Сәкен ИманаСов шығармалар жинағы ІІ том Өлеңдер



Pdf көрінісі
бет3/22
Дата27.03.2017
өлшемі0,96 Mb.
#10509
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22

35
аЛаКӨЛІм
Алакөлім, армысың! Айна көлім,
жел қайығым сондағы қайда менің?
Жырдан жырақ кете алмай жүргенім-ай,
жалғыз жатып жағаңды жайлар едім!
Тұра алмаған торында далаға ұшпай, 
жалтақтаймын сен жаққа бала құстай,
Тайраңдап қол босаса жетіп келем, 
тұз көрмеген түйедей ала қыстай!
Алакөлім, асылым, айна көлім,
сағынумен суыңның майда демін,
жел боп ұйтқып жүзейін деп келіп ем,
жел қайығым жылдағы қайда менің?!
ТУҒан ЖЕРмЕн ТІЛДЕСУ
Армысың, асыл кәрі қыр –
анасы нелер текті ұлдың!
Алдыңа келіп, тағы бір
арылып алсам деп тұрмын.
Қашаннан қайда бармайын, – 
Қалып та кейін тау-тас қай,
Алдыңнан өткем әрдайым, 
Рентгеннен өткен науқастай.
Қанықсың, қартым, бәріне,
Айтып қой біздей отты ұлға.
Сен күткен жерден әлі де
Шыға алмай жүрген жоқпын ба?
Аян ғой саған әр күнім, 
Қайтты ма, жоқ па бір міндет? – 
Білуге соның барлығын, 
Алдыңа тағы тұрмын кеп.
Татпадық біздер қанша дәм,
Самғап та жүріп сан қырда,
Туған жер, өзің аңсаған
Үмітіңді ақтай алдым ба?!
Айнала атым тарап кең,
Түскенде басқа шын салмақ, 
Сен берген қыран-қанатпен 
Ұштым ба, жоқ па бір самғап?

37
36
Қаншама шырқап бара алдық, 
Жетем деп небір саңлаққа. 
Ақ сүтпен емген адалдық, 
Кеудемде бұғып қалмап па?
Аянып елден барымды, 
Алданып азға бұл күнде. 
Бір өзің берген дарынды, 
Бағалай алмай жүрмін бе?
Сөнбесе бойдан от мүлде, 
Риза-ақ етер секілді ем. 
Бұрылып бірде кеттім бе, 
Белгілеп берген бетіңнен?
Айтсаңшы бәрін, кәрі қыр,
Аңырып тұрмын неге мен?
Алдыңа келіп, тағы бір
Арылып алсам деген ем!..
мЕнІҢ ТУҒан ЖЕРІм
Сарыны сарқылмайтын ағысты әнім,
тұратын көз алдымда таныс таңым, –
жырыма жиі оралып жүрген бүгін,
Алакөл – Итакам да, Дағыстаным!
Гомер де емеспін мен, Расул да, –
(Жүрмесін ұят болып, расында!)
Көрсем де Балтықты асып, Балқан басып,
туған жер, есімнен бір шығасың ба?!
Көсілген көкжиекке құба қырлар,
өзіме бала жастан ұнадыңдар, –
Жылғада бұлағым бар алқынбаған,
шатқалда шаңқылдаған қыраным бар.
Қара орман қарағайлы, қайыңды алаң,
Салқын бел, самырсын сай, сайын далам.
Кемедей қайырылған аралдарым, –
іргемді жаралғалы, айырмаған.
Самалы – сары қымыз, саумалың – бал,
сақалы селдіремес тауларым бар.
Малшынып өздерің де жаңбырына
жалықпай шалғынына аунадыңдар.
Сұқсыры сусыл қағып сазға құмар, 
қыт-қыттар қылқына да жаздап ұлар. 

