Сәрсеке М. Шығармалары
жүктеу/скачать 3,61 Mb. Pdf көрінісі
|
3 Қаныш роман-эссе
| пасах Джезказгана, то они, по-видимому, в лучшем случае, могут
превысить вдвое известные сейчас... запасы металла...» * Жезқазған мыс кенінің дүние жүзіне мә лім бертінгі атақ- дақпыртын білетін бүгін гі оқырман біз асқан білгір деп отырған, шынында да аса ірі мамандардың білім-танымына шүбә келтіріп, бәлкім миығынан күле қарап, бас шайқауы ғажап емес. Шын-ау, не себепті олар қателесті? Әрі кісі күлерлік теріс-қағыс болжам айтуының сыры неде? Сөйтсек, бар гәп өзара бәсеке геологиялық екі мектептің бір- бірінің табысына қызғанышпен қарап, ашқан жаңалықтарын елемей, тіпті жоққа шығаруға тырысқан күйкі де ұсақ пиғыл- дарында екен... Біз сөз етіп отырған ғалым-геологтардың екеуі де (И.С. Яговкин 40-жылдарда Свердлов (қазірде Екатеринбург) қаласында өз мектебін түзеген ғұлама) – Санкт-Петербург гео- логия мектебінің түлектері. Көптеген білгір ғалымдар шыққан ұлағатты бұл ұя сол қарсаңда Ресей мен Еуропа көлеміндегі ең озық ғылыми мектеп саналған. Осы жайт, сірә, мектеп тү- лектерінің кейбірінің көкейінде, сенесіз бе, «Менің айтқаным – басқалар үшін бұл жымас заң!» деген жалған мадақ туғызған... Қазақ қауымына да есімі мәлім орыс жазушысы А. Бек 1934 жы лы жария еткен «Курако» атты деректі хикаятында профес- сор Котульскийдің байырғы әріп тесі, академик М.А. Усов тура- лы: «Мальчишка из бакалейной лавки, а не профессор геологии» деп әжуа айтқанын қынжыла қайталап, өз ойын былайша түйеді: «Когда образовался Сибгеолком, петербургские геологи боролись про тив этого. Котульский пришел в ярость. Он отказался подчи- няться «соплякам» и не подавал руки....» Сондықтан да Сібір геологтары мектебінің түлегі, профес- сор Усовтың сүйікті шәкірті һәм кешегі көшпелі де қараңғы халықтың ортасынан шыққан, Владимир Клементьевичтің ойынша, «Қарапайым инженер, дилетант, соған қарамастан ерек- ше өркөкірек» қазақтың Геолкомның айтулы мамандарының Жезқазған жөніндегі бұрыннан қалыптасқан тұжырымына қар- сы шығып, кен орнын түбегейлі түрде әрі тереңге барламақ жоба- сына немқұрайды қарағаны түсінікті... * Қ.И. Сәтбаев. Таңдамалы еңбектері. 1-том, А., «Ғылым» 1967. 142 б. 198 Медеу СӘРСЕКЕ Нәтижесінде Қ.И. Сәтбаевтың жобасы техникалық кеңесте мақұлданбай, Яговкиннің ұсынысымен екі станокпен шолғын барлау жасауға рұқсат етіл ді... «Ленинградтан 16 қаңтарда қайттым, мәселенің жай-жапсарын кездескенде айтармын, қазір соны тәптіштеп жазуға құл қым жоқ, тым ұзақ та күйкі әңгіме... – депті Қаныш Имантайұлы Таисияға жұлдыздың 17 жа- ңасында жолдаған қысқа хатында. – Сірә, 22-сі күні, яки алдағы жексенбіде елге қарай жолға шығамын...» Жаңа астанада бірақ өзі жобалағандай, екі-үш апта емес, ай жарымдай уақыт болды: уәде еткен таныстары ағасының ісіне араласуды сөзбұйдаға салып, Әбі кей Зейінұлының Қазақ АКСР Орталық Атқару комитетіне түрмеден жолдаған арызын қарауды қасақана кешеуілдеткен; ақыры сол іс оңға басты. Біржола ағармаса да, сот кескен үш жылға кешірім жасалды. Оның жөн- жосығын Қаныш Имантайұлының 18-наурызда Таисия Алек- сеевнаға Мәскеуден жазған ұзақ хатынан білеміз: «16-сы күні түнде Мәскеуге келдім... Ға лым тай мені аса жоқ- тамаған сияқты, хал-күйі жақсы. Хатың мен сыйлық тақияңды бердім. Қатты қуанды. Бірнеше мәрте киіп, айнаға қарап, біраз қоқиланып жүрді де: «кірлетпей тығып қояйын, өзі келгенде ғана киемін» деп сандыққа салып қойды. Кеш ке таман Досов, Файзолла мен Әзім бай келіп, түннің бір уағына дейін отырып, сәт ті аяқталған сапарымды жудық... Келесі күні жайырақ тұ- жүктеу/скачать 3,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|