Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы

32
Н.С.Хрущевтiѓ И.В.Сталинге табынушылыћты сынаѕаны формалды
тљрде себеп болды. ЋКП басшылары онымен принциптi тљрде келiспедi.
КОКП ХХII съезiнен кейiн екi ел арасындаѕы ћатынастар таѕы да
шиеленiстi. Ћытайдыѓ басшылары ол келiсiмдi «ревизионистiк» деп
сипаттады, Ћытай бџћаралыћ аћпарат ћџралдарында ашыћтан-ашыћ
антикеѓестiк насихат басталды.
Екi ел арасындаѕы шиеленiстiѓ џлѕаюы, сонымен ћатар аз џлттар-
дыѓ проблемасына байланысты болды. Бџл, еѓ алдымен, Шыѓжаѓ
тџрѕындарына ћатысты едi. Шыѓжаѓ џйѕыр автономиялыћ ауданы-
ныѓ аумаѕында ћазаћтардыѓ, џйѕырлардыѓ, =збектердiѓ едќуiр љлкен
диаспоралары тџрып келген едi. 60-жылдардыѓ басында осы аймаћтан
халыћ КСРО-ѕа жаппай к=ше бастады. 1962 жылѕы 22 сќуiрден
маусымныѓ басына дейiн 67 мыѓ адам шекараны жасырын тљрде кесiп
=ттi. Мџндай к=шi-ћонды Ћытай басшылыѕы «Кеѓес ревизионистерiнiѓ
бљлдiру» ќрекетi деп тљсiндiрдi.
1960 жылдыѓ ортасында екi елдiѓ арасында аумаћтыћ мќселе
ж=нiнде де шиеленiс болып жатты. Ћытай Халыћ Республикасы
азаматтарыныѓ кеѓес-ћытай шекарасын бџзу ќрекеттерi жиi
ћайталанып тџрды.
КСРО-ныѓ бастамасымен 1963 жылѕы шiлдеде ЋКП мен КОКП
=кiлдерiнiѓ кездесуi =ттi. Бiраћ ол нќтижесiз болып шыѕып, екi жаћ
бiр-бiрiн марксизм-ленинизмнен шегiнiп кеттiѓдер деп айыптады. Ал,
шындыѕында, мџныѓ =зi екi елдiѓ дљниежљзiлiк коммунистiк ћозѕалыс-
таѕы љстемдiк љшiн кљресуi едi.
Пекин Кеѓес Одаѕына аумаћтыћ талаптар ћоюын жалѕастыра
бердi. ЋКП Орталыћ Комитетiнiѓ т=раѕасы Мао Цзэдун 1964 жылѕы
10 шiлдеде аумаћ мќселесi бойынша Ћытайдыѓ КСРО-ѕа елеулi
талаптар ћоятынын бiлдiрiп, «бiз ќлi бџл тiзiм бойынша есеп айы-
рысатын талаптар ћойѕан жоћпыз» деп ћорытындылады. Екi ел
арасындаѕы аумаћтыћ ћайшылыћтар аћырында ћарулы жанжалѕа
ќкеп соћты. Ћытай армиясыныѓ 300 адамѕа жуыћ б=лiмшесi 1969
жылѕы 2 наурызда тљнде Уссури =зенiндегi кеѓес-ћытай шекарасын
бџзып, Даман аралына басып кiрдi. Кеѓес шекарашылары наразылыћ
бiлдiрiп, Кеѓес аумаѕынан алыс кетудi талап ету ниетiмен шекара
бџзушыларѕа келгенде олар кеѓес шекарашыларына  оћ жаудырып,
кеѓес ќскерлерiн шыѕынѕа џшыратты. Кеѓес шекара ќскерлерiнiѓ
келiп жеткен резервi шекара бџзушылармен шайћасћа кiрiсiп, оларды
кеѓес аймаѕынан ћуып шыћты. Бџл жанжалдыѓ салдарынан 31
кеѓестiк шекарашы ћаза тауып, 14-i жараланды.
14 наурызда Ћытай ќскерлерiнiѓ Даман аралына басып кiруге
тырысћан жаѓа ќрекетi таѕы да кљйреумен аяћталды. Кеѓес басшы-
лары Ћытай Халыћ Республикасы =кiметiне мџндай арандату-
шылыћтарды дереу тоћтатуды талап еткен наразылыћ нотасын
жолдады.
КСРО-ныѓ бастамасымен 1969 жылѕы 11 ћыркљйекте Пекинде
КСРО Министрлер Кеѓесiнiѓ т=раѕасы А.Н.Косыгин Ћытай Халыћ
Республикасы Мемлекеттiк кеѓесiнiѓ премьерi Чжоу Эньлаймен

33
кездестi. Онда шекарадаѕы жаѕдайды жаћсарту, сауда жќне
экономикалыћ байланыстарды одан ќрi дамыту мќселелерi тал-
ћыланды. 1969 жылѕы ћазанда Пекинде шекара мќселелерi ж=нiндегi
келiсс=з ћайтадан басталды. 1970 жылы КСРО мен ЋХР елшiлерiмен
алмасып, сауда хаттамасына ћол ћойды. Алайда екi ел арасындаѕы
ћатынастар шиеленiскен кљйiнде ћалып ћойды.

жүктеу/скачать 14,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: