Ә дыбысының қазақ тіліне енуі тілге кірме сөздердің (негізінен
араб және парсы сөздерінің) көптеп енуімен тығыз байланысты
болып табылады. А дыбысының жіңішке ә дыбысына айналуының
басты себебі кірме сөздер құрамында бір сөз көлемінде қатар
тұрған буындарда келесі дыбыстардың көрініс тебуінен болса
керек. Мысалы, а - ә (ғадет - әдет), а – и (адил - әділ, Ғали - Әлі).
Сол сияқты орыс тілі арқылы енген сөздердегі бір сөз көлемінде
қатар тұрған буындарда а – и дыбыстық қатарының болуынан:
ящик - жәшік, машина - мәшине т.б.
Сонымен қатар а дыбысының тәл арты позициясынан тіл алды
позициясына өтуіне себеп болған дыбыстың бірі өзінен кейін сөз
ішінде тұратын үнді дауыссыз й дыбысы екенін де байқаймыз.
Мысалы, шай > шәй, жай > жәй,
в) [ Брюкеде е
