Серік Мырзалы философия оқу құралы


§ 5. Г.В.Лейбниц және оның монадологиясы



Pdf көрінісі
бет153/521
Дата20.09.2023
өлшемі3,76 Mb.
#109121
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   521
§ 5. Г.В.Лейбниц және оның монадологиясы
Готфрид Вильгельм Лейбниц
(1646-1716 жж.) – ХVII ғасырдағы 
немiс рухы туғызған терең де жан-жақты дамыған ғалым-философ. 
Екiншi жағынан, ол – математик, физик, саясаткер, тарихшы, 
құқықтанушы. Лейпциг университетiн бiтiрген. Онда ол құқықтанумен 
қатар, логика және математика пәндерiмен айналысқан. Университеттi 
бiтiргеннен кейiн, екi ғылым саласынан (логика мен құқықтанудан) 
докторлық диссертация қорғайды. Аз уақыт дипломатиялық қызметте 
Париж қаласында болып, Германияға қайтып келгеннен кейiн, өмiрiнiң 
аяғына дейiн ғылыми жұмыстармен айналысқан.
Негiзгi еңбектерi: 
«Адам зердесi туралы жаңа тәжiрибелер», «Тео-
дицея», «Монадология»
т.с.с.


174
Онтологиялық мәселелер
Лейбницті алдында өткен философтардың (Декарт, Спиноза) бол-
мыс жөнiндегi iлiмдерi қанағаттындырмайды. Расында да, Декарттың 
бiр-бiрiне тәуелсiз екi субстанциясы дүниенi қақ бөлiп, олардың 
бiрегейлiгiн дәлелдеу үшiн, ол Құдай идеясын енгiзуге мәжбүр болды. 
Ал Спинозаға келсек, ол бiр ғана субстанцияны мойындағанымен, оның 
екi атрибуты – созылу мен ойлау – бұрынғысынша бiр-бiрiне тәуелсiз 
болып қала бердi. Бұл екi ұлы философ дүниенiң шексiз әртүрлiлiгiн 
өздерiнiң онтологиясында дұрыс түсiндiре алмады.
Олай болса, Лейбництiң қойған негiзгi мақсаты түбi бiр, сонымен 
қатар шексiз әртүрлi субстанцияларды табу қажеттiгiнде болды.
Лейбництiң ойынша, жалғыз ғана субстанциядан қайталанбайтын 
шексiз әртүрлi заттар пайда болуы мүмкiн емес, сондықтан сапалы 
көптүрлi субстанция ұғымын мойындау қажет. Болмыстың терең 
табиғатының өзi көпсапалылықтан тұруы керек. Сондықтан дүниедегi 
субстанциялардың саны шексiз және сапа жағынан әртүрлi. Бiрақ олар 
бейберекет емес, белгiлi бiр тәртiпке келiп жүйеленген.
Мұндай ой өрiсi Лейбництi дүниенiң негiзiнде жатқан өте ұсақ, 
өз-өзiне жеткiлiктi, iштей неше түрлi күштерге толы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   521




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет