2-тапсырма
Домбыра
аспабының
шығу
тарихына
тоқталып
өтіңіз.
Домбыраның
құрылымы
–
шанағы, құлағы, беті, ішектері,
Құрманғазының күйі
«Балбырауын»
Домбыра аспаптары
18
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс-әрекеттері
Мұғалімге арналған нұсқаулық
Оқыту ресурстары
сауаттылық
1.2
Музыкалық-
орындаушылық
іс- әрекет
жоғарғы,
орта,
төменгі
регистр,
темп, динамика (f,
p),
қысқа,
ұзақ
дыбыстар,
соль
және
ми
ноталарының
биіктігін
естіп
анықтау
1.1.2.1
әндерді
музыкалық
аспаптың
сүйемелдеуімен
орындау
сауаттылық
Домбыра туралы әңгімелеп беріңіз.
Домбырада
ойнап
көруді
ұсыныңыз.
Домбыра
ішектерін
соғып көріңіз. Дыбыс қаншалықты
ұзарды. Дыбыс ұзақтығы туралы
түсінік беріңіз.
3-тапсырма. Орындау
Сабақтың соңында алдыңғы сабақта
үйренген, сөзі: М. Әлімбаевтікі,
музыкасы: Г. Тамендаровтікі «Біз
мектепке
барамыз»
әнін
қайталаңыздар.
Әннің
ырғағын
қайталаңыздар, әннің әуеніне соль,
ми
ноталары
аралығында
жазылғанына назар аударыңыздар.
пернелері, ойығы т.б.
3-тапсырма
Үйретілетін әннің ырғағына мән
беріңіз. Соль және ми ноталарына
құрылған дыбыс биіктіктеріне
көңіл аударыңыз. Оқушыларды
төрт топқа бөліп, үлестірме
паракшалар
арқылы
әннің
фразаларын
бөліп
қоюды
тапсырыңыз.
«Біз
мектепке
барамыз» әні. Cөзі М.
Әлімбаевтікі,
музыкасы
Г.
Тамендаровтікі,
Ырғақ карточкалары
Біркелкі
ырғақпен
сөздер
жазылған
әртүрлі карточкалар
Ұрмалы аспаптар
2.1
Идея
және
материалдар
жинақтау
1.2.1.1
музыкалық
фразалар
шығару
үшін
идеялар
ұсыну
Мектептегі дыбыстар
1-тапсырма.
Идея
және
материалдар жинақтау
Оқушылармен мектеп ішінде түрлі
дыбыстарды
анықтау
үшін
виртуалды
серуен
жүргізіңіз.
Мысалы, кітапхана, асхана, спорт
зал, би залы, т.б
Оқушылардан
мектеп
ішіндегі
әртүрлі
дыбыстарды
тыңдауды
сұраңыз. Мектепте тағы не естуге
1-тапсырма
Виртуалды серуен бағытын алдын
ала зерттеп дайындап алыңыз.
Серуен
бағытына
кітапхана,
асхана,
спортзал,
би
залын
қосуыңызға болады.
Мектеп
өмірінен
фотослайд
Табиғат
дыбыстары
ғаламтордан қараңыз
ecosounds.net
20
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс-әрекеттері
Мұғалімге арналған нұсқаулық
21
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс-әрекеттері
Мұғалімге арналған нұсқаулық
Оқыту ресурстары
1.3 Музыкалық
сауаттылық
1.1.3.1
жоғарғы,
орта,
төменгі
регистр,
темп, динамика (f,
p),
қысқа,
ұзақ
дыбыстар,
соль
және
ми
ноталарының
би
т н
ест
анықт
м
ттзыкал
ди
мп
ди
орт
емпе?
ж
р" д
22
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс-әрекеттері
Мұғалімге арналған нұсқаулық
Оқыту ресурстары
3.1 Музыканы
бағалау және
көрсету
жұмысын көрсете
білу
Оқушыларды төрт топқа бөліңіз.
Бірінші
топқа
«Біз
мектепке
барамыз» әнін мәнерлеп орындауды,
екінші
топ
оны
сүйемелдеуін
дайындауды, үшінші топ «Аяулы
әнім – мектебім» әнін орындаса,
төртінші топқа оны сүйемелдеуін
дайындауды тапсырыңыз.
Дайындыққа
уақыт
беріңіз.
Дайындық кезінде қажет болған
жағдайда топтарға көмек ұсыныңыз.
