Сайын Назарбекҧлы

 
195 
 
Жақсы болды ғой...
 
Дұрыс  болды.  Сол  есікке  ӛзің  қарашы.  Маған  кітап  оқыған  әлде 
қайда
 
ұнамдырақ
. 
 
―Абай жолы‖ романын оқи бастайды...
 
 
Әбіш
: 
(құлықсыз тыңдап отырады).
 
Қалайша
 
бір кӛрінбейді.
 
Кӛбеген:
 
Біз, асылы, уақытын таппай шығып жүрміз. Асығасың. Бұл уақыт 
оның  үйде сабағына дайындалатын кезі болар. 
 
Әбіш
:  
  
Сабаққа сонша ұзақ дайындала ма екен оқушы деген? Миы ашып 
кетпей ме? Сонша отыруға қалай шыдамы жетеді?
 
Кӛбеген:
 
 
Біріншіден күн жанып тұр.
 
Екіншіден  о  қыздың  ағасы  да,  жеңгесі    де  мұғалім.  Қыздары 
алдыңғы қатарлы, үлгілі оқушы болмаса  ұят. Содан барып отырғызып 
қойып
 
оқытатын болар. 
 
Әбіш
: 
Бір уақыт далаға шықпай ма, сонда?
 
Кӛбеген:
 
Оның себебі бар
 
болар.
 
Біріншіден оның басы істемейтін ақымақ қыз болғандықтан қайта
-
қайта
 
оқыта беретін болар! 
 
Екіншіден  тәкаппар  қыз!  Міне,  күйіп  тұрған  құм  арасынан  Әбіш 
сығалап  отыр
-
ау  деп,  сыртқа  шықса  несі  кетеді  екен?  Тәкәппарлығы 
сонша, бір бой кӛрсетуге жарамай
 
отырғаны.
 
Әбіш
: 
Кӛбегенді келекелеп
 
 
Біріншіден,  ол  сенің  құм  арасында  кесіртке  санап  отырғаныңды, 
ұрылардай
 
сығалап отырғаныңды қайдан білмек?
 
 
Екіншіден,  ол  қыз  мектебіміздің  алдыңғы  қатарлы,  үлгілі 
оқушыларының бірі. Басы істемейді дегенің дәлелсіз! Жалған! Жала!
 
Кӛбеген:
 
Асылы,  ол  қыз  тез  оқып,  тез  тоқыйтындар  тұқымынан  емес, 
жалықпай жаттап білгіш атанатын  қыздар тұқымынан болар?
 
Әбіш
: 
 
Ол  кім  болса  да  ерекше  қыз!  Жақсы  атақ  алған  қыз  жаман  қыз 
болмайды.
 
Кӛбеген:
 
 
Міне  данышпандық  сӛз.  Жақсы  қыз  жаман  қыз  бола  алмайды 
(әжуалап күледі).
 
Әбіш
: 

 
196 
 
 
Адамның ішкі дүниесі, бір ауыз сӛзден, бір кӛз қарастан
-
ақ белгілі 
болады.
 
Кӛбеген:
 
 
Шыныңды  айтшы!  Саған  қоймай  хат  жолдап  жүрген  басқа 
қыздардың
 
сӛздері  ұнамай  жүр  ме,  әлде  кӛздері  ұнамай  жүр  ме? 
Мысалы  ана  оныншының  А  класындағы  Баянды  алалық!  Кімнен  несі 
кем! Сұлу десең сұлу! Ақылды десең ақылды! 
 
Әбіш
: 
 
Білмеймін. Ойланбаппын.
 
Кӛбеген:
 
Мен солардың кез келгенінің жары болуға дайынмын. Бірақ бір де 
бірі маған хат жолдайтын емес.
 
Әбіш
: 
 
Муза менің жан дүниемнің
 
музыкасы! Мен тек қана сол музамен 
лирик атанамын. Лирика жазатын лирик ақын боламын! Менің Лирика 
атты сандығыма тек қана Музаның кілті түседі!
 
Кӛбеген:
 
 
Ӛзіңе
 
ұнаса
 
болды дағы. Бізге бәрібір. Жақсы болса жақсы бола 
қойсын
. 
Әбіш
: 
Жақсы атақ алған қыз жаман болмайды. Ал оны тәкәппар дегізіп 
жүрген  қасиеті  –
   
ол  басқа  қасиет!  Ол  қыздың  ӛз  бағасын  бағалай 
білетіні! Басқа қыздармен жалпылдап сӛйлеспейтіні!
 
Кӛбеген: 
 
Оған әртүрлі қасиеттерді жапсыра беретін ӛзің болатынсың.
 
Әбіш
: 
Пай,  пай  шіркін!  Мені  сабадан  шығармақсың  ғой!  Мені 
ашуландырып,  интернатқа  қайтып  кетсек  дейсің  ғой!  Бола  қоймас  ол 
ойың! Қызды кӛрмей кетпейміз!
 
Кӛбеген: 
 
 
Бір шақырымдай жерден сырттай қызға кӛз салған не сонда? Ол 
қызды
 
кӛргенге  жата  ма?  Кездескенге  жата  ма?  Әлде  сырласқанға 
жата ма?
 
Әбіш
: 
 
Ештеңеге де жатпайды!
 
 
Ол  жүрек  пен  сезім  сағынышын  басады.  Сен  не  түсінуші  едің? 
Әлі
 
махаббат туралы бір роман да оқымаған боларсың? 
 
Кӛбеген:
 
Кӛп оқығанның пайдасы жоқ. Әсіресе сол туралы.
 
Әбіш
: 
Оқу, әсіресе қайта
-
қайта
 
оқу миға пайдалы. Муза соны меңгерген.
 
Кӛбеген:
 
 
Бос сӛз.
 
Әбіш
: 

 
197 
 
Сен болсаң бетін бір қарап біліп алған секілді боласың. Ол білім 
тек қана ертеңгі сабаққа дейін. 
 
Кӛбеген:
 
 
Ӛмір
 
бойы басыңда тұратын нәрсе миыңа зақым түсіреді.
 
Әбіш
: 
Ӛміріңе
 
азық болмайтын білім білім емес.
 
Кӛбеген: Сен де сӛйтесің ғой. Кейбір сабақтардың бетін ашпайсың.
 
Әбіш
:  
Жоқ!  Мен  ешқашан  олай  етпеймін.  Мен  сабақтарды  –
 
маған 
керегі, уақытша керегі, керек емесі деп айыра бағалаймын.
 
Кӛбеген:
 
 
Сонда саған керек еместері не?
 
Әбіш
: 
Мысалы мен географияны ежіктеп оқымаймын. Бәлен деген елде 
қай
 
уақытта  жаңбыр  жауатыны,  бәлен  деген  аралда  қанша  халық 
тұратыны, ол жерде жыланның он түрі ме, әлде он бес түрі ӛмір сүре 
ме  –
 
оның  маған  қанша  қажеті  бар?  Оларды  мен  жай  ғана  баға  алу 
үшін
 
оқимын... Тіпті математикаңды
 
да солай оқимын.
 
Кӛбеген: 
 
Әй, сен қайда қарап отырсың?
 
Әбіш
: 
 
Не боп қалды?
 
Кӛбеген: Қыз
 
кетіп бара жатыр ғой!
 
Әбіш
:  
Сол ма?
 
Кӛбеген:
 
Сол секілді
 
Әбіш
:  
Қай
 
есіктен шықты?
  
Кӛбеген:
 
 
Сақшылық кезек сенікі болатын.
 
Әбіш
:  
Кӛршінің қызы емес пе?
 
Кӛбеген:
 
Мен қайдан білейін? Ол үйдің есігі осы арадан кем болғанда бір 
шақырым жер.
 
Әбіш
:  
 
Бір шақырым қашықтық қыран жігіт кӛзіне алыстық етпейді!
 
