Сара:
Ей, жігіт, байқап сөйле, көп есірме,
Абайла, əлің қалай егесуге.
Ақын емес, дəлбірік ақымақсың,
Қарғаша қаңқылдайсың күресінде.
Атаң ұл, анаң қыз боп көрмеген бе,
Сен неге қарамайсың рəсімге?!
Ер, əйелдің алдына олжа түссе,
Сара саңлақ
119
Алдымен кім аларын білесің бе?!
Құлдықтан құтылмаған бір сорлысың,
Мұңыңды қуаныш қып жүресің бе?!
Дəлбірік біліп қалдым мінезіңді,
Менімен жарамайсың тіресуге!
Ермек:
Сен бе едің ақын Сара жан мақтаған,
Қолыңда домбыраң бар бармақтаған.
Қайткенде тұзағыма түседі деп,
Бір қусың құр құдыққа қармақ салған.
Өзіңдей сан ақынмен айтысқанмын,
Жеңілген талай қыздар қалжақтаған!
Сөзіңе сөз табарлық өнерім бар,
Айлаңнан қорықпаймын далбақтаған.
Сара:
Тауып айт өлеңіңді сен ант ұрған,
Жауабың дəмді болса, сонда бұлдан.
Мен Сара талайларға тағлым бергем,
Ел-жұртым жауабыма мойын бұрған.
Жасымнан домбыра алып өлең айттым,
Қиналып көргенім жоқ өлең, жырдан!
Өзіңдей арсыз ақын кез келгенде,
Асырып тастаушы едім алты қырдан!
Сан жүйрік кездескенде шаршы топта,
Мен едім шақ келтірмей сөзбен қуған.
Соларға жол көрсеткен асыл сөзім,
Сара саңлақ
120
Тұрсың ба сескенер деп сендей сұмнан?!
Өлеңге а дегеннен ағындаймын,
Іркілсем – бойыңа өлшеп шағындаймын.
Көп өлең көкіректе тұр сақтаулы,
Сескеніп адамзаттан жаңылмаймын.
Той десе топшыл басым қалған емес,
Өлеңге Құдай берген аңырмаймын.
Сен түгіл сенен артық жүйрік келсе,
Ешкімге тізе бүгіп бағынбаймын...
Сара саңлақ
121
Сара Мен құдаЙБерГен
Сара Бекбайға шыққаннан кейін оған жеңге ретінде
қалжыңдай беретін Құдайберген деген ауыл ақыны
бірде оны мұқатпақ болып, ауыл-үй арасындағы өсекті
малданып, бір ауыз өлең айтады.
құдайберген:
Келін боп бұл ауылға Сара келді,
Қолына домбырасын ала келді.
Төлімен Тасыбайды көбейтсем деп,
Ішіне бір баласын сала келді.
Сара:
Еліңде, Ермек, Түбек мықты болған,
Құл, қатын сорпасына күпті болған.
Балам тұрсын, төсімде емшегім жоқ,
Еліңде қызың көп пе жүкті болған?!
Күй тартсам бал тамады бармағымнан,
Бассам теңіз ойылад салмағымнан.
Бір тарпып ақ тайлақша тастар едім,
Атаңның қорқып тұрмын аруағынан...
Сара саңлақ
122
ТӨреБаЙ Мен Сара
Төребай Есқожаұлы 1850-1910 жылдар арасында
өмір сүрген адам, руы – Жағалбайлы. Үлкен бабалары
сонау жаугершілік заманда Жалайыр сиыршы руының
төрелеріне Төлеңгіт болып келіп, содан қазіргі Қаратал,
Көксу бойларын мекендеп қалған деседі. Төребайдың бізге
белгілі айтыстарының бірі 1900 жылдарда наймандағы
Тұрысбек қажының ауылында болады. Сондағы бір
шілдехана тойында Сарамен кездескен Төребай айтыстан
бас тарта алмайды. Бұл айтыстың ішінде болған
Сейдахмет Кебекұлы «Есімде қалғаны мынау еді» деп
айтып отыратын еді. Айтысты əуелі Сара бастаса керек.
