БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ. Физикалық және математикалық маятник деген не?
Математикалық маятниктің тербелу периоды қандай шамаларға тәуелді?
Физикалық маятниктің тербелу периоды неге тәуелді?
Маятниктің периодын өлшегенде тербелістің ауытқу бұрышы аз болу керек?
№5 - Зертханалық жұмыс
Тақырыбы: Бiр еркіндік дәрежесi бар механикалық жүйенiң тербелiсiн зерттеу
1. Жұмыстың мақсаты:
Механикалық жүйенiң тербелiсiн зерттеу
2. Жұмыс жоспары 1) Негізгі теориялық мәліметтер;
2) Эксперименттік қондырғымен танысу; 3) Тәжірибе жүргізу әдістемесін үйрену; 4) Тәжірибе жүргізу және өлшемдер нәтижесін өңдеу. 3. Нәтижелер (өлшемдер, есептеулер, сызбалар және т.б.) I. Жаттығу:
3
х 3-сурет
Вертикаль штативке орнатылған серiппе массалары m, 2m, 3m жүктердi кезекпен iлiп, олардың әсерiнен серiппенiң
ұзаруын
x1=l1-l0 ; x2=l2-l0; x3=l3-l0; табу керек.
2. Жүктердiң mg ауырлық күшiн серпiмдiлiк F=-kx тең деп алып mg= серпiмдiлiк күшiнiң
х деформацияға тәуелдiлiк графигiн сызыңыздар.
Графиктен серiппенiң қаттылығын табыңдар.
3. Массасы m, 2m, 3m жүктi кезекпен iлiп, маятниктiң тербелiсi Т-периодын табу үшiн n толық тербелiсiн t уақытын секундомермен өлшеп -периодын табу керек. Ол үшін әр тәжiрибенi үш рет қайталап есептеңдер.
4. Массалары 2m, 3m жүктер үшiн маятниктiң периодтары Т2 , анықтаңдар, әр тәжiрибенi үш рет қайталап <Т2>, <Т3> орташа мәнiн есептеңдер. Экспериментальдық <T1>, <Т2>, <Т3>мәндерін формуламен табылған периодтармен салыстырыңдар.
№
m,кг
l0, м
l,м
x,м
к, н/м
Т эксп
Т теор
1
2
3
II. жаттығу: -логарифмдiк декрементiн анықтау үшін, жалғасқан екi тербелiстiң А1 және А2 амплитудаларының мәндерiн өлшеп, мына формулаға қойып -ның сан мәнін есептейміз
Маятникке 2m жүктердi iлiп, оларды суға толық батырып, тепе-теңдiктегi серiппенiң l0 ұзындығын белгiлеп алыңдар. Серiппенi 20-30 мм созып, оны А1 амплитудаға тең деп алыңдар. Серiппенi жiберiп бiр периодтан кейiн екiншi тербелiстiң А2 амплитудасын анықтап, логарифмдiк декрементiн есептеңдер. Тәжiрибенi 3 рет қайталап орташа мәнiн табыңдар.
( ) қатынасты пайдаланып, r кедергi коэффициентiн анықтауға болады.
m -0,2кг; ; n =5 тербелiстiң уақыты.
4. Қорытындылар мен тұжырымдар ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Бақылау сұрақтары Гармониялық тербелiстер.
Пружиналық маятниктiң тербелiсiнiң динамикалық теңдеуi және оның шешуi, периоды.
Өшетiн тербелiстiң теңдеуi және оның шешуi, графигi.
Тербелiс өшуiнiң логарифмдiк декрементi.
№7 - Зертханалық жұмыс
Тақырыбы: Жарықтың интерференциясын зерттеу
1. Жұмыстың мақсаты:
Ньютон сақиналары көмегімен интерференция құбылысын оқып үйрену
2. Жұмыс жоспары 1) Негізгі теориялық мәліметтер;
2) Эксперименттік қондырғымен танысу; 3) Тәжірибе жүргізу әдістемесін үйрену; 4) Тәжірибе жүргізу және өлшемдер нәтижесін өңдеу. 3. Нәтижелер (өлшемдер, есептеулер, сызбалар және т.б.) 1-жаттығу. Линзаның қисықтық радиусын өлшеу.
Қондырғыны тоққа қосыңдар
Жарық сүзгінің тұтқышына (1) қызыл жарық сүзгіні қойыңыз.
Ньютон сақиналарының анық кескінін экранға түсіріңіз. Ол үшін линза мен (3) Ньютон сақиналарының құрылғысының (2) аралығын (а) өзгертіңіздер. Ньютон сақиналарын беретін құрылғыны бөлшектеуге болмайды.
Экранға қара Ньютон сақиналарының үлкейтілген кескіні нағыз радиусын объективтің ұлғайтуы бойынша есепте!
в а
1
2 3 4
6-сурет
осыдан
мұндағы экрандағы қара-қоңыр сақинаның өлшенілген радиусы
r- нағыз сақинаның радиусы
а- экран мен (3) экранның (4) аралығы
( ) формула бойынша линзаның қисықтық радиусын есептеңіз.
Λ=670 нм (таблицадан алыңыз).
Бақылаған және есептелген шамаларды таблицаға жазыңыз.
Сақинаның номері
өлшенген радиусы
Есептелген нағыз радиус
а
в
Линзаның қисықтық радиусын есептегеннен кейін кез-келген сәуленің толқын ұзындығын есептеуге болады.
2-жаттығу Жасыл жарықтың толқын ұзындығын өлшеу.
Жарық сүзгінің тұтқышындағы қызыл жарық сүзгісін жасылға ауыстыр.
Бірінші жаттығудың 3 және 4 пунктіндегі өлшеулерді жүргізіңіз.
Өлшеу нәтижелерін таблицаға жазып, ( ) формуламен қисықтық радиусын бірінші жаттығуда есептелген.
4. Қорытындылар мен тұжырымдар _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Бақылау сұрақтары Жарықтың интерференция құбылысының мәні қандай?
Қандай толқындарды когерентті жарық толқындары дейміз?
Когерентті толқындардың интерференциясының максимум және минимум шарты.
Линза мен пластинканың аралығын алыстатқанда интерференциялық көрініс неліктен жоқ болып кетеді?
Ньютон сақиналары бойынша толқын ұзындығын анықтау формуласының шығарылуы?