Щ I i I муталиева Л. М. Меирам хана бизнесінің маркетингі о қ у құралы Алматы, 2013

Сондықтан 
жалпы 
маркетингтік 
зерттеу 
жүргізу 
ауқымыңда 
меншікті  өндірістің  әрбір  нақты  марка- 
сы  бойынша  тауар  массасының  ықтимал  сүранысының 
көлемі  бағаланғаннан  кейін  тамақтандыру  кәсіпорнының 
қызметкерлері нақты қалыптасқан құрылым бойынша және 
шикізат бойынша- өткен есепті кезеңде сұраныс көп болған 
сол немесе басқа тағамның шығынының ірілендірілген орта- 
ша жылдық рецептуралық шығыны бойынша сатып  альгаа- 
тын даяр өнімнің көлемін нақтылау қажет.
Шикізат  шығынының  орташа  топтық  рецептуралық 
нормалары  шығарылатын  тағамның  (1-3)  жоспарлы  ассор- 
тименгіне  сәйкес  және  аспаздық  өнімдердің  нормалары 
орташа  арифметикалық  өлшенген  шама  бойынша  әрбір 
тағамға  жұмсалатын  жеке  шығын  ескеріліп  мына  формула 
бойынша есептелуге тиіс:
Н = М,,(5)
100
мұнда:  Н  -  шикізат шығынының орташа өлшенген нор- 
масы;
п;  -   жоспар  бойынша  жалпы  өнім  шығарудағы  әрбір 
тағамның немесе аспаздық өнімнің өзіндік салмағы, %;
-   әр  бір  даяр  тағамға  немесе  кулинарлық  өнімге 
жұмсалатын шығынның жеке рецептуралық нормасы.
Мұның өзінде көп өнімдерді жылумен өңдеу процесінде 
өзінің  салмағын  едәуір  азаятынына  (мысалы,  ет  -   30%-ға 
дейін) байланысты, шикізат кондициясының коэффициенгін 
немесе оның піскеннен кейін азаю пайызын ескеру қажет.
Белгілі бір шикізаттың орташа топтық шығынының нор- 
масы  мен  осы  өнімнен  жасалатын  тағамның  санын  біліп, 
осы  шикізаттың  жалпы  қажеттілігі  мен  сатып  алу  қажет 
көлемді  анықтауға  болады,  яғни  қоғамдық  тамақтандыру 
кәсіпорнының 
логистикалық 
операцияларын 
жақсы  «л
М
ей
р
а
м
х
а
н
а
 
б
и
зн
ес
ін
ің
 
м
а
р
к
ет
и
н
гі

ұйымдастыруға болады. Қосымша шикізаттың (дәмдеуіштер, 
тұз,  көкөніс)  қажеттілігін  жоспарланып  отырған  кезеңнің 
алдындағы деректерге сұйене отырып анықтауға болады.
Бұл  ретте  тауармен  қамтамасыз  етуді  инфляция  еске- 
рілген табиғи да, құн көрсеткіштерінде де, яғни бағалардың 
өзгеруін талдау мен олардың динамикасын талдау мен ша- 
малы  ақша  запасын  ескеріп  бағалауға  болады.  Мәселен, 
статистикалық органдардың деректеріне сәйкес Қазақстанда 
инфляция 2006 жылмен салыстырғанда 2007 жылы мынаны 
құрады:
•  жарма -11,2 %;
•  ұн-66,7%;
•  сары май мен майлар -  62 %;
•  нан -  48,5 %;
•  жұмыртқа -  36,9 %;
•  сүт өнімдері -  28,8 %;
•  ет және ет өнімдері -  25,1 %;
•  көкөніс пен жеміс-жидек- 21,9%;
•  балық пен теңіз өнімдері -  20,7 %.
Мұндай жағдайда баға белгілеудің шығын әдісімен есеп- 
телген тағам бағасы өсіп тұтынушыларды сескендіруі м үмкін. 
Сондықтан  маркетингтің  міндеті  тағам  ассортиментін  (ас 
мәзірін)  қымбат  және  арзан  тағамдардың  үйлесімінен 
қалыптастыруды,  ал меншікті  өндіріс өнімдерін жылжыта- 
тын қызмет (даяшылар) -  тұтынушылардың алдына тағамдар 
прейскурантын (ас мәзірін) қоя салмай, оларға тағамдардың 
кейібіреуінің бағасы неге қымбат екенін түсіндіріп, әр түрлі 
тағамдарды әр түрлі бағамен ұсына білуді үйренуге тиіс.
Тұтынылатын  әрбір  шикізат  пен  өнім  түрінің  орташа 
өлшенген  бағасын  анықтау  арқылы  тауармен  қамтамасыз 
етуді есептеудің тағы бір  әдісі  қолданылады.  Бұл  жағдайда 
орташа  өлшенген  бағаларлы  өткен  кезеңдегі  нақты  сату 
бағасына  сүйене  отырып  есептеген  дұрыс.  Сұраныс  пен 
ассортименттің  болашақта  өзгеруін  бағалаған  кезде  осы 
мөлшерлерді нақтылау керек.

