Сабақтың тақырыбы: Педагогикалық менеджмент Жоспар Педагогикалық менеджменттің функциялары
жүктеу/скачать 45,69 Kb.
|
1.4.1. Жоспарлау
Жоспарлау мағынасы бойынша өнімді əрекет ету мүмкіндіктерінің мақсатты ізденісінде, сондай-ақ берілген жағдайларда осы əрекеттердің салдарын анықтауда болады. Бірақ осы мүмкіндіктердің ізденісі алдыңғы кезеңдегі жұмыстың терең, жан-жақты жəне ойластырылма-ған талдауына, қол жеткізгенді жəне жеткізе алмағанды анықтауына негізделгенде ғана тиімді болады. Жоспарлауды бірнеше межелер бойынша жіктеуге болады, нақтылап айтқанда: – қамту дəрежесі бойынша (жалпы жəне бөлек), – қызмет ауқымы бойынша (стратегиялық; тактикалық, жедел), – қызмет ету салалары бойынша (мектепке қатысты – жалпы біліммен қамту, тəрбие жұмысы, əдістемелік жұмыс жəне басқалары бойынша жұмысты жоспарлау), – мерзімдер бойынша (қысқа-, орта-, ұзақ мерзімді), – нұсқаулылық дəрежесі бойынша (барлық əрекеттер мен іс-шара-лар көрсетілетін қатаң жоспарлау; ойламаған жағдайлардың пайда болу мүмкіндігіне жəне олардың негізінде жоспардың жедел түзетілуіне жол берілетін икемді жоспарлау). 2-кестеде қызмет ауқымы бойынша жоспарлау түрлерінің салыс-тырмалы талдауын жүргіземіз.
Менеджменттің осы функциясын жүзеге асырғанда мыналарды нақты анықтау қажет: – жаңа оқу жылының алдында тамыз айында өтетін педагогика-лық кеңесте жылдық жоспарды бекіту. Жоғарыда менеджмент функцияларының тығыз өзара байланы-сы туралы айтылған болатын. Жоспарлаудың бақылау (мониторинг) барысында ұйымда анықталған деректерге негізделуі даусыз. Тек сенімді жəне ең анық деректерді ғана емес, сонымен бірге білім беру ұйымының қызметін жан-жақты сипаттайтын көрсеткіштерді анықтау маңызды. Ақпаратты жинау көп жағдайларда мекеме жұмысындағы жетістіктерді анықтауға, қол жеткізілген жетістіктерді көрсету мен растауға бағытталған. Осы деректердің маңыздылығын ескеріп, олар-дың қызметкерлерді ынталандырудағы, бүкіл педагогикалық ұжым əр педагог үшін жетістік жағдайын қалыптастырудағы рөлін белгілей оты-рып, шешілмеген мəселелер туралы мəліметтердің, ұйым жұмысындағы қиындықтардың маңыздылығын атап көрсету қажет. Білім беру мекемелерінің əкімшілігі үшін ұнамсыз, сондықтан да көбінесе олар мойындамайтын осы ақпарат алдағы жұмыстың мақсаттары мен міндеттерін, оларға жету тəсілдерін анықтауға, жүзеге асырылуы білім беру мекемесінің жаңа деңгейге шығуын қамтамасыз ететін жоспар-ларды əзірлеуге мүмкіндік береді. Сапаның заманауи менеджментінде басқарудың көптеген үлгілері мен тəсілдері (сапа үйірмелері, SWOT-талдау жəне басқалары) едəуір деңгейде қиыншылықтар, шешілмеген мəселелер, жіберіліп алған мүмкіндіктер жəне т.б. туралы мəліметтерді жинауға бағытталған. Жоспарлау үдерісі, сондай-ақ жоспарлардың өзін жүзеге асыру сияқты маңызды қызметтер ұжымда немесе жұмыс тобында бірлесе отырып жүзеге асырылса тиімді болады. Басшының жұмыс жоспарын жасырын немесе санаулы қызметкерлермен бірге дайындау əрекеті өнімсіз жүктемелерге ғана соқтырмайды, сонымен бірге білім беру мекемесінің педагогикалық ұжымы, қызметкерлері жоспарлы құжаттарды бөгде, өздерінің кəсіби қажеттіліктері мен ұмтылыстарын əлсіз көрсетеді деп қабылдайды. Оның үстіне мұндай іс-əрекет білім беру мекемесін басқарудың ұжымдық, мемлекеттік-қоғамдық сипатымен қарама-қайшылыққа кіреді. Жұмыс тобының құрамына жұмыстың кейбір учаскелеріне жа-уап беретін мамандар (директордың тəрбие жұмысы жөніндегі орын-басары, директордың оқу жұмысы жөніндегі орынбасары, əлеуметтік педагог, психолог, мектеп кітапханашысы жəне басқалар) ғана емес, сонымен бірге ақпараттық талдау-синтетитикалық тұрғыда өңдей алатын, компьютерлік қолдану бағдарламаларымен жұмыс істейтін, мəтінді редакциялайтын жəне басқаға икемді қызметкерлерді де қосуға болады.
Ғалымдар жоспарлауды басқарушы ақпараттың əр түрлерін есепке алумен, ұзақ мерзімді, орта мерзімді жəне қысқа мерзімді жоспарлар-дың əзірленуімен, үдерістік, жүйелі жəне жағдайлық көзқарастарды пай-даланумен, басқару нысандарын бөлумен жəне басқаларымен жүргізуді ұсынады. Бұдан басқа, жоспарлау оқушы тұлғасының қалыптасуы мен дамуын болжауда, педагогикалық үдеріс субъектілерінің жүйелі өзара əрекетінде, жоспар алды негіздемелерде жəне əдістемелік шешімдердің нұсқалық талдауында негізделуге тиіс [51, 77 б.]. Жоспарлаудың ең күрделі жақтарының бірі – мақсат қою, яғни болашақ қызметтің мақсаттар жүйесі мен міндеттерін анықтау. Дұрыс қойылған мақсаттар олардың іске асырылуы үшін ең қажетті жəне тиімді əрекеттерді таңдауға, сол сияқты осы мақсаттар мен міндеттерге жетудің бақылауы жүргізілетін индикаторлардың шеңберін белгілеуге мүмкіндік береді. Ең бастысы, мақсаттар келесі талаптарға сəйкес болуға тиіс: – нақтылығы мен өлшемділігі, яғни мақсаттың тұжырымдалуында сапалықпен қатар, сандық та сипаттамалар болуға тиіс. Осындай сипаттамалардың болуы əрі қарай мақсатқа жету дəрежесінің сенімді диагностикасын іріктеуге жəне пайдалануға мүмкіндік береді; – ұйымның əртүрлі құрылымдық бөлімшелері мақсаттарының қайшылықсыздығы мен келісімділігі. Келісімділік бөлімдер мен қызметкерлердің иерархиялық бағыныштығын ескеретіндей тік, сондай-ақ бір деңгейдегі құрылымдардың өзара əрекетінің есебіне негізделетін көлденең болуы мүмкін; – мақсаттың белгілігі, яғни оның жүзеге асырылуының нақты уақытты параметрлерін көрсету; – қол жетерлігі, бұл ұйым немесе оның бөлек құрылымдық бөлімшелері, сондай-ақ қызметкерлері үшін мақсаттың қолдан келетіндей болуын көздейді; мақсаттарға қол жету үшін материалдық, кадр, уақыттық ресурстардың болуы; – икемділік. Мақсат ішкі жəне сыртқы ортаның өзгерістерін есепке алумен үнемі түзетілуі тиіс. Өз кезегінде, дұрыс жазылған мақсат кейіннен декомпозицияға жатқызылады. Декомпозиция барысында шешімі жалпы жаһандық мақсатқа қол жету шартының қызметін атқаратын жеке, нақты міндет-тер анықталады. Мақсаттар мен міндеттер арасындағы айырмашылық жиі бағдарлау белгісі бойынша да жүргізіледі: мақсат бізді не жəне қашан, ал міндет неге жəне қалай жету керектігіне бағыттайды. Осы тəсілмен «мақсаттар ағашы» құрылды. Оның арқасында ұйым қызметінің бүкіл жүйесі, əр бөлімшесінің, əр қызметкердің орны мен рөлі көріне бастайды. Мақсат қою барысында нəтиже-мақсаттар мен құрал-мақсаттарын айыру керек. Мақсаттардың бірінші тобы білім беру мекемесі не үшін қызмет ететінін көрсетеді, – оқушылар тұлғасын дамыту, олардың құзыреттіліктерін қалыптастыру жəне т.б. Екінші топ қосалқы «қызмет ететін» сипатта болып, нəтиже-мақсаттарына жетуге көмектесетін жағдайлардан тұрады. Олар, мысалы, заманауи компьютерлік құрал-дарды, инновациялық білім беру технологияларын, басқару техноло-гияларын енгізу жəне басқалары болу мүмкін. Мақсаттардың бірінші тобын түсінбей құрал-мақсаттардың да мағынасыз екендігі даусыз: бұл жағдайда біз енгізу үшін қандай да болсын бір инновациялардың енгізуін, едəуір ресурстардың жəне қызметкерлер ұжымы күшінің аралық, өздері бойынша мағынасы аз нəтижелердің жұмсалуын байқаймыз. Мақсаттарға сай мақсаттар-нəтижелер жəне мақсаттар-құралдар анықталуы, қалыптасуы жəне құрылуы керек. Операциялар ретінде жазылған мақсаттар мен міндеттер етістіктер-дің (мысалы, «анықтау», «қамтамасыз ету», «қисынға келтіру», «құру», «дамыту» жəне басқалары) немесе тиісінше етістіктен жасалған зат есімдердің көмегімен қалыптасады. жүктеу/скачать 45,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||