Кӛбеген: 
 
Қыран
 
болсаң  қайда  қалдың?  Не  болғанда  да  жауапты  ӛзіңсің. 
Есікке қарап отыру кезегі сенікі болатын.
 
Әбіш
: 
 
Жаулық қой мына мінезің! Мені жауапты етемін деп, кӛріп отырып 
үнсіз
 
отырғаннан саусың ба? 
 

 
198 
 
Кӛбеген: 
 
Мектепке қарай бұрылып кетті.
 
Әбіш
:  
Жұр кеттік!
 
 
Екеуі жүгіріп шығып кетеді.  
 
 
Сахнаны  жас  қыз  кесіп  ӛтеді.  Шашы  тобығына  түскен, 
шашының  ауырлығынан  басын  шалқақтау  ұстайтын,  бойы 
аласалау, сәнді бойжеткен. 
 
 
Сахнаға  Әбіш  пен  Кӛбеген  шығады.  Шаршап,  алқынып  қалған. 
Демдерін алып  тұрады.
 
 
Кӛбеген: 
 
Әншейінде
 
денешынықтыру  сабағында  класымызды  артқа 
тартып  жүруші  едің.  Ӛзің  жүгіргіш  екенсің  ғой.  Тіпті  менен  де  озып 
кеттің.
 
Әбіш
: 
Жүгіріп  келе  жатқан  жатырған  мен  бе  екен!  Мен  тек  қана  ӛзімді 
жетектеп келе жатқан жүрегімнен қалыс қала алмай келемін!
 
Кӛбеген:
 
 
Саған сӛз жоқ!
 
Әбіш
: 
Егер қазір жүрегім ұшамын десе, мен ұша алатыныма сенімдімін.
 
Кӛбеген:
 
 
Ол қыз қазір пионер бӛлмесіне барады. Сен комсомол кабинетіне 
кіресің.  Сосын  комсомол  пионердің  ағасы,  ақылшысы  емес  пе? 
Шақырып ал да сӛйлес.
 
Әбіш
:  
Жоқ олай ете алмаймын.
 
Кӛбеген:
 
 
Неге?
 
Әбіш
: 
 
Ыңғайсыз ғой.
 
Кӛбеген:
 
 
Сен осылайша сағыздай созып жүргенде басқа бір жігіт сӛйлесіп 
қойса
 
қайтесің? Қызды қағып кетсе қайтесің? 
 
Әбіш
: 
(ашуланып қалғаны байқалады)
 
 
Біреудің  жанды  жеріне  тұз  себуге  қандай  құмар  еді,  адам 
дегендер? 
 
 
 
Кӛбегеннің бар жоғын елемей, ӛзімен ӛзі сӛйлесіп жүріп кетеді.
 
 

 
199 
 
Бұлар  содан  ләззат  ала  ма  екен?  Жан  досым  дегеннің  айтып 
тұрғаны әлгі сӛз?
  
Кӛбеген:
 
Сен де кісі жанын орынсыз жаралама! Ақын еместердің де жүрегі 
бар!  Олардың да ӛкпелеп қалатын кезі болады. Мен мектепке
 
барғым 
келмей кетті. Ӛзің бара бер.
 
 
 
Кӛбеген кетіп қалады.
 
 
Әбіш
: 
 
Білмеймін...  Не  істесем  екен?..  Жаңағының  айтып  бара  жатқаны 
әлгі! Біреу қағып кетсе қайтесің дейді! Не істесем екен?
 
Асылы хат жазғаным дұрыс болар ма...
 
Жүректегі махаббат пен сағынышты
 
қағазға
 
түсірсем бе?..
 
 
 
 
 
 
Шымылдық
 
 
 
 
 
3-
кӛрініс
 
 
 
Сахнаға Әбіш пен Сағын шығады. 
 
 
Сағын:
 
 
Мені оңашалап қайда алып келесің?
 
Әбіш
:  
Сен осы менің шын досымсың ба?
 
Сағын:
 
 
Әрине
. 
Әбіш
:  
Бір тапсырма берсем орындап шыға алар ма екенсің?
 
Сағын:
 
 
Әрине
. 
Әбіш
: 
 
Немене, әрине деп қақсап қалдың. Дұрыс жауап қатпаймысың.
 
Сағын:
 
 
Әрине, сенікі дұрыс.
 
Әбіш
: 
Әй,  ―әрине‖!  Сен  мына  хатты  бір  қызға  апарып  бере  алар  ма 
екенсің? (үшбұрыш хатты кӛрсетеді)
 
Тек бір сұрағым бар! Ашып оқымауға уәде бересің бе?
 
Сағын:
 
 
Әрине! Ал хатты кімге берейін?
 

 
200 
 
Әбіш
: 
Музаға!
 
Сағын:
 
 
Муза деген қандай мақұлық?
 
Әбіш
: 
 
Ол мақұлық емес, қыз!
 
Сағын:
 
 
Танымаймын!
 
Әбіш
: 
 
Ал айтшы, ойшылым! Ол кім деп ойлайсың?
 
Сағын:
 
 
Муза ма? 
 
Олай болса біз Шорлк Холмсша ойланып кӛрелік!
 
Муза?.. 
 
 
Сендей
 
ер  кісі  хат  жазып,  ӛзі  беруге  жүрегі  тұрмаса,  онда  оның 
жас қыз болғаны.
 
 
Ер  кісі  деп  отырғанымыз  жас  жігіт  болса,  онда  ол  хаттың 
ғашықтық
 
хат екеніне дәлел іздеп жатпаймыз!
 
 
Ол  хатты  маған  тапсырғалы  тұрғаны,  демек  ол  қыздың  біздің 
класта оқитындығы!
 
 
Бізді кластың жартысы қыз! Сонда кім болғаны?
 
 
Әбіш
 
Кекілбаев  секілді  біздің  Ұштаған  мектебінің  құндызы,  
болашақтың  жұлдызы  кез
-
келген  қызға  кӛңілі  кете  қоймас!  Ол  ең 
ақылды, ең сұлу, ең мінезді қызды қалаған болар!
 
 
Дәл соның ӛзі! Муза сол екен!
 
Әбіш
: 
 
Кім
 
екен?
 
Сағын:
 
 
Менің парталасым екен!
 
Әбіш
: 
 
Саған ойшыл деп бекер ат тағып жүрген жоқ екенбіз!
 
Сағын:
 
 
Бірақ  әлі  паспорт  алмаған  қызға  махаббат  хатын  жазуға 
болмайтын болар?
 
Әбіш
: 
Қылжақтамашы, қылжақбастарды жек кӛремін.
 
Сағын:
 
Құдай
 
бар, қылжақтап тұрған жоқпын.
 
Әбіш
:  
Муза деген қыз –
  
сенімен бір партада отыратын қыз!
 
Сағын:
  
Бізге оның атын айтуға бола ма?
 
Әбіш
: 
 
Жоқ! Ол мен үшін де, сен үшін де Муза! Конспирация!
 

 
201 
 
Сағын:
  
Ол немене?
 
Әбіш
: 
Әзіліңді
 
тоқтатшы. 
 
Сағын:
 
 
Әзіл
 
сӛз –
 
ӛмір
 
кӛркі.
 
Әбіш
: 
Сен менің қандай жағдайда жүргенімді түсінбейсің ғой? 
 
Сағын: 
 
Түсінгенде не істеймін?
 
Әбіш
: 
Сені де дос дейді
-
ау! Не істеймін дейді?
 
Сағын:
 
 
Достығымда қапы жоқ! Құдай бар!
 
Әбіш
: 
Шіркін,  ішкі  жан
-
дүниеңді  бетіңе  бір  қарағанда  бірден  түсіне 
қоятын
 
досың болса! 
 
Сағын: 
 
 
Ендеше  жарайды,  түсіндім!  Сол  қызды  кӛндіріп  берейін  бе?  Ол 
мен  үшін  түк  қиындығы  жоқ  шаруа!  Ол  менің  қолымда!  Ал  сонда  не 
болады?
 
Әбіш
: 
Бұл жалғаннан армансыз ӛтер едім! Бірақ қалай кӛндірмексің?
 
Сағын:
 
Ақымағым
-
ау! Оларды кӛндіріп не қажеті бар! Тек қана ӛзің ыңғай 
танытшы. Үштағанның барлық қызы сенің соңыңнан еріп кетуге даяр! 
 
Әбіш
: 
 
Айттым ғой, қылжақты қой деп.
 
Сағын:
 
Қылжақ
 
емес. Шындық солай. Әкел, бірақ кім берді дейін?
 
Әбіш
:  
Лира беріп еді дерсің?
 
Сағын:
  
Лира деген қандай құбыжық?
 
Әбіш
:  
Құбыжық
 
емес, ол мен! 
 
Сағын:
 
 
Лира!  Муза!  Конспирация!  Құдайым
-
ау,  бір  дұрыс  сӛздермен 
сӛйлесең қайтеді, адамға ұқсап? 
 
Әбіш
: 
Сен  босына  ақымақтанба.  Әйтпесе  ақымақ  болуға    үйреніп 
кетесің де, ӛмір бойы солай болып қаласың. 
 
Сағын:
  
Адам ақымақтыққа үйренбейді. Солай болып туады.
 

 
202 
 
Әбіш
:  
Міне оқымыған адам сӛзі. Абай не деген?
 
Сағын:
  
Абай ақылды бол деген. Бес нәрседен қашық бол деген. 
 
Әбіш
:  
Абайды оқы. Жаттап ал. 
 
Сағын:
  
Бір  класс
 
жоғары  оқимын  деп,  кӛсемсінеді,  бұлар.  Жақанда 
болатын айтыс танытар әлі, қай кластың қандай екенін! 
 
Әбіш
: 
 
8-
ші С
-
ның да дәмесі бар ма?
 
Сағын:
 
Әлемдегі
 
ең  сұлу,  ең  ақылды  қыз  қалай  ақымақ  адамдардың 
ортасында жүріп, ақымақпен бір партада отырады екен? (Келемештеп 
күледі)
 
Талғамы тым нашар болып жүрмесін, со қыздың!
 
Әбіш
: 
 
Хат біреудің қолына түсіп қалмасын!
 
Сағын:
 
 
Қорықпа.  Біз  музыка  мен  лириканы  қосақтап  әдемі  әнге 
айналдырып береміз!
 
Әбіш
: 
 
Дұрыс! 
 
Сағын: қалжыңдап
 
 
Дұрыс болды!
 
Әбіш
: 
 
Не дұрыс болды?
 
Сағын:
 
 
Сенің  де  жай  адамша  бір  ауыз  сӛз  тауып  айтқаның!  ―Дұрыс‖ 
дегенің дұрыс болды! 
 
 
 
Әбіш
 
Сағынға ұмтылады. Олар бір
-
бірін қуалап сахнадан шығып 
кетеді.
 
 
 
 
4-
кӛрініс
 
 
Ауыл 
клубы. 
Комсомол 
комитетінің 
қатшысы 
Әбіш 
ұйымдастырған
 
жастар  кеші.  Жоғарғы  клас  балалары  ән  айтысын 
ӛткізіп
 
жатады. 
 
Әбіш
 
ән
-
айтысты  бастап сӛз сӛйлейді.
 
 
Әбіш
: 

 
203 
 
 
Құрметті
 
ата
-
аналар!  Құрметті  ұстаздар!  Біз  бүгін  алғаш  рет 
жоғарғы  клас  оқушыларының  арасында  халық  әндерін  орындаудан 
айтыс  ұйымдастырғалы  отырмыз.  Әр  кластан  үш  оқушыдан  таңдап 
алдық.  Барлығы  жеті  команда.  Әр  командада  үш  баладан.  Айтысты 
алдымен ―8С‖ клас ӛнерпаздары бастайды.
 
