Саяси ілімдер тарихының пәні, оны оқыту міндеттері
Ленин саяси партиялардың рөлі туралы. Таптық одақтар мен тактикалық келісімдер мәселесі туралы
жүктеу/скачать 444,75 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 36. Модернизация теориялары және ҚР-дағы өтпелі кезең мәселелері.
| 35. Ленин саяси партиялардың рөлі туралы. Таптық одақтар мен тактикалық келісімдер мәселесі туралы.
Партия, ең алдымен, жұмысшы табының алдыңғы қатарлы отряды болуы керек. Партия жұмысшы табының барлық жақсы элементтерін, олардың тәжірибесін, революциясын, пролетариат ісіне жанқиярлықпен берілгендігін қамтуы керек. Партия пролетариаттың таптық ұйымының ең жоғары нысаны ретінде. Ленин саясатты таптар арасындағы өзара қатынас және олардың мүддесін пролетарлық революцияны даярлау міндетіне бағындыру өнepi деп білдi. Оның пiкipi бойынша, революцияның басталуын жеделдету үшін әлеуметтік-тарихи процеске озық революцияшыл ұйымның белceндi ықпалы қажет. Партияның манаты - жұмысшы табы мен басқа да қаналған таптарды "ағартып ", буржуазиямен күреске "ұйымдастыру", пролетариат диктатурасын орнату және әуелі социализмге өтyдi, содан кейін оны социалистік демократиямен алмастырып, коммунизмге, яғни тапсыз қоғамға өтyдi қамтамасыз ету. Басқа саясаткерлер секілді элиталар мен партиялар туралы айтудың орнына Ленин бұқара мен әлеуметтік топтар туралы айтты. Ол халықтың әртүрлі қабаттарының өмірін мұқият зерттеп, таптар мен топтардың көңіл-күйлерінің өзгеруін, олардың күштерінің тепе-теңдігін және т.б. Осының негізінде таптық одақтар туралы, сол күннің ұрандары және мүмкін болатын практикалық әрекеттер туралы қорытындылар жасалды. 36. Модернизация теориялары және ҚР-дағы өтпелі кезең мәселелері. Модернизация - қоғамның әлеуметтік-экономиклық және қоғамдық-саяси өмірін реформалау үрдісі. Ол дәстүрлі қоғамнан индустриалды қоғамға өтуді жеделдетуге бағытталған. Құрамына өнеркәсіптік төңкеріс және индустриаландыру дамыған нарықтық экономиканы орнату, адам еркіндігі мен құқықтарын құрметтеу кіреді. Модернизацияны бастапқыда еуропалық елдер, Солтүстік Америка елдері, ал XX ғ. басында бұл жолға Азия, Африка және Латын Америкасының көптеген мемлекеттері түсті. Модернизация теориясы – қоғамдардағы модернизация процесін түсіндіруге арналған теория. Теория «дәстүрлі» елдер дамыған елдер сияқты дамуға тартылуы мүмкін деген болжамға сүйене отырып, кез келген нақты елдің дамуының ішкі факторларын зерттейді. Модернизация теориясы әлеуметтік прогресс пен қоғамның дамуына ықпал ететін әлеуметтік айнымалыларды анықтауға тырысады және әлеуметтік эволюция процесін түсіндіруге тырысады. Модернизацияның классикалық концепцияларының көпшілігінде индустриалды қоғамды қалыптастыруға баса мән беріледі, индустрияландыруға параллель жүретін процесс ретінде, дәстүрлі аграрлық қоғамның индустриялық қоғамға айналуы ретінде қарастырылады. Экономикалық жүйенің, техникалық жабдықталуының және еңбекті ұйымдастырудың қайта құрылуы тұрғысынан қарастырылады. Модернизация теориясында екі бағытты бөліп көрсетуге болады: либералдық және консервативті. Либералдық теориясы модернизация процесін дәстүрлі қоғамнан қазіргі қоғамға көшу, яғни «батыстандыру» үрдісінің бір түрі ретінде қарастырды. Оның негізгі белгілері нарықтық экономика, ашық қоғам, жаңа ақпараттық технологиялар, дамыған коммуникациялық желілер, әлеуметтік ұтқырлық, ұтымдылық, плюрализм, демократия, еркіндік болуы керек. Модернизацияның либералдық теориясы екі жақтан: радикалды және консервативті жақтан сынға алынды. Радикалдар теорияның айқын идеологиялық сипатына, батыстық құндылықтар мен үлгілердің кеңеюіне, олардың пікірінше, басқа өркениеттер үшін жарамсыз және дамудың тәуелді сипатына назар аударды. Консервативтік бағыттың өкілдері модернизация процесінің ішкі қайшылықтарына, саяси қатысу мен институттандырудың қақтығыстарына, саяси тұрақтылық пен тәртіптің сақталуына (табысты әлеуметтік-экономикалық дамудың шарттары ретінде), даму сипаты мен бағытының сәйкестігіне баса назар аударды. Өтпелі кезең – КСРО ыдырағаннан кейін постсоциалистік мемлекеттердің әлеуметтік экономикалық дамуы төмендеп, экономикасының дағдарысқа ұшыраған кезеңі. Қазақстан өтпелі кезеңді 1989 – 1996 жылдары өтті. Тауар тапшылығы өсіп, бағаның күрт жоғарылауы халықтың тұрмыс деңгейін төмендетіп жіберді, еңбекақы, әлеуметтік төлемдеудің мөлшері тым азайып кетті, оларды уақытында алу үлкен мемлекеттік мәселеге айналды. Жалпы Қазақстанда болған дағдарыс үлгісінің классикалық үлгіге ұқсамайтын өзіндік ерекшеліктері болды. Атап айтқанда, классикалық үлгіде дағдарыс тауарды артық өндіруден болса, өтпелі кезеңде өндіріс нарықты тауарға толтыра алмағандықтан дағдарды. Бұл дағдарыс 1991 – 1995 жылдарды қамтып, тек 1997 жылдан бастап экономикалық өрлеуге бет бұрды. Өтпелі кезеңде экономиканың нарықтық бағыты айқындалып, ырықты экономиканы қалыптастыруға күш салынды. Нәтижесінде макроэкономиканы тұрақтандыру, экономиканы сауықтыру және оны дағдарыстан біртіндеп шығару, экономиканы реттеудің нарықтық қатынастар жүйесін, оның түрлі институттары мен инфрақұрылымдарын, тетіктерін қалыптастыру жүзеге асырылды. Сонымен қатар республикаға ауқымды инвестициялар тартылып, кәсіпкерлер тобы пайда болды. Олар сауда бизнесінің орнына өндіріс пен ауыл ш. салаларында кәсіпкерлікті дамытты. Өтпелі кезең тұсында Қазақстан ТМД елдерінің ішінде тұрақты экономика даму бағытын қалыптастыра білген бірден-бір мемлекет болды. жүктеу/скачать 444,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|