37
Өрінде аңқылдаған ағайыным, 
көлінде қаңқылдаған қаздарым бар. 
Желбіреп шөлде сағым, көлде – мұнар,
тұрады көрік беріп елге бұлар. 
Жығылып атағына сан ағайын, 
алыстан аңсап келіп көргені бар.
Шырғалы, шырғанақты, шоғайналы,
шығады шоғырланып тоғайлары.
Жабысы – жалықпайтын жалғыз ару,
отырған алдына алып қол айнаны.
Алтайдың алаңдатып әрі мені,
Кавказ да қызықтыра беріп еді.
Алакөл, соның бәрі ұлың үшін
өзіңдей бола алмайтын көрінеді.
Қыдырып Қырымға да жылда барам, 
(Қай ақын Қарадағын жырламаған!) 
Көңілде күркіреген Тентек тұрып, 
бұрылып бұлағына кім қараған!
Тұрғам жоқ ешқайсысын кеміткелі,
тауы да, теңізі де көрікті еді!
Біреуін сенен артық дей алмай-ақ
Жүрмін-ау – жер көрем деп желіккелі.
Сен десе – кеудем өсіп, құтым, демде, 
иісіңді ажыратам түтіннен де. –
Кім білсін, соның бәрі жастай емген, 
сары уыз сарқылмайтын сүтіңнен бе?!
Алыстан естілетін ағысты әнім, 
жердегі жұмағым да һәм ұшпағым, 
Атыңнан айналайын Алакөлім, – 
сен менің Итакам да, Дағыстаным!
аЛаКӨЛ ЖаҒаСЫнДа ЖаЗЫЛҒан ӨЛЕҢ
Бала жастан сыралғы, сүйкімді едің,
көп бұйыға бермеші, сиқыр көлім, 
сырласайын, мауқымды бір басайын, 
бұзылып та жүр еді ұйқым менің.
Әлденеге көңілім елегізіп,
ұйқым қаша бастаса, дене қызып,
жұбатарым қашан да өзің едің,
қозың едім – өсірген сен емізіп...

39
38
Қараймын деп бәріне күдіктеніп, 
кеудемізде кетпеп пе үміт кеміп? 
Тіршілікке қанша мас бола жүре, 
биіктерді аңсамас жігіт пе едік!.
Додаларға талай бір түспек едім,
дәурен озып бара ма, күш те кеміп, –
Сіресіп-ақ тұрғандай сайда мұнар,
қайдағылар шығады түске де еніп...
Бұрынғыдай баурай ма елді сөзім, 
сарқылып-ақ бара ма енді төзім? 
Көңілдегі алаңды жуып-шайып, 
бауырыңа алып, балаңды сергіт өзің!
Өзімді-өзім алайын шайып тағы
айдынында зымырар қайық кәні! – 
Көкірегім наласыз күндерді аңсап, 
келіп едім, азырақ айыққалы.
Ентігімді басайын, солықтайын, 
түңілмейін тірліктен, торықпайын,
түксиіскен біреулер түске кіріп, 
түнде шошып оянып, қорықпайын.
Кейін қалып қойғандай елден көшім, 
көңіл нілдей бұзылып, шерленбесін, 
Бұзылмасын ұйқым да, түсіме де 
құбыжықтар қайдағы енді енбесін!..
Бауыр төсеп жатайын айдыныңда, 
ұмытайын реніш, қайғыны да.
Күйректікке қайдағы жоламайын, 
оралайын бұрынғы айбыныма.
Аунайын да азырақ сұр құмыңа, 
құшағыма алайын қырды мына. 
Ат мінгізем десе де сан ағайын, 
Қарамаймын пенделік құрғырыңа.
Шайдай ашық аспанда күнім күліп, 
шамамды да шарықтар бүгін біліп, 
аттанайын алаңсыз Алматыма 
бір үмітті жетелеп, бірін мініп!..
аЛаКӨЛГЕ ТаҒЫ БІР СЫР
Бір ғана мен емеспін ардақтарың, 
қырында қырман айдап, мал бақпадым, 

39
сеземін – жүрсем де көз қиығыңда – 
қаншалық иығымда салмақ барын...
Мен ғана бола алмаспын құрметтерің, 
диқанның бөліспедім бір көктемін. 
Ақпанда ақжал мінген атама еріп, 
бетімді үскірікке үрлетпедім.
Алдыңда ақтарылам деп отырып, 
айтайын, асылым-ай, неге өтірік: 
жықпылда жылқы айдаған мен емеспін, 
жылда бір жайлауыңа келе тұрып...
Болмаса табысыңа қуанғаным, 
ақ таңда аңызыңды суармадым. 
Бәріне үлгеретін, бір көретін 
Кім білсін, көп ұзамай туар дарын!
Шалғы да сілтемедім шалғыныңда, 
бұйырмас шаруа болу барлық ұлға. 
Туған жер, мені мүлдем жоқтатпайтын 
қаншама құрдастарым қалды мұнда!
Солардың тынысы ғой тыңдағаным, 
Ұлы ісі – ұзақ таңға жырламағым. 
Өзіңнен дара құрмет дәметпейтін, 
Сәл ғана күйі бөлек... бір баламын!
ҚаЙЫҚТа
Зымыраған жұлдыздай мына қайық
зәремізді алмасын, құламайық,
Ендігісін ескекші өзі білсін,
қайда бара жатырмыз – сұрамайық.
Айдын қалып артыңда, қайғың қалып,
құшағыңды толқынға жайдың ба анық,
көпе-көрнеу көңілің көлге айналып,
өз-өзіңнен кетесің айбынданып.
Үрейге де дүлейге қарамайық,
атқан оқтай зауласын дара қайық.
Жаға қайда, жаңағы нала қайда, –
қарамайық, аққудай таранайық.
Өзімізді өзіміз қорсынбайық
қомсынбайық, қызыққа толсын қайық. 
Жағалардай, көрінбей бара жатқан, 
Көңілдегі бар алаң болсын ғайып!..

41
40
ҚЫРҒа БаРЫП
Қырға барып, қызыққа батып әбден,
қой қайтарып, құрағын жапырар ма ем;
Бала кезден бас иген мертебелім –
әр төбенің айналып атынан мен;
Араласып ауылдың даң-дұңына, 
асыр салып, аунар ма ем шалғыныңа, 
Баяғыдай таңырқап айналама, 
айдалада тап болып жаңбырына; 
Желбіреген желі ме, қу сағым ба, –
жез киігін жанарым қуса құмда. 
Жоталарын жұмарлап жатар ма едім, 
жұпар аңқып жуасы, жусанында!
Қырға барып қыдырып, құмда қалып, 
қайтсам, – дала дүбірін тыңдап анық. – 
Әңгіме айтып отырсам аласа үйде 
әр сөзімді алдымен бұлдап алып.
Ауызғы үйде бұрқылдап ақ самауыр, 
азырақ бір ойға да батсам ауыр. 
Қыңсылаған күшіктей ауық-ауық, 
сыртқы есікті тырмалап жатса дауыл!
аЛаКӨЛ ЖЕЛІ
Ауылға апарайын сені бүгін, 
арала Алакөлдің өрі, қырын,
Алдыңнан шыға келер арсалаңдап, 
Әйтеуір, елінен де, желі бұрын.
Ауысып – біресе ебі, бір қыбыла,
қуырып жатады енді қырды мына. 
Көлденең бұта қашып тығылады, 
көрінген ұңғылы мен шұңғылына.
Азынап, азан салып тұрады айлап, 
қашады жан-жануар тырағайлап. 
Тобымен тоғытады көлге апарып, 
қойқиған қой тастарды бір-ақ айдап.
Сезілсе сергімесің сенің егер, 
бір тұстан екіленіп ебі келер. 
Қайтадан қаһарына мінеді енді 
Қыбыла қылығынан жеріген ел.

41
Қоймайды ермесіне, көнбесіне.
үйренген ел де тыным бермесіне. 
Ебісі – ашуланшақ әжесі де, 
Қыбыла – қытымырлау жеңгесі ме?
Құмның да бүйірінен түртіп ыстық,
қырына берген емес бір тыныштық.
Жел тұрса, – жайбарақат жату қайда,
торғайдай дүр-дүр ете, үркіп ұштық.
Ебінің шыдамай ма зіркіліне, 
бітпейді қыбыланың күңкілі де. 
Әйтеуір, қысы-жазы желдей ескен 
қырдағы тыйылмайды жұрт үні де.
Тозаңын сілкіп-қағып жер бетінің, 
бермейді қысы-жазы елге тыным. 
Күнде бір қызық барын білсін дей ме, 
бүтіндей жүрсін, дей ме, кем-кетігін!
ЖоҒаЛҒан БҰЛаҚ
Жылжып ағып ауылдың іргесінде 
жатқан бұлақ ұдайы жүрді есімде. 
Марқа тарта бастаған шақтан бері 
түсіме де жиірек кірмесін бе!
Мөлдір еді өзі де, тұнық еді, –
Жар астынан жәудірей үңіледі. 
...Қиядағы түлкідей қылаң беріп
Көз алдымнан кетпей-ақ жүріп еді.
Тарқамасын құмарым түсіне ме, 
жиі орала беретін түсіме де. 
...Бұлағын да қимайтын, құрағын да 
болады екен боркемік кісі неге!
Тіршілікте қамығып, қапаланып, 
Қаншама бір шөлдедік, қаталадық, –
түсімде де суынан сіміруші ем, 
жағасында жарбиып жата қалып.
Тазалығы бойыма сіңбесін бе, 
тербелетін бойында гүл де есімде! 
Жылы қарап айнала, жылжып ағып, 
жатушы еді-ау ауылдың іргесінде!
Күндіз-түні тұнығын таңдай тілеп,
сусап ішіп суынан, қанбайтын ек. 

43
42
Топан түссе бетіне – сүзіп алып, 
әнімізді өзіңе арнайтын ек!
...Түсіме енбей бұлағым енді бірде, 
кетті менің тынышым, дегбірім де.
Жас баладай жүгірдім ауыл жаққа, 
жауындатқан, қарамай, желді күнге.
Қара тұтып,– қасыма баламды алып, 
қарап едік, қасына таман барып: 
Өзі де жоқ бұлақтың, көзі де жоқ, 
орнын сипап, еш белгі таба алмадық!
Шашымыздан жұлардай болып анық, 
жұлқына бір жел тұрды, долыланып. 
Бұлақ көзін, апыр-ау, бітеді екен 
Қандай ғана жүгірмек қолы барып?!.
Қорқытпайын бекерге жылап елді,
түсіме де кірмей жүр бұлақ енді. 
Көкейімнен кетпейтін тәтті әуені 
бірте-бірте алыстап, тына берді...
аУЫЛҒа БаРҒанДа
Армысыңдар, алқынған бұлақтарым,
құрақтарым, құбажон қыраттарым,
Кіндігім де сендермен бірге ме еді,
қас қағымға келмейді-ау жырақтағым.
Жырақтағым келмейді, қарлы шыңдар, 
барлығыңа айтатын алғысым бар! 
Армысыңдар, құм-арал, жыраларым, 
тұмаларым, сендер де бармысыңдар?
Ынтықтырып өзіне жылға, белі,
тартады да тұрады қырға мені.
оралсам ба біржола, Алматыға
байлап ұстап отырған кім бар еді!
Жалын атқан жастықтың өр-белінде,
ыстығын да, суығын көрмедім бе, –
Көңіл неге, ендеше, көп аңсайды,
Туған жердің көлдерін, желдерін де?...
Армысыңдар, ашулы өзендерім, 
Осы еді ғой өзімнің ежелгі елім, – 
Көзді жұмып тұрып-ақ нуыңның да, 
суыңның да сүйкімді сезем демін!

43
Әрі таныс айналам, әрі бөгде,
амандасып шығамын бәрімен де,
Өзгеріп-ақ, апыр-ау, кеткен бе деп,
қарай берем жалтақтап, қалың елге.
Саласындай саусақтың әрі майда, 
тоғай болып толқыған талы қайда? 
Тасып ағып жататын Тентегімді 
тұрмын бүгін танып та, танымай да.
Өріп шықты төрт түлік төлі, міне, 
мынау теңіз – биылғы егіні ме? – 
Туған ауыл ырысын жиып ап бір, 
Сыйып-ақ тұр бәрі де көңіліме!
Құлыныңдай құлдырап жетіп едім, 
Кеңіп сала берді ме көкірегім! 
Естігім де келе ме зәремді ала: 
– Тәйт әрі! – деп, тәтемнің зекігенін.
Желбіреген, желіне, тұлымшағым,
Іздеймін бе тірліктің шырын шағын! – 
Кешігіп-ақ қалдым ба, көрсем деп ем, 
Көршіміздің қаңбақтай, қыңыр шалын?!
Күлімдеген гүл-дала, жылға да бар,
Шуылдасып, бейтаныс жүр балалар, 
Доп ойнайтын баяғы тепсеңдер де 
Жұмыртқадай жұтынып тұр балалар!
Әрі таныс өзіме, әрі бөгде,
амандасқым келеді бәрімен де.
Бұлақтарым, сен айтшы, қыраттарым,
қойсам ба екен біржола қалып елде?!
аЙнаБҰЛаҚПЕн ӘҢГІмЕ
Азырақ аялдашы, Айнабұлақ, 
барасың қырды кезіп, қайда құлап?
Жайылып жатсаң да енді болмас па еді, 
жағаңда қаншама әсем жайнады бақ!
Кіргізіп бұйығылау бақтың әрін,
булыға бұлқынбай-ақ, ақ бұлағым,
Жетпей ме шапқылауың, суыңның да
қанша адам сусап келіп, татты дәмін!
Апыр-ау, Айнабұлақ, не көрмедің, 
тау бұзып, тасты жардың – бөгелмедің.

45
44
Өткіздің көз алдыңнан қаншама бір, 
Туған жер көсегесі көгергенін.
Күні-түні булығасың, бұлқынасың, 
алысқа ұмтыласың, жұлқынасың.
Аз ба еді елге сіңген еңбегің де, 
апыр-ау, енді қашан бір тынасың?
Бұл сөзім бұлағыма ұнады ма, 
Сыбырлай берді менің құлағыма: – 
Ақыным, ағу үшін жаралған соң, 
тірлікте тыным болмас, сірә, мына. 
Шын айтып тұрсың өзің, жағамдағы
Риза қалың елдің маған бәрі.
Бар шығар жақсысы да, жаманы да 
біреуі қылдай кінә таға алмады!
Тапжылмас жартастарға болған ұя, 
Қаншама кездеспеді жолда қия, 
Ойпаттан орғып өттім, қырдан қарғып, 
Көңілдің көксейтіні – көл-дария!
Жолыма болмай енді бекер бөгет, 
Көңілді, ақын болсаң, көтер, демеп. 
Алқынып келем әлі, айдыны кең 
алыс бір дарияға жетем бе деп!..
БІЗДІҢ аУЫЛ
Күндізінен қашан да, түні қысқа,
біздің ауыл мына бір бұрылыста.
Бауырласың осында, ауылдасың
балам, енді өзіңді мығым ұста!
Балалық шақ, баяғы бал дәуренім,
осы арада біржола қалды-ау менің!
Алдауға ебім жоқтығын алғаш сезген
жатыр, әне, жағасы жарлау көлім..
Қалып еді-ау осында жерлестерім,
қатар өскен қарындас, теңдес-теңім,
Қалып еді алаңсыз сенгендерім,
алғаш рет амалсыз белдескенім...
Біріндей боп бұрынғы таныстардың, 
бірте-бірте барлығың алыс қалдың, 
алыс қалдың, үреймен ұшырасып, 
тұңғыш рет дүлеймен алысқан күн!

45
Әңгімесін тыңдайтын сарқылғанша,
қалып еді қадірлі қартым қанша, 
Жадырата білетін жақсы ағалар, 
желігі жоқ жеңгеміз сәл тұлданса. 
Теңгермейтін тірлікте жанға мені:
құрбыларым қаншама қалған еді. 
Шал бар еді күзеткен немересін, 
анау жерде біз еккен тал бар еді!
Балдан тәтті, бақытты балалық-ау, 
мен де сенен жырақтап барамын-ау! 
Ақ тозаңмен аймалап алмады да 
баяғыдай масалы дала мынау.
Туған ауыл, көп болып көрмегелі, 
көңіл саған ойыса берген еді. 
Баяғыдай батайын бал қызыққа, 
жатырқамай қарсы алшы сен де мені!
КӨКТЕм ЖЫРЫ
О, көктем! Жоғарыла, төрлет бері,
Жеттің бе жердің үстін тербеткелі,
Желпініп қалсын көңіл осындайда,
жабырқап сала берген сен кеткелі.
Төрлетші, тобылғы рең жарқын Майым,
тағы да құшағыңда жарқылдайын,
Тазарып қайдағы жоқ кірден көңіл,
аспанда аққуыңнан ән тыңдайын!
Жайдары жан бар ма екен бүгін мендей,
жүргенсің қайда ғана, бұрын келмей,
Жадырап сала берген көңілімді-ай,
күн нұрын жалғыз өзім сіміргендей.
Қиқулап қимай ұшып көкте құсың,
Жеттің бе Жетісудың көктемі шын!
Риза боп жатыр саған дала бүгін
Аспаннан алтын жаңбыр төккені үшін!
Оранып күндіз гүлге, көлге түнде,
Көктемім, келші бері тербетіл де,
Осынау алтын нұрың, жарқындығың
тұрсыншы туған жердің келбетінде!

47
46
* * *
Күттірген ынтықтарға елді көптен, 
тамылжып, тағы да бір келді көктем, 
Бүрленіп жүре берді бау-бақшалар, 
қатарын қара суық селдіреткен.
Жаңағы жадыраған бақтан қалмай, 
жаңғырып сала берген жақпарларды-ай! 
...Енді-енді жібиін деп тұр ма кеудем, 
көбірек көлеңкеңде жатқан қардай.
Бұлыңғыр Алматының тұманындай, 
көңілден көптен бері мұң арылмай, 
Көзге ілмей кетіп едім жан баласын, 
аққудың жалғыз қалған сыңарындай.
Көктемгі әнді аңғармай, таңды ағармай, 
аңғармай – жарық еді жалған қандай,
жібімей қойып еді-ау көңіл көптен, 
тасада жатыңқырап қалған қардай...
СоҒЫСТЫҢ СоҢҒЫ ҚЫСЫнДа
Тұрып алып тапжылмай тауда мұнар, 
Қанша болды толассыз жауғалы қар, 
арпалысты ауылдың адамдары – 
ақсағы да, шолағы, саулары бар.
Күні-түні анамыз жүр жұмыста, 
ит орнына ақ боран үрді қыста. 
Қарындасым екеуміз отырушы ек, 
балапандай бүрісіп бір бұрышта.
Қора-қопсы айналып оба-қарға, 
қатты ұрынды ел осы қыс зобалаңға, 
Ат құлағы көрінбей тұрып алды, 
алай-түлей ақ түтек борағанда.
Әйнек көзі әлсіреп мұздан қалың,
көріп едік ақпанның сызданғанын!
Пеш түбінде отырып, сезетін ек
дүниеде бір сұмдық ызғар барын...
Үрейіңді айнала бәрі ұшыра: 
уілдейтін қораның қамысы да, 
гуілдейтін көмейі қазандықтың, 
үйіміздің ыс басқан арысы да.

47
Қағылды да қап түбі, бүкіл үнем,
мал шуылдай бастады күтімі кем... 
Ауыл-үйдің ахуалын аңғарушы ек, 
ауық-ауық бұрқ еткен түтінінен.
Жазға дейін бар еді әлі қанша, 
әлі қанша жадырап, жарығанша! – 
Түнермейтін анамыз, үндемейтін 
қалтасында жарты уыс тары қалса!
Алдана ма аш қарын азғанаға, 
бар үміті – ендігі жазда ғана, 
«Талқанға бір тойдырам!» – деп жұбатып
жатушы еді, жазықсыз жазған Ана!
СаҒан ДЕГЕн СЫБаҒа
Шөгірі, шөңгесіне қарамай-ақ,
жүгірші қырда, балам, жалаңаяқ...
(Өбектеп отырамыз осы күні,
шырылдап, сыртқа шыққан баланы аяп).
Тақырда доп қуғызып, жарыстырып,
жүргені ата-ананың жаны ышқынып,
Апыр-ау, ақ шаңға аунап өспеп пе едік,
табанға тас та батып, қамыс тіліп.
Жатқанда жазғытұрым дала қызып,
тықыршып тұрмаушы ма ек, алағызып.
Құлындай құлдыраңдар қыр аспап па ек,
балтырдан пора-пора қан ағызып.
Ауылға асауларды айдап тығып.
жүгенсіз, жүйрікке жайдақ мініп...
Сүзеген сиырға да бас білдірдік,
тұқыртып, тұмсығынан байлап тұрып!
Қысылмай қарғып мініп кер дөненге, 
Құйғыттық қарамастан өр-белеңге, 
суынан тас тұманың қанып ішіп, 
қайтушы ек қаталап бір шөлдегенде.
Борпылдақ топырағы жаялықтай 
ауылдан жанымызды аядық қай, 
ақ түтек боранда да үйге кірмей, 
жатушы ек мал тимеген маяны ықтай!
Көңілім солай ауып тұр манадан,
Жүгірші жалаңаяқ қырда, балам.

49
48
Терсең де гүл даладан, құлыным-ай,
бөдене, бұлдырығын тыңдамаған!
Даланың өз ұлындай жуық тұрып,
жұтшы бір, тұмасынан суық, тұнық.
(қалада бұраң қаққан бұлақты да
қойдық қой құбырларға қуып тығып!)
Ауылдың шәуілдетіп бар күшігін,
жүгірші, жаяу кешіп таңғы шығын.
Көгалда көсіле бір аунау үшін
артына мінгесе кет шалғышының.
Ұлым-ай, не тілейсің енді менен?
Армансыз бір иіскеді жерді денең,
Мұны да азырқансаң, құзырыңа
біржола мына жатқан көлді берем!
Көл көрсе күлімдемей кім шыдаған,
Жалаңаш жағасында жүрші, балам.
Сақтаған сары майдай саған арнап,
осы еді, айналайын, бір сыбағам!
БӘРІ аЛДЫҢДа 
1
Балам, сенің бәрі-бәрі алдыңда:
тазалығы таңғы жауған қардың да,
көктемдер де, көкбелдер де, белестер,
өткелдер де, жан баспаған шалғын да!
Қарағым-ай, мұндайда 
бір-ақ аттап шыға қояр шың қайда, 
барша тірлік билігіңде болғанмен 
өмір сені оңайлықпен тыңдай ма!
Қинап қатал кедір-бүдір жол деген,
алқынарсың, азайып бір өрде дем,
жау жатпасын кім біліпті бір тұста,
тау жатпасын, дәл алдыңда көлбеген?
Ендігі аспақ асу болып бір тірлік,
ағызғанда арының да күрт үдеп,
өткел бермес өзендер де кезігер,
көз алдыңда көбік ата күркіреп.

49
Мұрат бар ма оңайлықпен жеткізбек...
Кезігер де, көлденеңдеп көк – құз көп.
Сен де ересің алдап қашқан арманға,
сенделерсің қайдағы бір жоқты іздеп.
Жүйіткір мезгіл, зулап ағып, желігіп,
қай-қайдағы жетелер де сені үміт.
Аңырып та қалар сәтің аз болмас,
қамығып та, қайдағы ойға беріліп.
Жүз алмасып үміт, күдік, көп сенім,
қинар келіп, қолға түспей көксерің.
Ешкім бірақ айнытпасын жолыңнан,
Жүрегің де шайлықпасын тек сенің.
Маңдайыма жазғаны деп бақ-тағдыр
ересің бе, тересің бе бақтан гүл,
Көнесің бе дегеніне, – алдыңда
айқастар бар аңсай күтіп жатқан бір!
2
Жүрмесін жүрегіңді жайлап күдік,
бас тартпай, барамын деп қайда аптығып,
асқақтай қара да бір айналаңа,
жүйтки бер, жүйрігін жайдақ мініп!
Арманы асқағырақ жас тұлғаны
шошытпас жолсыз дала, тасқын бары.
тартынбай тарт ілгері, Тәңірім деп
түсін де арғымақты астыңдағы!
Мойымай, бойда қуат, барда күшің, 
айнала ақ қанатты арман ұсын!
Серт етіп сеніміңді, сілтей бер сен,
ақ тілеу, алдыңдағы таңдар үшін.
Бір ғана елге сеніп, сенсең егер, 
жерге сеніп, желге де өршеленер. 
Ерге сеніп әрдайым өзің деген 
бетке алып болашақты жол шеге бер!
Жасыма жарлауытта өткел іздеп,
асыға, аңырата көк теңізді өт!
Айтарсың сонда, балам, болашаққа:
«Кеше біз тіке тартып кеткеміз!» – деп.

51
50
БІЗ
Бала болып жүрмедік бақта күліп, 
дала қонып есейдік, атқа мініп.
Пионерге өттік пе, өтпедік пе, 
Комсомолдың Уставын жатқа біліп.
Басылмастан балалық, бойдағы аптық, 
қырман қағып, күземде қой да бақтық. 
күні бойы доғаша иіліп бел, 
түні бойы оңаша ойға баттық.
Бала жастан баса айтып қырдың әнін,
біздер едік кіргізген Тыңның әрін.
Ғарыпта да самғайтын күні бүгін 
Мына менің құрдасым, құрбыларым.
Тірлік бізге тізгінін сеніп беріп,
сайран іздеп, сән түзеп, желікпедік,
Бесжылдықтар балғасын солқылдатқан
бейнетқор әкемізге еліктедік.
Қызығып қырдың қызыл гүлін үзген, 
сол баяғы бүлдіршін күнімізден 
әкеміздей болуды армандадық, 
қаршадай қатпа қара түрімізбен.
Әйтеуір, етек жиып, ес білгелі
біз жайлы бір жаманат естілмеді.
Сөккен емес, жарығым, әлі күнге:
«Әкеңдей емессің!» – деп, ешкім мені.
Аз емесін білемін ерлік із де, 
ерлік із, ел таныған белгіміз де. 
Арман жоқ, кейін келер келесі ұрпақ 
айнымай ұқсап өтсе енді бізге!

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет