Балалар біз бүгінгі сабағымызда «Білімді ер» еліне саяхат жасайық.
Біз бұл елге жету үшін алдымыздан бірнеше үлкен қақпа кездеседі екен. Әр қақпадан ӛту үшін ол елдің ӛзінің шарты бар. Соны орындасақ қана ӛтеміз. Мен ойлаймын бәріміз бірлесе отырып орындаймыз деп «Бірігіп кӛтерген жүк жеңіл деген» мақалды еске ала отырып жұмыс істейік.
Жаңа сабақ түсіндіремін.
В С
А Д
а) АВСД тік тӛртбұрышты неше шаршыдан құрастырылғанын әртүрлі тәсілмен есептеп шығарайық.
тәсіл. Бір жолақшада 4 кӛк және 2 қызыл барлығы 4 + 2 шаршы бар.
Осыдан 3 жолақшада (4 + 2) · 3 шаршы бар.
тәсіл. Әр бағанда 3 шаршыдан бар. 4 кӛк және 2 қызыл, барлығы 4 + 2 баған бар. Демек, барлығы 3 · (4 + 2) шаршы бар.
Екі тәсілмен де АВСД тік тӛртбұрыштың ауданы табылды: (4 + 2) · 3 = 3 · (4 + 2).
ә) Суретті және жазуларды пайдаланып, ӛрнектердің мәндерін есептеп табу тәсілдерін түсіндіремін:
(4 + 2) · 3 = 6 · 3 = 18 және 3 · (4+2) = 3 · 6=18
(4 + 2 ) · 3 = 4 · 3 + 2 · 3 = 12 + 6 = 18
3 · (4+2) = 3 · 4 + 3 · 2 = 12 + 6 =18.
Енді суретті пайдалана отырып бӛлу тәсілдерін түсіндіру: (6 · 3) : 6 = (6 : 6) · 3 = 1 · 3 = 3 немесе
(6 · 3) : 6 = 18 : 6 = 3.
(6 · 3) : 3 = 6 · (3 : 3) = 6 · 1= 6 немесе
(6 · 3) : 3 = 18 : 3 = 6.
№2 тапсырма. Біз оны орындау үшін қақпаның есігін ашуымыз керек. Оны ашпас бұрын мына нақыл сӛзге назар аударайық:
Ӛзің үшін еңбек қылсаң,
Ӛзі үшін оттаған хайуанның бірісін. Адамшылықтың қарызы үшін еңбек қылсаң, Алланың сүйген құлының бірі боласын.
Кім жазған? Түсіндір.
Оқушылармен талдау.
Әрбір ӛрнектің мәнін екі түрлі тәсілмен есептеп шығарамыз: 5 · (7+ 10) 6 · (20 + 300) 7 · (400 + 8000)
(30 · 6) : 6 (30 · 8) : 8 (200 · 2) : 2
Тапсырманы дұрыс орындасаң бірінші қақпадан ӛттің.
Алдымызда екінші қақпа тұр. Одан ӛту үшін, № 4-5 тапсырманы орындау үшін мынадай «Санамақ» есеп жазылып тұр екен:
Талдан ұшты кӛп торғай, Алдында оның бастаушы. Артында тӛртеу қостаушы, Және тағы қарасақ,
Қайта оны санасақ, Соңында біреу қап келеді. Алдында тӛртеу топ келеді. Үшеуі қатар жарасқан, Тізіліп үшеу қалыспан.
Ойың жүйрік болса егер, Торғай нешеу есепте.
(Он бес.) Тапсырманы екі нұсқада орындайық:
1) 35 · 14 = 35 · (10 + 4) = 16 · 20 = 16 · (2 · 10) =
35 · 40 = 35 · (4 · 10) = 16 · 12 = 16 · (10 + 2) =
2) 25 · 40 = 45 · 200 =
25 · 42 = 25 · 440 =