Сара:
Біледі, Үйсін, Найман Сара екенім,
Жасымнан өлең қуған жан екенім.
Еліне Төребай да болыс бопты-ау,
Ығында жүруші еді Қаракеңнің.
Құда деп жігі-жапар құрметтепті,
Ауылы Тұрысбек пен Тəнекеңнің.
Жалайырлар білместен келген шығар,
Сараның бұл ауылда бар екенін.
Сара саңлақ
123
Төребай:
Жиналыпсың шілдеге маңайыңмен,
Сараны естіп келдім, барайын мен.
Қаракеңнің ығында жүрсем-дағы
Айтысқамын қыздардың талайымен!
Арғын, Найман елімен сөзің бітсе,
Бір айқасып көрсеңші Жалайырмен.
Сен де туған анадан мен де туғам,
Бір сөйлесіп сенімен қалайын мен.
Төребаймен əуелі байқасып көр,
Шапанымды жеңілсем жабайын мен!
Сара:
Жалайыр теріс қарап ұйықтайды,
Жылылап текеметін тұйықтайды.
Жылқысын бергі шеттен қуа қашып,
Сексенбайдай батырлар иықтайды.
Күз болса алып келіп жей береді,
Алдыңғы барған ізін суытпайды.
Жалайыр да бірталай ел емес пе,
Өзгелерді қоқаңдап жуытпайды.
Сексенбай алған болса, алаңсыз боп,
«Қалғаны сау болсын» деп ұйықтайды.
Төребай:
Ақын емен жүретін қаздай қалқып,
Сексенбайды мақтадың Сара шалқып.
Батыр деген атақтан адыра қалсын,
Сара саңлақ
124
Момын елді жылатып жеген тартып!
Ел қорғайтын батырды мақтасаң ед,
Жөн білетін Сара едің, кеттің тантып!
Бұрынғы ата-баба мақалы бар,
«Енді қортық бүлдірер, қойды – шартық!
Шетте жатқан теріні ит сүйрейді,
Сексенбайдың сол иттен қай жері артық?» –
дегенде өзінің сүрінгенін түсінген Сара күліп жіберіпті де,
Төребайдың үстіне ішігін жауыпты. Сонда ауыл ақса қал-
дарының бірі: – жоқ, шырағым Сара, бұл жеңіліске кі нə лі
сен емессің, Сексенбайдай тентекке тию салмай отыр ған
біз кінəліміз, – деп Сараның шапанын жапқан екен.
Сара саңлақ
125
Үшінші бөлім
«ЖЫрШОлПАНЫМ
ӨЗІңСІң КӨГІМДЕГІ...»
126
Əріп ТƏҢірБЕрГЕНОВ
СараҒа
Жар тұттым əуелден-ақ өзіме арнап,
Нəзік бел, қиғаш қасты, қалам бармақ.
Жігітке лəзім еді іздемекке
Ол жарға уəжіп еді күтіп алмақ.
Жаманға жақсы тұрып көз салса,
Жігіттің содан еді көңілі қалмақ.
Сəулем ең, ол пиғылдан аман жүрген
Жоқ болсын шарт бойынша сөзден танбақ.
Жан-жаннан жатырқамай келсең қасқа
Ойнар ек əзілдесіп тілді жалғап.
Әншейін анау-мынау сүймесіндей
Жіберген емес едің сөзбен алдап.
Тұңғиық шыға алмасқа кетті суға
Тəуекел дариясына қатар жалдап.
Қаттаудай оқ өткізбес махкамым бол
Самарқан жібегінен өрген талдап.
Секілді Шамсі-Қамар Духтар бану
Затыңды жанға арам мендей тану.
Сара саңлақ
127
Заты жоқ жасықтықтың нышанасы
Адамға ар айтқан сөзге жетпей қалу.
Талап бар жаралған соң тірі жанда,
Мұратқа кімі жетіп, кімі арманда.
Базарда бағың сына дегендейін
Басымды бұл майданға қылдым пəнда.
Ықлас ыждаһат пен жиһат етіп,
Шыбын жан шыдай алмас əрбір таңда.
Жеміс ең пісіп тұрған бақшадағы
Ерік бар ма бұйырмаса біз меһманға.
Талпынған көңіл есер бір шəрманда
Нəпсіге ақыл еріп жүр пəрманда.
Шыраққа түсіп жанған мен пəруана
Ес білмес, ол неғылмас, би дəрманда.
Ықлас назарың сал пəрда тартып,
Уақытымда көңіл құсы тудың артып.
Лəйланың Мəжнүні секілденіп
Мас еткен мен ғарыпты нұрың шарпып.
Жар етіп айдың бетін бұлт алсын,
Діңкемді бүйте берсең құрытарсың.
Есілген қырмызыдай қып-қызыл гүл
Махбуб қай мінезін ұмытарсың.
Тауаның аз, талабың қысқа болса
Араға жаман атақ жуытарсың.
Сара саңлақ
128
Жасымнан ұмытпаған ойда барсың,
Әл-қуат ақылымды алған жарсың.
Өзіме диуаналық əсер беріп
Ішіме сөнбейтін от салған жарсың.
Тарлықта наздық қылып тұра алмасаң
Бояма əсіре қызыл жалған жарсың.
Арада оттан ыстық қызу кетсе,
Біріндей көз таныстың қалған жарсың.
Сөзде тұр шарттан аумай мейрім қансын
Дұшпанның көре алмаған іші жансын.
Уағдаға бір айтылған тоқтасалық
Шат болып достарымыз бір жұбансын.
Жақтық сөз, жақсы мінез, жайдары ашық,
Жанымды жадыратқан қайран ғашық.
Сегіз қыр, сексен сырмен шарға тартсаң
Түсінбес айтқаныңа кейбір жасық.
Өрнексіз жол білмеген надандарға
Туып ең нақыш беріп өрнек ашып.
Қараңғы көңілімнің ай мен күні,
Жарығың азаймайды күңгірт басып
Сөз бірге, ақыл үйлес, мінез тату,
Тұрады сені көріп көңіл тасып.
Махаббат бізде болмай, жатта болса.
Аһ ұрам у ішкендей ішім ашып.
Сара саңлақ
129
Шолпандай адам едің жаһан көркі,
Тіл шаршап көп айтуға жетпейді еркі.
Қымбатты жаннан ғазиз асыл еркем,
Шықпаған бұл қасіреттен жанның беркі.
Бұл сөзге сəулем не деп айтар екен,
Дүние бір бейнесіз сайқал екен.
Күн түскен күзгі шөптің мисалындай
Махаббат базарынан қайтар екен.
Кəмелі өзге жаннан көп санасы,
Әйелдің əулетінде сіз данасы.
Ақылға ишаратпен айтпай түскен
Өткір зейін пікірдің нышанасы.
Баулыған балапандай құсым едің,
Дəм айдап түзден торға түсіп едің.
Құрт жесе қызыл шешек не амал бар,
Тұғырдан жаңа түлеп ұшып едің.
Еш сенде арман да жоқ қазір дəмде
Саяда қызыл гүлдей өсіп едің.
Сатылма он төрт жармақ ақша үшін
Бұл ғайни заманымыз Жүсіп едің.
Бар Құдай жазған тағдыр қалу бəлə,
Жазудан ғайри іске қылма пəла.
Мағлұмың енді қандай халге түсер
Қасіреттің қапасынан мен мұбтала.
Сара саңлақ
130
Кісідей арқалаған нахақ жала,
Тағдырға тəбдил таппай қалма шала.
Құр көңіл алып ұшқан ешбір болмас,
Жоқ болсын бір тозаңдай көңілде ала.
Нəрсені іздеу мұқалдір болмайтұғын,
Ой терең дария құйсаң толмайтұғын.
Қанатым тасқа соғып қалды қирап
Қыран ем мұраттыны қоймайтұғын.
Қырық шалғым бəрі бірдей қалды қирап,
Таба алмай ем дауасын жүрмін жинап.
Күте тұр біраз заман, уақыты жетсін
Кəмал толып жеткенше қайта ширап.
Жас ғұмыр далбасалық күнмен өтті,
Жиһатпен көп шаршадым жанды қинап.
Машақат саудасының базарғанын
Тоса тұр жолыққанша толық сыйлап.
Паруана өлім іздеп түсер отқа,
Шын ғашық аямайды басын сотқа.
Ғашыққа тіршіліктің керегі жоқ
Мал түгіл бас байладық расходқа.
Ақ екен раушан жүзің атқан таңнан,
Ай сəулем, жүзің жарық жаққан шамнан.
Жер жүзінің жігітін аралатып
Көңілің ауса маған сонша жаннан.
Сара саңлақ
131
Ай мен күн сырнай тартып, жұлдыз билеп
Той қылса көкте Мəлік қуанғаннан.
Шаттанып жер жүзінде император
Сырласып министрлер үлгі салған.
Ойласам сендей жанды қай жан алған
Мен едім атағына көрмей қанған.
Қолынан қой жарысы келмейтұғын
Жамандар құрметі жоқ құмарланған.
Шарапсың мыңнан таңдап бізге тамған.
Ғашықтық халімді мен баян қылдым
Жалының жүрегімнің басын шалған.
Қолы жетпей, наданның аузы жетіп
Құл құтырса, құдыққа қармақ салған.
Сенің тілің шарабан таһурадай
Сорса алтын қасықтай балға малған.
Ғашықтық мен шығарған мирас емес
Жүсіп пен Зылихадан үлгі қалған
Ізденіп Баһрам да Күлəндамді
Михнатпен ақырында сүйтіп алған.
Көп жүріп жиһан кезді Сəйфүлмəлік
Жамалды Иранбақтан іздеп барған.
Ғашықтық майданында шаһит болып
Бозжігіт Ануаз үшін қандай болған.
Бұлардың зар тартқаны Лəйлі–Мəжнүн
Ізденіп ақырында мəнсап қонған.
Зияда, Қорлы, Ғайын, Фархад–Шырын –
Бұл күнде хабарым бар сондай жолдан.
Сара саңлақ
132
Мұштари, Сахаридай жаннан кешіп
Көзімнен аққан жасқа алдым толған.
Ақырын Қозы-Көрпеш – Баяндай боп
Көзімнің қызыл нұры бұ жол солған.
Беліне алтын шоғың алты оралған
Бұл күнде басқа қыз жоқ сіздей болған.
Пəрдеңнен ақ жүзіңді бір шығарсаң
Күндік жер мəшһүрлəніп нұрға толған.
Шараптан əбилəззат сілекейің
Ақ меруерт отыз тісің қырлап жонған.
Кірпігің патшалардың əскеріндей
Жігітке көздің тасы сағым қонған.
Махбуба қазір уақыт қам қылмай біл
Бір күні қыз қияпат кетер қолдан.
Қай жақсы заманыма тұс келер деп
Бұл күнде хабарың бар оң мен солдан.
Уағданы махкам тұтсаң серт байласып,
Босанба жазылса да біздің тордан.
Мұратқа Лəтахнату жетпегі бар
Бұл сөзді молда айтады суал сорған.
Енналлаһо халиқул миғады деп
Аят кəрім құранда мəзкур болған.
Бұл сөздің ишаратын адам білер,
Үлгісіз не деп айтсам надан білер.
Басы жетпес орынға аяқ салып
Жақсы мен не себептен жаман күлер.
Ізденіп жар таппақтық қиын жұмыс
Сара саңлақ
133
Бір көрмекке қызулық əркім күйер.
Халықтың бəрі бірдей жаралмайды
Асылды мыңнан біреу тауып сүйер.
Тең тауып жар алғанның кемі бар ма,
Сұңқардай тұғырдағы тоғыз түлер.
Жамандық аз-ақ күні жасырынып,
Жатпайды ұрланғанмен бір күн білер.
Анадан ақылы асқан туар көсем,
Өзіңмен бірдей болсын жарың шешен.
Жасықтан ашық мінез табылмайды
Айта алмас көп ішінде аман-есен.
Талапсыздың талабы қорынуда
Шығады жүз сөйлессең сөзі кешен.
Осындай михнаттан ерте сақтан
Не қасиет қалады пəлен десең.
Көп шер бар көкіректе тарқалмаған,
Тіл байғұс асығыс боп айта алмаған.
Ей қалқа естісеңіз есіркерсіз
Арызым құлағыңа байқалмаған.
Бір Құдай көңіліңе салсын рақым
Жомарттай сұраушыны қайтармаған.
Жасты көз, жылаулы сөз ғарып едім
Ғамкин көз əр тарапқа жаутаңдаған.
Сара саңлақ
134
Шығардым мен кітап қып əзіл үшін
Сорлымын арманымды тауыса алмаған.
Қамыс бармақ қайысып іс тіккенде
Бойына ине балқып өте алмаған.
Мен түгіл жансыз темір нұрыңа мас,
Қасыңнан сөкпе мені кете алмаған.
Тауыңда Қауқапты сен бір дарқат,
Алсам деп саядағы екі алмадан.
Сұңқардың қаз алмағы қайырудан
Аққуды қарға қылар күте алмаған.
Ит еркелеп үйреніп ауыз жалар
Сөз көп қой қыз балаға қиқаңдаған.
Жаманды жақсы көріп үйір қылма
Залал бар жылы сөзден сипаңдаған.
Мен кірдім бақшаңызға сайран етіп,
Тұрам ғой тамашаңда халім кетіп.
Көз көріп, көңіл мас боп дидарыңа
Сындырдым сүйегімді ойран етіп.
Мəшрикты мағрипқа жазған Алла
Әзəлде қосар ма екен пəрман етіп.
Ғашықтың талабынан бос қалмайын
Көрейін қолым жетсе дəрмен етіп.
Жаралды тəні пəнде нұрдан жайнап,
Шағылып туған едің нұрдан қайнап.
Сара саңлақ
135
Талпынам таза туған ажарына
Белімді тəуекелге махкам байлап.
Наз етіп ғашықтығым айтылған соң
Көңіл үшін көз жасыма рақым ойлап.
Михнатта ауыр жүктер мойныма алып
Бір жанды құрбандыққа тұрмын сайлап.
Айырған асыл сəулем сөздің нарқын,
Байқаған жаман, жақсы кісі парқын.
Тас та асыл гауһардайын адам өлшеп
Нəсілің таза туған затты шəрифім.
Ұядан тудың жеке асыл өсіп,
Сауаптан кім жаман дер үміт кесіп.
Жақсы едің кір шалмайтын сүйегі асыл
Тот баспас сап алтындай бедер көшіп.
Жұпар жел мас боламын самалыңа,
Туып ең нұр безеніп заманыңа.
Сағымдай жазғытұрғы толқын ұрып
Қарасам көз алмасар жамалыңа.
Аларсың менен хабар жазған хаттан,
Бағыма таза гүлсің өскен бақтан.
Я ата, я анада кемдігі жоқ
Асылдан шыққан тегің арғы заттан.
Сара саңлақ
136
Жанға рақат айтқан сөзің қандай майда,
Өзіңдей жанның бəрі болу қайда.
Ұжмақтың Нагим атты хор қызындай
Әпзалат Ғишатадан болдың пайда.
Саржадай керілген қас, кірпігі оқтай,
Ішіме қайғы салдың жанған шоқтай.
Шер болып еш жібімес менің кеудем
Хасіреттен жұмарланып жатыр топтай.
Қарағым құшақтасам құмарланып,
Қосылған екі ғашық жұбайланып.
Жан тынып, ішімдегі жалын шықса
Аузымнан ақ сағымдай мұнарланып.
Құшақтап қыл беліңнен бір таң жатсам
Ақ торғын орамалдай жұмарланып.
Ми, тамыр, ақыл ойда арман қалмай
Мастансам қызығына тым алданып.
Бəйшешек көтеріліп көңіл гүлдеп
Семіріп нəпсі мұрат бір жалданып.
Қардан ақ, қаннан қызыл ет пен бетің,
Иықтан қолаң шашың гүл талданып.
От сөнсе жүректегі жанып тұрған
Сорғанда тілден лəззат маһир қанып.
Етке ет, бетіңе бет тиіскенде
Айтысқан сертке жетсем əбден қанып.
Бұл менің ғашықтығым сізге жарық
Айтыспай асыл сəулем білсең нарық.
Сара саңлақ
137
Білім, ғылым, ақылды, таза затты
Арасын асыл, жасық қылған парық.
Бір сөзде ақиқат бар инабатты
Алмасаң сыр шықпайды іштен жарып.
Бір сырдың, сегіз қырдың бəрі өзіңде
Неткен жан жамандайды аузы барып.
Шапақтың кешкі батқан қызылындай
Төрт құбылаң тең жаралған дидар шəриф.
Махаббат базарының мағшұғында
Құзырдан құрмет күткен мен бір ғарып.
Жүзіңіз назар салып қарағанда
Еміреніп жан қозғалар ми таралып.
Махаббат шын ғашық жар дегізіп ең,
Әуелден тілің үшін емізіп ең.
Ақырда сөз аяғы қайым болсын
Дегендей қамал тоят жегізіп ең.
Сүйікті заты орайлас, ақылы үйлес,
Гауһарсың бағаң қымбат қолға тимес.
Қызарған бет табылар, ниет табылмас
Жаманды мың көргенмен көңілің сүймес.
Парық кетіп арадағы шарт бұзылса,
Қалайша тəн мен жаным отқа күймес.
Сара саңлақ
138
Мүбəдə тастап мені кетсең жатқа,
Ешнəрсе басқа өлімнен хайла емес.
Шын ғашық күллі сырды баян етпес,
Уағда айтқан əуел бастан шарттан кетпес.
Надандар махаббаттан ғапыл болған
Ғашыққа жəрдем беріп тағайын етпес.
Асыл ең жаннан түйін сөзге бекем,
Айнымас, сүйсе қайтпас, сөзден танбас.
Бір жанын менің үшін пида қылып
Ауыздан шыққан сөзді екі қылмас.
Жатайық таң жадырап ашылғанша,
Күн нұры жер жүзіне шашылғанша.
Дүниені сен болмасаң қылам талақ,
Жарым деп бір затсызға асылғанша.
Тұғырда тоят жем боп өлген жақсы,
Қу барып қара құсқа қатылғанша.
Таза құс талпынбай-ақ аштан өлсін,
Жем іздеп бір жемтікке шатылғанша.
Деп ойлап, өз нəпсіме дем беріп ем,
Талғамай тəртіпсізге жем беріп ем.
Жас күнімде қызылға қол сермедім
Бір жеуге өлексені ем көріп ем.
Пəрда ашып бағасыз тəн жыртқанымша
Сара саңлақ
139
Әншейін жай жүруді жөн көріп ем.
Бұлардан көңіл суып, қызық тозып,
Таза жүрек нəпсімді меңгеріп ең.
Нəпсіңе жүрегімді сұлтан қылып,
Тоқтатып өз бойыма дем беріп ем.
Жолыққан таңдап жүріп таңдағаным,
Сіз едің бойға лайық қамдағаным.
Бұрыннан іздеп жүріп жаңа тауып
Өзіме ылайық деп сомдағаным.
Көрікті сіздей гүлді бақ жаратпас,
Басқаға өзіңе аян қонбағаным.
Жаралған жаһан көркі нəсілің бекзат
Гүліндей Фирдаусидің солмағаным.
Бұрынғы перизаттай мисал үшін
Дүниенің ақырында орнағаным.
Сіз бір гүл аман тұрған қазан ұрмай,
Тездікпен сола көрме, бақта тұрмай.
Көруге жамалыңды жиһадтамын,
Басқаға хор да болса мойын бұрмай.
Жүзіне көрген құмар, сүйінемін,
Көргенше дидар қосып күйінемін.
Сипатың көзден таса болғаннан соң
Мастанып дəрманда боп иілемін.
Сара саңлақ
140
Зат билеп парқ айырса мен де сендік
Көргем жоқ пиғылыңда қазір кемдік.
Сізден соң басқа қызық керек емес,
Егерде осы жолы кетсе теңдік.
Шыға алмай талпынамын торда тұрып,
Биікте миуа алсаң ойда тұрып.
Уағдадан күйсе-жанса жылжымассың,
Арықтап кейін қалма жолда тұрып.
141
Фариза ОҢҒарСЫНОВа
«СаЙраҒан жеТіСУдың БұлБұлыМын...»
Сараның жырлары
Арнау
Ақын Сара, саңлағы жыр-жарыстың,
шашылғандай бейуақта шыңнан ұшқын,
арманшылдау жанымды алау шарпып,
қанатымды жырыңа шыңдап ұштым.
Арман – жолда шың-құздар өріндегі
адастырмай албырттау көңіл мені –
жалқы Темірқазығым – Махамбет те,
жыр-Шолпаным – өзіңсің көгімдегі!
Жыр-əлемде жолдар аз таң нұрындай,
зулап өтер дауылға, шаңға ұрынбай,
бұралаң жол, бұрқасын өткелімен
сендік тағдыр менің де тағдырымдай . . .
Бас тарттым да басқаның соқпағынан,
жол таңдадым жел ұрып, шоқ қарыған.
Адасайын, адассам, шағылысқан
Темірқазық, Шолпанның оттарынан!
Сара саңлақ
142
1
Сайраған Жетісудың бұлбұлымын,
айбынды, үнім асқақ, нұрлы жырым,
айтыссам, ақ бұлақтай ақтарылам,
кешпеймін кейбіреудей жыр жылымын.
Өсірген өжет етіп өлке мені,
елдердің елдігімен көркем елі.
Жырымда найзағайдың ұшқыны бар –
тіл тартпай талай ақын өртенеді!
Жырыңнан жүректерде нұр жанбаса,
жықпаса, жығылмаса, жынданбаса,
күймесе, қайғырмаса, мұңданбаса,
жылтыңдап жайдақ судай жылмаңдаса,
жыр емес, ондай жырың – құр далбаса!
Жыршы емес,
елдің жүгін тарта алмаса,
таңдайға алмас сөзді арқандаса,
іштегі буырқанған жай тасқынын
жасқанып, ақтара алмай жалтаңдаса!
Жаныңда құрсаулаған бір ақ шабыт,
таулардан тасқындаған бұлақша ағып,
бір екпін əкелмесе жасыл жайға,
не мазам – ондай жырға құлақ салып!
Сара саңлақ
143
Жыртпаса мұң сауытын бұлқып адам,
иығы арылғандай мұң күнəдан,
жыр жанын дауылдарға бастамаса –
мың артық-жыр көгінен бір құлаған!
Құрта алмай шапқыншының сан жасағы,
азапты асыл жыр мен əн қашады.
Жыр сөзі – шындық сөзі. Қашанда да
жердегі жыр күресі жалғасады.
Күн кешсін, азап шексін құлдықта адам,
Бəрібір жоғалмайды шындық тəмəм.
Қашанда асылдарды «арзан» дейді
түйсігі аз, тымырсықтар жырды ұқпаған.
Даланың жазылмайды заңдары да,
Бірақ бас бұрғызбайды зарла, жырла,
ақылға, асыл сөзге, өнерліге
бас иген қаһар төккен хандары да.
Алмас жыр жанарымдай жарқылдасын,
ұқсын да тау өзінің паң тұлғасын,
сезінсін дала өзінің шалқарлығын,
тынбасын, тұма бұлақ сарқылмасын!
Сара саңлақ
Достарыңызбен бөлісу: |