Саяси ілімдер тарихының пәні, оны оқыту міндеттері
Ф. Ницшенің «ақсүйектік тұжырымыдамасының» мәні
жүктеу/скачать 444,75 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 39. Сталинизм: жүйе, теория, саясат.
| 38. Ф. Ницшенің «ақсүйектік тұжырымыдамасының» мәні.
Фридрих Ницше - неміс философы, мәдениет сыншысы және филологы, оның еңбектері қазіргі интеллектуалдық тарихқа терең әсер етті. Өзі туралы жазылған «Қараңдаршы мына адамға» деген шығармасында ақсүйек тұқымынан шыққанмын деп мақтанғаны белгілі, өйткені оның әжесі Польша ақсүйегінің қызы болған. Өзін ақсүйек сезінгендіктен, демократиялық саяси қозғалыстарға да қызықпады. Ницшенің пікірінше, ақсүйектердің жақсылық және жамандық туралы құндылық өлшемі олардың қоғамдағы үстемдік орнына, өздерін бәрінен артық сезінуіне, төмен адамдарды көзге ілмеуіне сай қалыптасады. Ал, құлдар өздерін күштілердің бойсұндыруына келіспей, «қияли өш алып», күштілерді «жамандық» ретінде сипаттап, ал өздерін «жақсылар» ретінде бағалайды. Ақсүйектерді әлеуметтік-философиялық идеализациялауды Ф.Ницше барынша айқын жүзеге асырды. Нағыз ақсүйектер өзін функция емес, бар дүниенің мәні мен ең жоғары негіздемесі, құндылықтар өлшемі ретінде сезінеді. Ницше үшін ақсүйектер құлдардың моральына қарама-қарсы қожайындардың моральдық бейнесінің көрінісі. Неміс философы Фридрих Ницше өз еңбектерінде, атап айтқанда, «Адамгершілік шежіресіне қарай» очеркінде (1887) қозғаған тақырыптардың бірі – қожайындардың, аристократтардың және құлдардың моралі. Құлдық моральда адамдар мейірімділікті, кішіпейілділікті, жанашырлықты бағалайды, ал қожайынның адамгершілігі оның намысшылдық, күш-қуат, тектілік бар екенін білдіреді. Аристократтардың адамгершілігі іс-әрекетті жасаған адам үшін салдары жақсы немесе жаман болғанына қарай бағалайды. Ал құлдық мораль іс-әрекетті жақсы немесе жаман ниетке қарай бағалайды. Ол үшін адамдар тең емес, яғни ерік-жігердің болуына байланысты ерекшеленеді. Осыған байланысты олардың әрқайсысында әртүрлі құндылықтар бар. Ф.Ницше ілімі - аристократиялық мораль туралы дәйексөзі: «Тек өзіңізге және достарыңызға ғана адал болыңыз; жаулармен - батыл; жеңілгендермен - жомарт , және әрқашанда әр сәтте сыпайы болу. Бұл біздің төрт негізгі қасиетіміз». 39. Сталинизм: жүйе, теория, саясат. Сталинизм (оның идеологиясы мен тәжірибесінің басты өкілінің партиялық лақап аты бойынша – Иосиф Сталин) – КСРО-да (содан кейін оған тәуелді мемлекеттерде), 1920 жылдардың соңы – 1950 жылдардың басында қалыптасқан саяси жүйе және КСРО ыдырағанға дейін болған конверсияланған түрде ( неосталинизм). Сталинизм тоталитарлық режиммен, мемлекеттің жазалау функцияларының күшеюімен, мемлекеттік органдар мен сталиндік үлгідегі билеуші коммунистік партияның бірігуімен, қоғам өмірінің барлық салаларында қатаң идеологиялық бақылаумен, Сталиннің жеке басына табынушылықты насихаттайтын үгіт-насихатпен сипатталады. КСРО-да сталинизм большевизм мен ленинизм идеяларының логикалық жалғасы ретінде насихатталды. Бірқатар зерттеушілер сталинизмді тоталитаризмнің бір түрі деп санайды. Сталинизм идеология ретінде миллиондаған адамдардың санасын жаулап, дүниетанымына, өмірі мен шығармашылығының идеялық-адамгершілік негізіне айналды. Тұлға табыну кезеңіндегі социализмнің өрескел деформациялары теріс нәрсе ретінде қабылданбады. Керісінше, жеңісті марштардың, жалған хабарлардың үнінде олар үлкен жетістіктер ретінде қабылданып, қарапайым адамдардың бойында өзіне, еңбегіне, туған жерінің табыстарына мақтаныш сезімін оятты. Күшті жазалау жүйесі құрылды. Кез келген келіспеушіліктер ауыр қылмыс ретінде қудаланды. 30-жылдары Сталинге саяси бәсекелестік жасай алатындардың бәрі жойылды. КСРО-да көшбасшы мен коммунистік партияның бөлінбеген және іс жүзінде шексіз билігі ұзақ уақыт бойы орнады. Халықтың материалдық жағдайы төмен деңгейде қалды. Экономика ел тұрғындарын негізгі азық-түлікпен, халық тұтынатын тауарлармен және басқа да әлеуметтік игіліктермен адам баласына лайықты деңгейде қамтамасыз ете алмайтын болып шықты. жүктеу/скачать 444,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|