Ш 72 Түркі тілдерінің вокализм жүйесі. Оқу құралы/ Шнайдер В. А. – Нұр-Сұлтан қ.: «Тұран-Астана» унив. Баспаханасы. 2019. 126 б


u — а — і дауыстылар қатарының кестесі.      u (у)



Pdf көрінісі
бет14/80
Дата03.02.2022
өлшемі1,25 Mb.
#24763
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   80
Байланысты:
1-Шнайдер-В.А.-2019-готовый-конвертирован

u — а — і дауыстылар қатарының кестесі. 
 
 
u (у) 
о 
ạ 
â а 
ä 
е 
і 
Брюке 

о  о
а 
а° 
а 
а
е
 е
а 
е 
і 
Сиеверс  u

u

о
1
 о

 
а 
à  е
2
 
е

і
1
 і

Лепсиус 

ọ ō 
 
а 
а, ę 
ẹ 
і 
 


19
 
 
Г) Қиыстырылған (түйдектелген) дауыстылар қатары. 
 
(Бұл  дауыстылар  қиыстырылуы  барысында  тілдің  қалыбы 
А айту қалыбында, еріннің қалыбы В қатарындай тұрып айтылады. 
1) ü [Брюкеде u
1
, Сиеверсте ü
2
, және u
1
, Лепсиуста ]. 
«Екі  түрлі  болып  келеді:  а)  u
  2
  —  і
2
  мен  қиыстырылған  дыбыс 
ретінде.  в)  u
  1
  —  і
1
  мен  қиыстырылған  дыбыс  ретінде.  Соңғысын 
мен Ертіс және Волга диалектілерінде кездестірдім. Бұл ü дыбысы 
неміс  тіліндегі  ü,  француз  тіліндегі  u  тәрізді.  (Еріннің  u-ды  айту 
қалыбында,  тілдің  і  дыбысын  айту  қалыбында  тұруы  арқылы 
жасалады)» /11,ХІ/. Автор сипаттамасында сөйлеу мүшелерінің екі 
дыбысты  айту  қалыбында  тұру  арқылы  пайда  болатын  дыбыс 
қазіргі қазақ тіліндегі ү дыбысына сай келеді. Ү дыбысын айтқанда 
ерін у дыбысын айтудағы қалыпта алға қарай сүйірленіп жылжиды, 
ал  тіл  ұшы  төменгі  тістерге  тіреледі.  Мысалы,  қазақ  тіліндегі  күн, 
үн,  үндеу  сөздерінде  ү  дыбысының  айтылуы  мен  неміс  тіліндегі 
müßig  (мүзик),  münzen  (мүнцен),  сөздеріндегі  ү  дыбысының 
айтылуы  сөйлеу  мүшелерінің  бір  қалыпта  болуы  арқылы  жүзеге 
асырылады. 
2) ö екі түрлі болып кездеседі. [Брюкеде о
е



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   80




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет