Семинар топтамасы

Сондай-ақ, бүгінгі Еуропада да көп тілді меңгерушілік жалпыға ортақ норма болып саналады. Яғни, бүгінгі

таңда Қазақстан үшін үштұғырлы тіл – елдің бәсекеге қабілеттілікке ұмтылуда бірінші баспалдағы. Өйткені,

бірнеше тілде еркін сөйлей де, жаза да білетін қазақстандықтар өз елінде де, шетелдерде де бәсекеге қабілетті

тұлғаға

 

айналады.

“Үштұғырлы тіл” идеясының үшінші құрамдас бөлігі – ағылшын тілін үйрену. Жасыратыны жоқ, бүгінгі таңда

ағылшын   тілін   меңгеру   дегеніміз   –   ғаламдық   ақпараттар   мен   инновациялардың   ағынына   ілесу   деген   сөз.

Қазақстандықтардың ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйренуге жәрдемдесу үшін колледждер мен

жоғары   оқу   орындарында   шет   тілінің   болашақ   оқытушыларын   оқыту   жүйесі   мен   процесіне   қойылатын

талаптарды күшейту   керек. Үш тұғырлы тіл, негізінде, қазақ жеріндегі қазақ тілінің соңында қалған орыс пен

ағылшын  тілін   қоса  пайдалану  болып   табылады.                   Яғни, орыс  тілі   мен   ағылшын  тілі   қазақ   тілінің

көлеңкесінде, ығында жүреді. Президентіміз айтқандай, үш тілдің ішінде қазақ тіліне басымдық беріліп, қалған

екі   тіл  сол  ана   тілімізге   бағынышты   күйде  болады.  Әрине,  дамыған   өркениетті  30  елдің   қатарына   қосылу

мақсатында   жүргізіліп   отырған   «Үш   тұғырлы   тіл»   саясаты,   шын   мәнінде,   елдің   ертеңі   үшін   керек   нәрсе.

Мәселен, Қазақстанда заң мамандары, экономика мамандары өте көп және  жұмыссыз. Бірақ, көп  компаниялар

мен  кәсіпорындар      заңгерлер  мен  экономистерге  зәру.  Әрине, мемлекеттік  тіл мен  қатар,  ағылшын, орыс

тілдерін   білетін,   өз   мамандығының   нағыз   іскерлеріне.   Осы   олқылықтарды   толтыру   мақсатында

«Үштұғырлытіл» идеологиясы   дүниеге келіп   отыр. Яғни, елімізге   қажетті, үштілді   меңгерген, кез   келген

жерден   ақпарат ала алатын, өз ісінің   білгірі, бүкіл   әлем   бойынша   коммуникацияғатүсіп, жер бетінің кез

келген нүктесінде бизнес  жасайтын  кадрлар ауадай    қажет. Аталмыш кадрлар мәселесін  «Үштұғырлы  тіл»

саясаты оп-оңай шешіп бере алады.

                       «Үштұғырлы тілдің», шын     мәнінде, мемлекеттік тілге мүлде зияны жоқ. Бұл жерде мәселе   сол

стратегияны, сол   саясатты   дұрыс   жүргізуде, жарқын болашақта нәтижесінің оң болуын   қамтамасыз етуде

болып     отыр. Мәселен, Орыстілі мен ағылшын тілін оқытатын мұғалімдер міндетті түрде қазақ тілін, яғни

мемлекеттік   тілді   өте     жақсы   білуі   тиіс. Жоғары оқу орнында да ағылшын мен орыс тілін қазақ тілімен

біріктіріліп ғана оқытылуы керек. «Үштұғырлы тілді» тек мәдениет  аралық  қатынас   негізінде  қарап, ақпарат

алмасу,  білім үйрену, тәжірибе жинау үшін үйретіледі. «Үштұғырлытіл» саясатын дамыту үшін қазақ тілін,

яғни   мемлекеттік   тілді   мемлекет   тарапынан   ең   бірінші   орынға   қойылып   жатқаны   да  көзі   ашық   адамдарға

шындық. Соңғы санақ бойынша, Қазақстан халқының 93,5 пайызы өз ұлтының тілін – анатілі де санайды. Ал,

74 пайызы қазақ тілінде ауызша сөйлей  алады, түсінеді. Сонымен   қатар 94,5 пайызы орыстілді  болса, 15,4

пайызы  ағылшын тілін толық   меңгергендер. Демек, 130-дан астам  ұлт пен ұлысқа  қызмет   етіп  отырған

еліміздегі  орыстілінің   қазығы   әлі де мықты. Саны бойынша 3/2 құрайды, бұл бізді бір жағынан үлес салмағы

жағынан құтқарып та отыр. Бұл   статистикаға   қарап, «Үштұғырлы тіл» саясатын жүргізудің нақты уақыты

екенін, яғни темірді қызған кезінде басатын кез екенін атап өту  керек. Егер, «Үштұғырлытіл» саясатын кейінге

қалдырсақ, онда  дамудан   тоқтап   қаламыз.

            Біздің елімізде «Үштұғырлы тіл» саясатынан бөлек, еліміздегі әрбір ұлы сөз тілдерін еркін меңгеріп, өз

тілдерінде     сөйлей     алады.   Бірақ,   Үштұғырдың     қатарына   төртінші,   я   болмаса     бесінші     болып   орналаса

алмайды. Әрбір ұлттың өзінің ана тілдерінде еркін сөйлеуі Қазақстандық демократияның айқын көрінісі. Біз

осындай демократияның арқасында ғана әлемге танылып, жер жүзінде бейбітшілік  үстемдігін  жасай    аламыз.

Билік үштілді үйрену, қолдану  аясын  бір   сызықтың   бойына   емес, үш  сызыққа, әрқайсысының өз орнын

көрсететін саясат жүргізіп, мемлекеттік тілдің бірінші болып дамуын қадағалайды. Бұған   ешқандай   күмән

болмауы     керек.   Үштұғырлы   тіл     арқылы     ғана   Қазақстан   тілдік   саясаттың   оң   нәтижесін   көре   алады.

Мемлекеттік тіл – мемлекеттік қызметте жұмыс бабында қолданылатын тілге, басшының сөйлеу тіліне айналуы

үшін билік аянбай еңбек  етіп  келеді. Мемлекеттік  тілдің  қоғамдық қызметі қоғамдық өмірдің аса маңызды

мынадай     салаларында     жүзеге аса береді: басқару, ақпарат, білім беру мен тәрбиеісі, ғылым мен техника;

қоғамдық  ғылымдар, жаратылыстану мен нақты ғылымдар, техникалық  және  қолданбалы   ғылым, экономика

салаларында, ғылымның  жалпыға  ортақ  салаларында, бұқаралық  ақпарат   құралдары  саласында, ісжүргізу

саласында;  мемлекеттік, қоғамдық-саяси, мәдени   мекемелер мен ұйымдарда;  дене тәрбиесі, спорт, туризм,

денсаулық   сақтау мен емдеу     мекемелерінде; қоғамдық тамақтандыру   орындарында; өнер     мекемелерінде

(театр,   кино);   дипломатиялық     қарым-қатынаста;   әскери-патриоттық     тәрбие   және   білім   беру   ісінде;

шаруашылық жүргізу және ұйымдастыруда; өндіріс және өнер кәсіпорындарында; Қазақстан Республикасында

өтетін   республикалық,   халықаралық     құрылтай,   конференция,   мәжіліс,   жиындарт.б.   Сонымен,   қазақ   тілі   –

дәстүрлі, тұрақты, қатаң тілдік  нормасы бар, стильдік тармақтары сараланған, жалпы халықтық тілден ұлттық

деңгейге көтеріліп, мәңгілік тілге айналады. Тағы қайталап айту  керек, «Үштұғырлытіл» саясаты мемлекеттік

тілді  өшіруді  емес, өсіруді, дамытуды  көздейді.

            Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050: қалыптасқан  мемлекеттің жаңа саяси  бағыты»

атты  халыққа  жолдауында «Біз ел иесі ретінде  биік бола білсек, өзгелерге  сыйлы  боламыз» дей  келе: «Қазақ

тілі – біздің рухани негізіміз. Біздің міндетіміз - оны барлық салада белсенді пайдалана отырып дамыту. Біз

ұрпақтарымызға   бабаларымыздың   сандаған   буынының   тәжірибесінен   өтіп,   біздің   де   үйлесімді   үлесімізбен

толыға түсетін қазіргі тілді мұраға қалдыруға тиіспіз. Бұл - өзін қадірлейтін әрбір адам дербес шешуге тиіс

міндет. Мемлекет өз тарапынан  мемлекеттік тілдің позициясын нығайту үшін көп жұмыс атқарып келеді. Қазақ

тілін   кеңінен   қолдану   жөніндегі   кешенді   шараларды   жүзеге   асыруды   жалғастыру   керек.   Тіл   туралы

23  

жауапкершілігі жоғары саясат біздің қоғамымызды одан әрі ұйыстыра түсетін   басты фактор болуға тиіс. Біз

алдағы  уақытта да мемлекеттік тілді дамыту жөніндегі кешенді шараларды жүзеге  асыруды табандылық пен

жалғастыра   береміз.   Кез   келген   тіл     өзге     тілмен     қарым-қатынасқа   түскенде   ғана   өсіп,   өркен   жаятынын

әрдайым  есте  сақтаған  жөн. Біз қазақ тілін  жаңғыртуды  жүргізуге тиіспіз. Тілді  заманға  сай  үйлестіріп,

терминология мәселесінен консенсус іздеу             керек. Сонымен  қатар, әбден орныққан халықаралық және

шет   тілінен   енген   сөздерді   қазақ   тіліне   аудару   мәселесін   бір   жола   шешу   қажет.   Бұл   мәселе   оқшауланған

қайраткерлердің ортасында  шешілмеуге  тиіс. Үкімет  мұны  реттегені жөн» - мемлекетіміздің мемлекеттік  тілі

болып     отырған     қазақ     тілін,   яғни   мемлекеттік   тілді   ең   бірінші   орынға   қойып     дамыта     беретінін,  оның

болашағы  үшін   алаңдамау  керек     екенін баса айтады.

Іс  жүзінде  тілдердің  үштұғырлылығы  идеясы   бәсекеге   қабілетті  Қазақстанның   ұлттық  идеологиясының   бір

бөлшегі болып табылады. Яғни, мемлекет   әрбір қазақстандық үшін үш тілді білу әркімнің жеке дамуының

міндетті шарты   екендігін әрдайым есте ұстауды қалап отыр.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.15-02-2013,   06:21  Категориясы:  Ғылыми   жұмыс  Үштұғырлы   тіл:   бәсекеге   қабілетті   ұлт   болудың   бірінші

сатысы

2.http://inform.kz/kz/ush-tugyrly-til-sayasaty-eldigimiz-ben-birligimizdin-tiregi-b-nusipzhanova_a2783984

3.Баспасөздегі ДінмұхаммедАязбековтың  мәлімдемесі.

4.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан жолы-

2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» 2014ж 17 қаңтар.

ОСОБЕННОСТИ ПРОЦЕССА ОБУЧЕНИЯ АНГЛИЙСКОМУ

 ЯЗЫКУ С 1 КЛАССА СРЕДНЕЙ ШКОЛЫ

Г.Туркестан, школа-гимназия № 9 Им.Некрасова

Байзакова Меруерт Сериковна

Обучение иностранному языку с детей шести-семи лет стало вновь предметом заинтересованного разговора

педагогов,   филологов   и   родителей.   Общество   не   удовлетворено   уровнем   языковой   подготовки   учеников

средней школы и один из путей смещения данного уровня – сдвиг точки отсчета начала процесса обучения

иностранному языку на дошкольное образования или 1 класс средней школы, которые традиционно считаются

наиболее благоприятными периодами для овладения втором языком.

      В настоящее время в Казахстане обучение иностранному языку с дошкольного возраста или в начальной

школе приобрело поистине массовой характер. Практически в начальной школе любого общеобразовательного

учреждения ведутся если не уроки английского языка, то факультативный курс, в отдельных школах этот курс

ведут  высококвалифицированные  специалисты государственного    лингвистического  университета  им.   При

обучении  детей  иностранному языку необходимо помнить, что «психолого  – педагогическая  концепция на

который   строилось  обучение  иностранным  языкам  в  разных   странах,  основывалась   на  существовавшей   до

недавнего   времени   теории   усвоения   ребенком   языка.   Согласно   этой   теории   ребенок   овладевает   языком   в

результате подражания речи взрослых, имитативным путем без целенаправленного обучения. Иными словами,

никто   не   расчленяет   для   ребенка   поток   речи   на   единицы   усвоения.   Не   дозирует   речевые   образцы,   не

выстраивает   их   в   определенную   последовательность,   не   объясняет   правил   грамматики   –   и   тем   не   менее

нормально   развивающийся   ребенок   к   пяти-   шести   годам   уже   настолько   овладевает   этой   сложнейшей

грамматикой, что строит самостоятельные высказывания, успешно решая коммуникативные задачи, а к семи-

восьми в речи ребенка появляются сложные предложения, тексты значительной длины».

    И вторым языком согласно этой теории ребенок овладевает так же как первым, - спонтанно, без вычленения

правил, благодаря необыкновенной способности к имитации, которая утрачивается с годами. Доказательство –

развитие ребенка в двуязычном окружении. Но имитация не является основным механизмом овладения языком

в детстве – возможность самостоятельного построения высказывания достигается за счет огромной (разумеется,

неосознанной) аналитической работы ребенка, которые не столько имитирует, сколько расчленяет и обобщает

все, что видит и слышит и выводит системы правил, которые определяют выражение индивидуальных мыслей,

интенций   ребенка.   «Все   дети   независимо   от   конкретных   особенностей   родного   языка   (а   такие   материалы

получены   на   основе   более   чем   40   языков   различных   систем)   проходят   этап   так   называемой

сверхгенерализации. Образования типа «ребенки», «зажгала свет», «у рыбов нет зубов» в речи русских детей

«comed», «goed», «footies» в речи маленьких носителей английского языка все это говорит о том, что ребенок

открыл   правило   («вот   так   надо   делать,   когда   много»)   и   желает   действовать   вместе   с   этим   обобщенным

правилом. Иногда говорят, что ребенок действует  по аналогии, но что это такое и какова психологическая

природа   действий   по   аналогии?   Всякая   аналогия,   как   утверждал   выдающийся   психолог   А.Р.Лурия,

предполагает обобщение».

      Но в конец концов какая разница, по каким механизмам происходит овладение языком в детстве? Если этим

овладением   управляют   бессознательные   обобщающие   процессы,   может   быть   они   включаются   при

24  

столкновении   ребенка  со  вторым  иностранным языком?   Ответ   на этот   вопрос становится  ясным,  если  мы

представим   психологический   фон   овладения   родным   языком.   Какой   двигатель   «запускает»   процессы,

заставляющие   ребенка   из   всех   звуков,   которые   он   слышит   вокруг   вычленить   как   значимые   только

фонематические, смыслоразличительные противопоставления системы родного языка?  Почему маленькие дети

за которое время запоминают стони слов? Дело в том, что аналогичная психологическая ситуация возникает в

случае, когда английский язык выполняет в жизни ребенка те же социальные функции, что и первый, например,

необходимость играть с иноязычным партнером, общаться с бабушкой, которая говорит на английском языке и

т.д.  В таких условиях ребенок действительно быстрее и успешнее взрослого научится говорить на английском

языке   и   существует   мнение,   что   усвоенное   в   детстве   усваивается   навсегда.   Но   стоит   чуть   сузить   сферу

иноязычного   общения,   как   исчезают   навыки   и   умения   иноязычного   общения,   которыми   ребенок   успешно

оперировал, а с исчезновением этой сферы на продолжительное время эти навыки редуцируются практически

до нуля.

      Результатами исследования овладения втором языком в детстве и анализ существующей практики обучения

позволяет выдвинуть новые требования к построению обучения у школьников начальной школы иностранным

языкам. Еще в 1985г. На международном семинаре ЮНЕСКО-МАПРЯЛ по данной проблеме специалисты из

различных стран были едины в подходе к этим требованиями: язык должен усваиваться ребенком осознанно,

обучение   ни   коем   случае   не   должно   превращаться   в   имитационный   процесс;   дети   должный   овладевать

иностранным   языком   как   средством   общения,   и   все   компоненты   обучения   (отбор   и   подача   языкового

материала,   содержание   действий   по   его   реализации)   необходимо   подчинить   коммуникативной   цели.

Подчеркивалась также необходимость достижения развивающего эффекта курса, иностранного языка, то есть

не просто опора на сложившиеся понятия, навыки и умения, а их развитие и формирование новых психических

качеств.

    Реализация   этих   требований   предполагает   адекватную   психолого   –   педагогическую   организацию

деятельности (точнее, взаимодействия) педагога и детей в процессе обучения.

   Проведенный Е.И. Негневицкой психолого – педагогический анализ учебного процесса при традиционном

подходе   к   обучению   школьников   начальных   классов   английскому   языку     показал,   что   этот   подход   не

удовлетворяет современным требованиям, то есть наличествует: 

3.

Глобальная подача языкового материала;

4.

Отсутствие целенаправленного и управляемого формирования системы навыков и умений

5.

Неосознанность детьми коммуникативных функций языковых единиц

6.

Отсутствие условий для речемыслительной деятельности

В чем же заключаются особенности организации учебного процесса по изучению английского языка с 1 класса

средней   школы?   Во   –   первых,   необходимо   отметить   общие   особенности   обучения   иностранному   языку.

Педагогу необходимо стремится, чтобы занятия проходили на основе индивидуального подхода в условиях

коллективных форм обучения. Во-вторых, педагог должен предложить такой способ усвоения знаний, который

был бы направлен специально на развитие, а не в ущерб ему. А для этого важно, чтобы каждый ребенок был

главным действующим лицом на уроке, чувствовал себя свободно и комфортно, принимал активное участие в

обсуждении   тем   урока.   К   сожалению,   нередко   можно   наблюдать   в   классе   такую   картину:   учитель   очень

активен, использует  им самим приготовленные наглядные пособия,  ведет  урок  и комментирует  его сюжет,

применяет разнообразные, в том числе фронтальные формы работы, но чувства удовлетворения от активности

не остается. Эта неудовлетворенность  во многом объясняется тем, что дети  выступают  в роли послушных

исполнителей воли педагога: они дисциплинированно выполняют его указания и действуют по написанному им

сценарию. Черезмерное увлечение фронтальными формами работы при обучении  детей английскому языку

создает лишь иллюзию активности каждого ученика и вряд ли способствует его творческому развитию. Таким

образом, важно, чтобы «дети были раскрепощены, вместе с учителем «творили» урок. Не только и не столько

знания   и   владения   языковым   и   речевым   материалом   определяют   эффективность   процесса   обучения

иностранному   языку   в   младшем   школьном   возрасте,   сколько   готовность   и   желание   детей   участвовать   в

межкультурном общении на изучаемом языке. Это возможно, если основной формой школьной деятельности

будет   не   слушание,   говорение,   чтение   или   письмо   на   иностранном   языке,   а   живое,   активное   общение   с

учителем и друг с другом (в том числе и в процессе совместного ли группового выполнения поделки согласно

написанной на иностранном языке инстукции)».

При изучении английского языка, в связи с его особой фонетикой, важно то, каким голосом преподаватель

произности слова и фразы и какое при этом выражение его лица. Безусловна, голос преподавателя должен быть

добрым, располагающим к общению, а выражение лица должно соответствовать тону, который должен быть

интригующим,   заговорческо-доверительным,   или   серьезным,   деловым,   выражающим   радость   встречи,

вселяющим успех. При изучении английского языка с 1 класса средней школы необходимо особо обратить

внимание   на   взаимоотношение   ученика     с   окружающими,   а   не   явлються   только   объектом   контроля

сформированности их языковой компетенции. Этому способствует целый ряд упражнений. Например, одно из

них: «Слушайте внимательно Ваню, следите, правильно ли он будет говорить».

Главное, чтобы ученик, вступая в общениена английском языке не испытывал страх за ошибку и стремился

всеми  имеющимися в его распоряжении средствами  реализовать то или иное коммуникативное намерение.

25  

«Как считается, ошибки – это средство и условие успешного овладения коммуникативной компетенцией; их

наличие не свидетельствует о неуспехе, наоборот, они показывают, что учебный процесс проходит нормально и

уяащиеся принимают в нем активно участие».

Комфортность взаимодействия детей во время общения на английском языке во многом зависит от того, как

используются различные организационные формы обучения. Наряду с широко применяемой фронтальной и

индивидуальной работой необходимо более активно внедрять в учебный процесс и другие формы: групповые,

коллективные,   а   также   проектные.   При   этом   очень   важно   по   возможности   правильно   размещать   детей   в

классной комнате. Расположение учеников в классе определяется задачами общения и взаимодействия.

ОҚУ МЕН ЖАЗУ АРҚЫЛЫ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУДЫ ДАМЫТУ

Түркістан қаласы, Некрасов  атындағы № 9 мектеп– гимназияның

 қазақ тілі пәні мұғалімі Бейсекова Ақсәуле 

  Білім   берудің   қазіргі   жаңа   құрылымымен   оқу-   әдістемелік   мазмұнының   өзгеруі   –   мұғалімнің   өз   кәсіби

шеберліктерін   шыңдауды,жаңартуды   талап   етеді.   Ел   президенті     Н.Назарбаев     «Қазіргі   заманда     жастарға

ақпаратты   техникамен   байланысты   әлемдік   стандартқа   сай   мүдделі   жаңа   білім   беру   өте   қажет»деп   атап

көрсеткеніндей   инновациялық   әдіс-   тәсілдер   кеңінен   қолдану   жаңаша   білім   берудің   бір   шарты.Тұлғаға

бағытталған оқыту – бұл педагогикалық қызметтегі  методологиялық бағдар, ол өзара байланысты түсініктер,

идеялар мен     тәсілдер арқылы өзіндік тануын, өзін-өзі қалыптасуын  және бала тұлғасының қабілеттерінің

жүзеге   асуын,   оның   қайталанбас   даралығының   дамуын   қамтамасыз   етеді   және   қолдайды.Жаңа

технологияларды сабақта қолданудың  тиімділігін қашан да жолға қоярымыз анық. Қазіргі кезде білім беру

үрдісінде көптеген технологиялар қолданылады.

Жаңа технологияны  пайдаланудың тиімді тұстары:

1. Оқушының пәнге деген жеке қызығушылын оятады;

2. Танымдық  қабілеттілігін   қалыптастырады;

3. Әлеуметтік  мәдіни   тәрбие    қалыптастырады;

4. Оқушыны   шығармашылық  жұмысқа  баулиды ;

5. Оқытушының уақытын үнемдейді;

6. Қосымша мәліметтер береді.

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы – әлемнің түкпір –түкпірінен жиылған білім берушілердің

бірлескен   еңбегі.Тәжірибені     жүйеге   келтірген   Джинни     Л.Стил,Куртис   С.Мередит,Чарльз   Тэмпл.Жобаның

негізі Ж.Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады. «Сын тұрғысынан ойлау» ұғымы белгілі бір

идеяларды қабылдай отырып, оның  неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя

білу ,салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе- теңдікке ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау

деп түсіндіреді авторлар.Сын тұрғысынан   ойлау – сынау емес , шыңдалған ойлау.Бұл деңгейдегі   ойлау тек

ересек адамдарға , жоғаы   сынып оқушыларына ғана тін деп ойлау аса дұрыс емес.Жас балалардың да бұл

жұмысты  дұрыс  ұйымдастырған  жағдайда  өз  даму дейгейіне  сәйкес ойы шыңдалып, белгілі    жетістіктерге

жетері сөзсіз.Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіздім. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы

қызығушылықты ояту,мағынаны тану,ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі. 

Қызығушылықты   ояту   кезеңінде   оқушылар   өткен   сабақты   салыстырып   ,жаңа   сабақпен

байланыстырады.Оқушылар «Не білемін?» , «Не білгім келеді?» , «Жаңа білімнің маған берер пайдасы қандай

болмақ?» секілді сұрақтарға  жауап іздейді.Сондықтан да , сабақ қарастырғалы тұрған  мәселе жайлы оқушы не

біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады.Осы арқылы ойды қозғату, ояту,, ми қыртысына тітіркенгіш

арқылы     әсер   ету   жүзеге   асады.Осы   кезеңге   қызмет   ететін   «Топтау»   ,   «Түртіп   алу»,   «Ойлану»,   «Жұпқа

талқылау»,  «Болжау»,  «Әлемді  шарлау» т.б. деген әдістер(стратегиялар) жинақталған.Қызығушылықты ояту

кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені, үйрену – енжарлық гөру белсенділікті

талап ететін іс- әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін   еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі,

тобында талқылайды.Яғни айту, бөлісу,ортаға салу салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша бұл

кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап,оны байырғы біліммен ұштастырады.

Ойлау мен үйренуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны тану (түсіне білу).Бұл кезеңде

үйренуші   жаңа   ақпаратпен   танысады,тақырып   бойынша   жұмыс   істейді,тапсырмалар   орйындайды.Оның   өз

бетімен   жұмыс   жасап,белсенділік   көрсетуіне   жағдай   жасалады.   Оқушылардың   тақырып   бойынша   жұмыс

жасауына көмектесетін оқыту стратегиялары бар.Соның бірі INSERT . Ол бойынша оқушыға оқу, тақырыппен

танысу  барысында       V-   «білемін»  ,  -   -«мен   үшін   түсініксіз»  ,  +   -   «мен   үшін   жаңа  ақпарат»,   ?   «мені   таң

қалдырады» белгілерін қойып отырып оқу тапсырылады. INSERT – оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық

етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына   тез жету, оқығанды есте сақтау, мәнін

жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан  да, оқушылар арасында оқуға жеңіл –желпі қарау салдарынан түсіне

алмау, өмірмен ұштастыра алмау жиі кездеседі.

26  

Мағынаны  ажырату кезеңінде  мұғалім  оқушыларға   білім  алудың  белсенді   тәсілдерін  ұсынады,  олардың

өздігімен   жаңа   мәліметті   жан-жақты   қарастырып,   зерттеп,   игеруіне   қажетті   жағдайлар   жасайды.Оқушылар

жекелей, жұппен, топпен жаңа ақпаратпен танысып, ол туралы өзіндік пікір қалыптастырады.

Оқушылар бұл кезеңде «Қалайша жаңа білімге үйренемін/ оны түсінемін/ игеремін?», «Қандай тәсілдерді

қолданған тиімді?», «Бұл мәлімет туралы менің ойым/ түсінігім/ қатысым қандай?» деген сұрақтарға жауап

беруге ізденеді.Тақырып туралы ой-толғаныс оқыту процесінде оқушының  толғанысын ұйымдастырыу,өзіне ,

басқаға   сын   көзбен   қарап,баға   беруге   үйретеді.Оқушылар   өз   ойларын,   өздері   байқаған   ақпаратты     өз

сөздерімен айта алады.Бұл сатыда оқушылар бір –бірімен әсерлі түрде ой алмастыру,ой түйістіру, өз үйрену

жолын,кестесін жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді.Бұл үйрену сатысы – ойды

қайта   түйіп,жаңа   өзгерістер   жасайтын   кезең   болып   табылады.Әр   түрлі   шығармашылықпен   ой   түйістіру

болашақта қолданылатын мақсатты құрылымға жетелейді.Осы кезеңге тиімді етуге лайықталған «Бес жолды

өлең»,   «Вен   диаграммасы»,   «Еркін   жазу»,   «Семантикалық   карта»   сияқты   әдіс   –тәсілдерді   әр   сабақтың

ерекшеллігіне ,ауыр –жеңілдігіне қарай лайықтала қолданылады.

Ой   –толғаныс   кезеңінде   мұғалім   сабақты   қорытынгдылау   мақсатында   оқушылардың   жаңа   мағлұмат

бойынша   ойланып,ол   жөнінде   өзара   пікір   алмасу   мен   талқылау   жұмысын   ұйымдастырады.Оқушылар   «Не

білдім/үйрендім?», «Бұл білім маған не үшін керек?» , «Бұл білімнің қолданысы  қандай?» , «Бұл білімді ары

қарай   қалай   дамытамын/жалғастырамын?»,   «Тағы     да   не   білгім   келеді?»   деген   сұрақтарға   жауап   беруге

ізденеді.Оқушыларды алған білімдерін қорытуға,оған сын көзбен қарап, ойын түйіндеуге  үйрететін«Бес жолды

өлең», «Вен диаграммасы», «Эссе» бұл әдістерді сабақты қорытындылауға болады.

Вен  диаграммасы   бір  –бірімен   айқасқан  екі  шеңбердің  екі   жағына  салыстыруға   берілетін   объектілердің

сипаттамалары   жазылады.Ал   айқасқан   жерге   екеуіне   ортақ   сипаттар   тізіледі.Салыстыруға   арналған

тапсырмаларды осы диаграммаға салып,оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау

операциясын   меңгереді.Мектеп   өмірінде   мұғалімдердің   аталмыш   жобамен   жұмысқа   дейінгі   және   кейінгі

кезеңін   (аралығын)   салыстыру   оқушылардың   оқуға   деген   ынта-ықыласының   артқандығын   ,адами   жақсы

қасиеттердің қалыптасқандығын,мұғалімнің шыдамдылық,төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың

басқаларды   қабылдау,   түсіну,   сыйлауды   үйренгенімен   сипатталады.Бүгінгі   қоғамға   ,   мектепке   керегі   де

осылар.Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру бүгінгі таңда әрбір ұстаздың

басты мақсаты  болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын ,шұғыл шешімдер

қабылдай білетін, белсенді ,шығармашыл азаматтар қажет.Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай

,балалардың жекелік қасиеттерін , қабілеттерін  дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен дамыта

оқытудың   айырмашылығын   салыстыру   кестесі   арқылы   көрсетуге   болады.   Мұғалім   бұл   жүйемен   жұмыс

жасағанда, үнемі оқушы  санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын  жан –жақты зерттей

отырып,өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс.Бұл әдіс те алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып,

жұмыс   жасауға     үйретеді.Ақпаратты   өз   бетінше   меңгеруге   жағдай   жасайды.Сөз   астарын,құдіретін   түсінуге

бағыттайды.Сондай-ақ,әдістің тиімділігі – сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды,оқыған мәтінді түсіну

,оны түсінікті етіп айтып беру ,оған қатысты ойын,пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды.Осылайша

ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру мүмкінідігі туады.

Еркін жазу .Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой толғаныс кезеңінде пайдалану

тиімді.Мұғалім сабақ бойына қарастырған жаңа ақпарат жайлы , одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де

білу   түсу   керек   екенін   т.б.   жайлы   өз   пікірін   қағаз   бетіне   түсіруді   тапсырады.Жазуға   уақыт   береді.Уақыт

аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады.Ең жақсы деп танылған жұмысты

ұжымда оқуға болады.

Сонымен жаңа педагогикалық технологияларды тиімді пайдалану арқылы оқу үрдісін дұрыс ұйымдастырып

оқушының шығармашылық қабілетін  артыруда төмендегі нәтижелерге жетуге мүмкіндік береді.

•

берілген білімді сапалы, жүйелі меңгеруі;

•

білімнің өмірмен байланыстылығын сезінуі;

•

өзіндік жұмыстартарды ғылыми тұрғыда орындауы;

•

тірек- сызбалар құрастырып, өздігінен жоспар жасауы;

•

моделдеу,жобалау әдістерін өмірде пайдалана алуы;

•

өзіндік мәні бар жеке тұлғаның қалыптасуы.

жүктеу/скачать 0,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: