Модуль 3. Өндірісті басқару Тақырып 13. Менеджмент негіздері (1 сағат) 1. Басқару тарихының дамуы. Қазіргі тандағы мекеме мен көне замандағы мекемелер арасында айырмашылықтар бар.
Көне замандағы мекеме келесі ерекшеліктерімен сипатталады: 1. Ірі мекеме санының аз болуы, ал өте ірі мекемелер мүлде болған жоқ.
2. Жетекшілер санының аздығы, ал ортаңғы буында жетекшілер жоққа тән.
3. Басқарылатын жұмыс басқарылмайтын жұмыстан бөлініп, ерекшеленген жоқ
4. Мекемедегі жетекші орны көбінесе мұра бойынша қалдырылатын немесе күшпен алынатын.
5. Мекеме үшін маңызды сұрақтарды шешетін адамдар санының аздығы.
6. Бұйрық пен сезуге сүйенетін.
Қазіргі кездегі мекеме келесідей сипатталады: Мықты әрі ірі мекемелер сонының көптігі.
Ортанғы буын жетекшілерін қосқанда, жетекшілер санының көп болуы.
Басқарылатын жұмыс басқарылмайтын жұмыстан айқын бөлінеді.
Белгілі заңдылық және құқықты сақтай отырып жетекші орынға ие болады.
Мекеме үщін маңызды сұрақтарды шешетін адамдар санының көптігі.
Ұжымдық жұмысқа сүйену.
Басқаруға әкелетін үш тәсіл бар: Жүйелі көзқарас. Бұл тәсілді басшы өз мекемесін бір – бірімен тығыз байланысқан элементтерден тұратынын қарастырған жөн, мысалы: адамдар, технологиялар, материалдар, өйткені олар мекеме алдына қойған мақсатына бағыттайды.
Процесті көзқарас басқаруды үздіксіз процесс ретінде қарастырады. Ол басқару мәселелері, сшешімдері, функциялардын жиынтығы болып келеді.
Жағдайаттық көзқарас белгілі жағдайдағы әр түрлі басқару тәсілдердін жарамдылықтарына негізделеді. Басшынын шешімі мекеме жағдайна байланысты болады. Жетекші жағдайға сай шешім тауып, мекемені табысқа жеткізетіндей, және бұл шешім ең дұрыс болып, басқа баламаларға қарағанда ең дұрыс болуы керек.
Осы көзқарастарды ескере отырып келесі басқару мектептері құрылды:
Ғылыми басқару( 1885-1920). Ф.Тейлор, Л.Гилберт, Г.Гант жұмыстары кірген. Олардың көз қарастары келесідей болды: бақылау, операция, қисын, өлшеу (қол еңбегінің операциясы) қолдана отырып, тиімді басқаруға жетіп, қол еңбек операциясын адам әрі жетілдіруге болады.