 
Олар  ӛздері  қалаған  бір  әннің  бірінші  тӛрт  жолын  айтады.  Сол 
әннің
 
келесі  тӛрт  жолын,  не  қайырмасын  ―8Б‖,  одан  кейінгісін  ―8А‖ 
жалғастырады.  Ән  сӛзі  тауылғанда  кезегі  келіп  тұрған  клас  басқа 
әнмен
 
жалғастырып  кетеді.  Жалғастыра  алмаған  команда  жарыстан 
шығып қалады.
 
 
Сонымен,  кезектеріңді  жаттап  алыңдар:  8С  бастайды.  Содан 
кейін 8Б; 8А; 9Б; 9А; 10Б; 10А. 
 
10А  класынан  кейін  8С  қайта  жалғастырып  кетеді.  Ең  соңында 
қалған
 
команда жеңімпаз!
 
 
Бұл  айтыс  қазақ  халқының  халық  әндерін  оқушыларымызға 
жаттату  мақсатында  ӛткізіліп  отыр.  Кохозымыздың  жеңген  командаға 
берер  сыйлығы  да  бар.  Бәріміз  қол  соғып  ӛнерпаз  жастарымызға  сәт 
сапар тілелік! 
 
 
 
Сахнаға  кеуделерінде
 
кластарының  қатар  сандары  жазылған 
командалар  шығады.  Әр  команданың  бір  мүшесі  бір  музыкалық 
аспаппен  қостап  тұрады.  8С  класы  үш  домбырамен    шығып 
айтысты бастайды.
 
 
Сағын: 
 
Біз 8С класынанбыз! Қолын
 
сілтеп айтысты бастап кетеді.
 
 
Айналайын, ақ жүзің, айдан аппақ,
 
Сендей жанды ер жігіт қайдан таппақ, дедімай
-
ау.
 
Кӛрген адам қасыңнан, кете алмайды,
 
Мұз үстінде жүргендей тайғанақтап, дедімай
-
ау.
 
 
 
8Б класы  жалғастырып кетеді
 
 
Алма ағаштың гүліндей
-
ау,
 
Текеметтің түріндей
-
ау.
 
Ӛтіп
 
дәурен бара жатыр,
 
Сізбен бізге білінбей
-
ау.
 
 
8А класы жалғастырып кетеді
 
 
Құлағыңа
 
таққаның күміс сырға,
 
Күмбірлетіп шығасың күнде қырға, дедімай
-
ау.
 
Сағыныштан сарғайып, шыдам таппай,
 

 
204 
 
Мен ӛзіңді қосамын ән мен жырға, дедімай
-
ау.
 
 
9Б класы жалғастырып кетеді
 
 
Алма ағаштың гүліндей
-
ау,
 
Текеметтің түріндей
-
ау.
 
Ӛтіп
 
дәурен бара жатыр,
 
Сізбен бізге білінбей
-
ау.
 
 
9А клаыс жаңа ән бастап кетеді
 
 
Қаратайға
 
жарасар қара терлік,
 
Жарасады жігітке тӛтен ерлік,
 
Жамандардың жабыққан ісі дейді,
 
Ӛлең
 
айтып кӛңілді кӛтерелік.
 
 
10Б класы жалғастырып кетеді
 
 
Қарағым
-
ай,
 
Қырға
 
шығып жолыңа қарадым
-
ай.
 
 
10А класы жалғастырып кетеді
 
 
Аузыңды ашсаң кӛрінер маржан тісің,
 
Не демейді сыртыңнан дұшпан кісің.
 
Десе десін сыртыңнан дұшпан кісің,
 
Білінбей ме досыңа еткен ісің.
 
 
8С класы жалғастырып кетеді
 
 
Қарағым
-
ай,
 
Қырға
 
шығып жолыңа қарадым
-
ай.
 

жүктеу/скачать 1,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: