Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
§ 31. ХХ ЅАСЫРДЫЃ ЕКIНШI ЖАРТЫСЫ МЕН ХХI ЅАСЫРДЫЃ
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| § 31. ХХ ЅАСЫРДЫЃ ЕКIНШI ЖАРТЫСЫ МЕН ХХI ЅАСЫРДЫЃ
БАС КЕЗIНДЕГI АФРИКА КОНТИНЕНТI ЕЛДЕРI Африканы отарсыздандыру жќне отарлыћтан ћџтылѕаннан кейiнгi 40-жылдардыѓ екiншi жартысы мен 80-жылдардаѕы Африканыѓ дамуы. Екiншi дљниежљзiлiк соѕыс Африка халыћтары- ныѓ џлттыћ санасыныѓ )суiне к)мектестi. К)птеген африкалыћтар фашизмге ћарсы кљреске ћатысты жќне сонымен ћатар демократия мен тќуелсiздiкке ћџћыѕымыз бар деп ойлады. Соѕыстан кейiн џлт- азаттыћ ћозѕалыс бљкiл Африканы ћамтыды. Африка континентi халћыныѓ к)пшiлiгi љшiн отаршылдыћтан азат болу еѓ маѓызды мiндеттердiѓ бiрi болды. Отаршылдыћ жљйенi жою, яѕни «отарсыздандыру» дейтiн љдерiс Африкада 40-жылдардыѓ екiншi жартысынан басталды. 1945—1980 жылдардаѕы џлт-азаттыћ ћозѕалыс екi кезеѓге б)лiнедi. Бiрiншi кезеѓ 1945 жылдан бастап 50-жылдардыѓ ортасына дейiнгi уаћытты ћамтиды. Оныѓ мынадай сипаты болѕан: отаршылдыћћа ћарсы кљресте шерулер, ереуiлдер, азаматтыћ баѕынбау ћимылдары сияћты бейбiт ќдiстер басым болды. Џлт-азаттыћ ћозѕалыстыѓ екiншi кезеѓi 50-жылдардыѓ екiншi жартысынан бастап 80-жылдарѕа дейiн созылды. Бџл Африкадаѕы отаршыл империялардыѓ бiржола ыдырауына жеткiзген отаршылдыћћа ћарсы революциялар кезеѓi болды. Отаршыл державалардыѓ Екiншi дљниежљзiлiк соѕыс жылдарында ќлсiрегенi отарсыздандырудыѓ тез жљзеге асырылуыныѓ еѓ елеулi себептерiнiѓ бiрi едi. 1960 жыл тарихћа «Африка жылы» болып ендi. Бџл жылы 17 британ, француз жќне бельгиялыћ отарлар )здерiн тќуелсiз мем- лекеттермiз деп жариялады. 1960 жылѕы желтоћсанда БЏЏ-ныѓ Бас Ассамблеясы «Отар елдер мен халыћтарѕа тќуелсiздiк беру туралы» Декларация ћабылдады. Африканы отарсыздандыру аяћталар кезiне ендi. 1960—1961 жылдарда Конго Республикасында тќуелсiздiк алу љдерiсi ќртљрлi саяси кљштердiѓ аса шиеленiскен кљресiмен ћатар жљрiп жатты. Оѓтљстiк Африка елдерiнiѓ тќуелсiздiк алуы кешiгiѓкiредi. Алтынныѓ, платинаныѓ, алмастыѓ, уранныѓ, т.б. к)п ћорлары бар аймаћ — Оѓтљстiктi отаршылар ћолдан бергiсi келмедi. Анголада, Мозамбикте, Зимбабведе, Намибияда тќуелсiздiк љшiн ћарулы кљрес )рiстедi. 244 50-жылдар 60-жылдар 70-жылдар 1980 ж. 1990 ж. Британ отар- лары Ливия, Судан, Гана Нигерия, Сомали, Танганьика, Уганда, Кения, Занзибар Француз отарлары Марокко, Туши, Гвинея Мали, Нигер, Чад, Камерун, Габон, Дагомея, Жоѕарѕы Воль- та, Пiл сљйегi жаѕалауы, Кон- го, Мавритания, Сенегал, Мада- гаскар Бельгия отары Конго П о р т у г а л и я отарлары Ангола, Мозамбик, Гви не я-Би- сау, Жасыл мљйiс арал- дары, Сан То- ме мен Прин- сипи Зимбабве (Оѓтљстiк Родезия) Намибия жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|