Көрсетілім кезінде оқушылар бір-
бірін тыңдап, бағалайды.
Аспапта
орындау
барысында
ырғақты дұрыс ойнап тұрғанына
көз жеткізіңіз.
мектебім».
С
өзі Ә.
Аймақтікі,
әні
С.
Сапарәлиевтікі
http://balakai.kz/ander/
840-ayauly-nm-
mektebm.html
Музыкалық,
шулы
және ұрмалы аспаптар
23
Музыка Бастауыш мектеп 1-сынып
3-бөлім: Менің отбасым және достарым
Осыған дейін меңгерілуі тиіс білім
Алдыңғы бөлімдерден оқушылар соль, ми ноталарына негізделген достар, мектеп туралы әндермен, қысқа әуендермен танысып, түрлі
музыкалық шулы аспаптарда ойнап, тыңдап, музыка туралы ойларымен бөлісті. Олар қоршаған ортадағы түрлі дыбыстармен танысты және
оны дауыспен, қимыл-қозғалыстармен, балаларға арналған музыкалық аспаптардың көмегімен жеткізуді үйренді.
Осы бөлімнің тілдік мақсаттары
Бөлім бойынша оқушылардың оқыту мақсаттарына жетуіне көмектесетін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсат үлгісі төменде берілген. Басқа
да тілдік мақсаттарды белгілеу және тілді оқыту мақсаттары бойынша ғылыми тілді оқыту мен оқуға қатысты қосымша нұсқаулар беру үшін
жоғарыдағы «Тілдік мақсаттар туралы» мазмұнға қараңыз.
Тілдік мақсаттар
Пән лексикасы мен терминологиясы
Диалог/жазу үшін қажетті сөз тіркестері
Оқушылар:
•
динамикалық
белгілерді,
регистрлерді пайдаланып дыбыс
күшін, биіктігін сипаттай алады.
• пиано, форте, біртіндеп қатты (крещендо),
біртіндеп ақырын (
диминуэ́ндо
)
дауылпаз
регистр
музыкалық аспаптар, шулы аспаптар
Талқылауға арналған сұрақтар:
• Музыка күшейді ме, әлде ақырындады ма?
• Шығарылған дыбысты сипаттай аласыз ба?
• Дыбыстар қалай шығады?
• Бұл дыбыс неге ұқсайды?
• Музыка қалай өзгерді?
• Музыканы қалай өзгертуге болады?
Қысқаша шолу
Бұл бөлімде оқушылар дыбыстарды белгілермен байланыстыруды үйренеді, қысқа әуендерді, әртүрлі кейіпкерлердің дыбыстарын түрлі
регистрдегі, сәйкес динамикалық әсерлермен салыстыра қолданады, әнге ырғақтық сүйемелдеу жасайды. Оқушылар балаларға арналған
музыкалық аспаптарда ойнайды, өз репертуарларын толықтырады. Оқушылар ақырын (p), қатты (f), біртіндеп қатты (крещендо), біртіндеп
ақырын (диминуэндо) белгілерімен, регистрлермен және музыкалық, ұрмалы, шулы аспаптармен танысады.
Олар музыкалық репертуарларын кеңейтіп, балалар музыкалық аспаптарында ойнау дағдыларын дамытуды жалғастырады.
24
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс әрекеттері
Мұғалімге арналған
нұсқаулық
Оқыту ресурстары
1.1
Музыка тыңдау
және талдау
1.3
Музыкалық
сауаттылық
2.2
Музыка шығару
және
импровизациялау
1.1.1.1
тыңдалған
музыкалық
шығарманың көңіл-
күйін,
екпінін,
динамикасын
анықтау
1.1.3.1
жоғарғы,
орта,
төменгі
регистр,
темп, динамика (f,
p),
қысқа,
ұзақ
дыбыстар,
соль
және
ми
ноталарының
биіктігін
естіп
анықтау
1.2.2.1
дауысты және
музыкалық
аспаптардықолдану
арқылы музыкалық
фразалар (1-2 такт)
шығару
Менің отбасым
1-тапсырма. Тыңдау және талдау
Оқушыларға
отбасы
туралы
ән
тыңдатыңыз. Мысалы, А. Естеновтің
сөзіне
жазылған
А.
Тани
әні
«Өнерпаздар отбасы» әні не туралы
екенін
талдаңыздар.
Отбасының
суретін көрсетіңіз. Отбасы мүшелері
және
олардың
рөлі
туралы
әңгімелесіңіз. «Шаңырақ» деген сөздің
мағынасын түсіндіріңіз.
2-тапсырма. Аспапта орындау
Оқушыларға отбасы жайлы «Бес
саусақ» санамағын оқуды және жаттап
алуды тапсырыңыз. Оқушыларды екі
топқа «ұлдар» және «қыздар» тобына
бөліңіз. «Ұлдар» тобы ата мен әке
рөлін, «қыздар» тобы әже мен ана
рөлін сомдайды. Оқушыларға өз
кейіпкеріне сәйкес аспаптарды таңдап
алып,
санамақты
аспаптардың
сүйемелдеумен
орындауды
тапсырыңыз.
Орындау барысында динамикалық
әсерді (қатты, ақырын) қадағалаңыз.
1-тапсырма
Мұғалімнің
басқа
әнді
пайдалануына болады.
Оқушылардан ойланып, отбасы
мүшелерінің түрлі дауыстарын
салып жеткізулерін сұраңыз. Қай
отбасы мүшесінің дауысы қатты,
қайсысы
ақырын
екенін
ажыратсын.
Мұғалім оқушыларды қатты және
ақырын, форте, пиано сөздерінің
мағынасын таныстырады, олардың
белгілерін көрсетеді.
2-тапсырма
Оқушылар динамикалық белгілері
бар парақшаларды қолдана
отырып, қатты және ақырын
дыбыстарды
салыстыруды
үйренеді.
Сөзі: А. Естенов Муз:
А. Тани «Өнерпаздар
отбасы»
http://bilimkozy.idhost.k
z/kz/takpak/2004-
takpak.html
«
Динамикалық
белгілері (форте және
пиано)
көрсетілген
карточкалар
25
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс әрекеттері
Мұғалімге арналған
нұсқаулық
Оқыту ресурстары
1.2
Музыкалық-
орындаушылық
іс-әрекет
1.1.2.1
әндерді
әуезділікпен,
дауысқа
қатты
баспай,
жеңіл
дыбыспен, хормен
және
музыкалық
аспаптың
сүйемелдеуімен
орындау
Бала туралы соңғы жолды барлығы
қосылып орындауы керек.
3-тапсырма. Орындау
Сабақтың соңында оқушыларға отбасы
туралы
ән
үйретіңіз.
Мысалы,
Сабақтың басында тыңдаған сөзі. А.
Естеновтың музыкасы А. Танидің
«Өнерлі отбасы» әні
3-тапсырма
Өлеңнің кейбір жолдарын қатты
немесе ақырын айту керектігін
көрсету үшін қатты және ақырып
белгінің парақшасын көрсетіңіз.
Әнді
жеке
немесе
топпен
айтқызыңыз.
1.2
Музыкалық-
орындаушылық
іс-әрекет
1.1.2.1
әндерді музыкалық
аспаптың
сүйемелдеуімен
орындау
Көңілді достар
1-тапсырма. Орындау
Қол белгілерін қолдана отырып,
сабақты соль және ми ноталары
негізінде жазылған сәлемдесу әнімен
бастаңыз. Мысалы, «Сәлемет пе,
балалар» сөзін әндетіп, қол белгілерін
көрсетіңіз (соль, соль, ми, ми, соль,
соль, ми)
Оқушыларға отбасы және достар
жайлы жаңа ән үйретіңіз, Мысалы;
cөзі. А. Естеновтің музыкасы А.
Танидің «Достарыммен біргемін» әні
Оқушылардан
динамикалық
символдармен
қоса
динамикалық
белгілер көрсетілген парақшаларға (p,
1-тапсырма
Мұғалім отбасы және достар
туралы әнді таңдай алады. Сабақ
алдында
алдын
ала
осы
белгілердің (p, f и
) кейбір
флеш-картасын дайындаңыз.
Мұғалім
оқушылардың
динамикалық символдар мен қоса
динамикалық белгілер көрсетілген
парақшаларға (p, f
и
)
сүйене отырып дұрыс орындауын
қадағалауы тиіс.
2-тапсырма
https://www.youtube.co
m/watch?v=h9fDZF8hP
ic
Сөзі: А. Естенов Муз:
А.
Тани
«Достарыммен
біргемін»
қазақ тіліндегі әндер
мен минустар сайты:
http://kzmusic.ucoz.net/
http://music.nur.kz/
26
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс әрекеттері
Мұғалімге арналған
нұсқаулық
Оқыту ресурстары
1.3
Музыкалық
сауаттылық
2.2
Музыка шығару
және
импровизациялау
1.1.3.2
қазақ
халқының
және
басқа
халықтардың
музыкалық
аспаптарының
дыбыс
бояуын
және дауыс бояуын
ажырату
1.2.2.1
Дауысты және
музыкалық
аспаптарды
қолдану арқылы
музыкалық
фразалар (1-2 такт)
шығару
f
және
) сүйене отырып әнді
орындауды сұраңыз.
Оқушыларды әннің қай бөлігінде
музыка қатты, қай бөлігінде ақырын
шығатынына назар аудартыңыз.
2-тапсырма.
Музыкалық
сауаттылық
Н. Тілендиевтің «Махамбет» күй-
поэмасын тыңдатыңыз. Оқушыларға
сұрақ
қойыңыз;
Күйде
қандай
аспаптар естіліп тұрғанын анықтаңыз?
Осы аспаптардың дыбыс үнін салып
көрсетіңіз. Композитор неге ұрмалы
аспаптарды
таңдады?
Дауылпаз
аспабын суреттен көрсет?
3-тапсырма. Импровизация
Оқушыларға
дауылпазда
ақырын,
қатты
және
біртіндеп
ақырын,
біртіндеп қатты дыбыстарды көрсету
үшін суреттік парақшалар көрсетіңіз.
мысалы, поездың жақындаған немесе
алыстаған, жаңбыр мен найзағайдың,
аттардың жақындап, немесе алыстап
шауып бара жатқан суретін, т.б.
Әнді барлық сыныпқа динамикалық
Қазақтың ұлы композиторы, күйші
орындаушысы, дирижер Нұрғиса
Тілендиевтің шығармашылығымен
таныстырыңыз. «Махамбет» күй-
поэмасының
мазмұнын
түсіндіріңіз.
Ести
отырып
қазақтың
ұлттық
музыкалық
аспаптарының
бірнешеуімен
таныстырыңыз. (ұрып ойналатын
аспаптармен – дауылпаз, дабыл,
шыңдауыл, т.б)
Дауылпаз аспабы жайлы әңгімелеп
таныстырыңыз.
3-тапсырма
Мұғалім немесе оқушылардың
өздері
кезекпен
«оқушы
–
дирижер» рөліне кіре алады.
27
Оқу
бағдарламасына
сілтеме
Оқу мақсаттары
Ұсынылатын оқыту іс әрекеттері
Мұғалімге арналған
нұсқаулық
Оқыту ресурстары
белгілермен, әндегі дыбыс күштерін
көрсетіп тұратын «оқушы-дирижер»-
дің басқаруымен қайталаңыз.
2.2
Музыка шығару
және
импровизациялау
2.1
Идея
және
материалдар
жинақтау
1.2.2.1
Дауысты және
музыкалық
аспаптардықолдану
арқылы музыкалық
фразалар (1-2 такт)
шығару
1.2.1.1
Музыкалық
фразалар
шығару
үшін
идеялар
ұсыну
Менің достарым - жануарлар
1-тапсырма. Музыка шығару
«Сұрақ-жауап» ойыны
Мұғалім жануарларға байланысты
сұрақ,
ал
оқушылар
ырғақтық
суретпен жауап беретін фразаларды
әнге салып айтуға болатын ойынды
ойнатыңыз. Мысалы «Сиыр қалай
мөңірейді?
Жауап
мұғалімнің
көрсеткен ырғағына сәйкес төрттік, екі
сегіздік болса, оқушы жауабы: «Мө-ө,
мө-мө»
Бұл
«сұрақ-жауап»
сөйлемдердің
ырғақтық арақатынасы қандай болады
(төрттік
пен
сегіздік
ноталарды
пайдаланыңыз)? Динамикасы (қатты,
ақырын) бойынша?
2-тапсырма. Идея жинақтау
Оқушылармен
әртүрлі
жануарлар
туралы әңгіме жүргізіңіз. Олардың үй
және жабайы жануарлары болып
бөлінетініне назар аудартыңыз. Біз
қиялымызда
қандай
жануарды
елестете
аламыз?
Олар
қандай
1-тапсырма
Достарыңызбен бөлісу: |