R –атом ядросының массасы
R0=1,25·10-15 м
А-массалық сан
ρ –ядролық заттың орташа тығыздығы
mp –протон массасы
mn-нейтрон массасы
Атом ядросының құрамы
Нуклондар – протондар мен нейтрондардың жалпы саны.
А=Z+N
A –массалық сан
Z – реттік номері
N – нейтрондар саны
Ядролық зарядтары бірдей, ал массалық сандары А әр түрлі элементтер атомдарын изотоптар деп атайды.
Мысалы: 1Н1 –протий
1Н2 - дейтерий
1Н3 – тритий
Массалық сандары бірдей, зарядтық сандары Z әр түрлі нуклидтерді изобаралар деп атайды.
Ядродағы нуклондарды ыдырап кетуден сақтап, оның берік байланысын қамтамасыз ететін күштер ядролық күштер деп атайды.
Қасиеттері:
Күшті әрекеттесу күштері болып табылады.
Тартылыс күштері болып табылады.
Нуклондардың электр зарядының бар-жоғына тәуелсіз әрекет етеді.
Ядролық күштер барлық нуклондармен емес, тек өзіне жақын көршілерімен ғана әрекеттеседі.
Ядролық күштер центрлік күштер қатарына жатпайды.
МяЯдролық тарту күшінің жұмыс есебінен нуклондардан атом ядросы түзілгенде пайда болатын массалар айырымын массалар ақауы деп атайды.
∆М=Eб= ∆Мc2=(Z·mp+N·mn- Мя)·c2 Eб= ∆Мc2=(Z·mp+N·mn- Мя)·931,5МэВ
∆М= Eб/c2
Меншікті байланыс энергиясы деп ядроның байланыс энергиясының А массалық санға қатынасын, яғни бір нуклонға сәйкес келетін байланыс энергиясын айтады:
Ем.б.=Еб/А