Қоғамдық  тамақтандыруда  әдетте  шикізат  пен  тауар- 
лардың  құны  бөлшек  сауда  бағасымен  есептелеуіне  байла- 
нысты,  бұл  жағдайда  сату  бағасының  тиімділігін  бағалау 
ұшін  сату  бағасына  элементтерінің  құрамы  стандарт- 
ты  -   шығынның,  пайда  мен  салықтардың  сомасы  кіретін 
қоғамдық тамақтандырудың үстемесі қосылады.
Осы  үстемені  жалпы  сомада  алдын  ала  есептеп,  со- 
дан  кейін  оны  бөлшек  сауда  бағасына  қосылатын  пайызда 
анықтап,  бүкіл  ассортимент  бойынша  саралап  бөлу  қажет. 
Осы  есеп  болашақта  сату  бағасын  аз  қатеге  жол  беріп 
жылдам  есептеуге  мүмкіндік  береді.  Сонымен  біруақытта 
қоғамдық тамақтандыруда  баға  белгілеудің өзіне тән  мына- 
дай белгілері барын ескеру қажет:
1.  Шикізат,  материалдар  мен сатып  алынатын тауарлар 
әр түрлі көздерден түсуі мүмкін. Сондықтан кейде олардың 
орташа өлшенген бағаларын былайша есептеуге болады:
0  ІЛ 
+... + Р.8, 
+ Р„ёп
Щ 
%
/ (
6
)
мұнда: 
5   -   тағам  жасау  үшін  пайдаланылатын 
шикізаттың орташа өлшенген бағасы;
Р\
 > 
Қ
 > 
-   әрбір  көзден түсетін  шикізаттың осы  түрінің 
бағасы;
£і > 
ё і
 > 
8 п  ~
 әрбір көзден түсетін шикізаттың табиғи түрде 
есептелген мөлшері.
2. Өңдеу процесінде әр түрлі мөлшерде қалдық қалатын 
өнімдер  бойынша  орташа  өлшенген  бағалар  кондицияны 
тегістеу коэффициенттері бойынша нақтыланады.
Кондицияны 
тегістеу 
коэффициенті 
негізгі 
емес 
кондицияның  таза  түрде  шикізаттың  шығу  нормасының 
(нетто)  негізгі  кондиция  регінде  қабылданатын  шикізаттың 
таза 
түрде 
шьну 
нормасына 
(нетто) 
қатынасымен 
анықталады.  Сонда  пайдаланылатын  негізгі  және  негізгі  {п
М
ей
ра
м
ха
н
а 
би
зн
ес
ін
ің
 
м
ар
к
ет
и
н
гі

[е
й
р
ам
ха
н
а 
би
зн
ес
ін
ің
 
м
а
р
к
ст
и
н
сі
емес  шикізатгың  арақатынасының  құрылымы  негізгі  емес 
шикізаттың  негізгі  шикізатқа  қатысты  өзіндік  салмағын 
көрсетеді  және  осы  мөлшерді  әрбір  шикізат  түрі  бойын- 
ша  кондиция  коэффициенті  бойынша  бойынша  нақтылау 
арқылы шикізат шығынының жалпы есебіне қатыса алады.
Осындай есептің мысалы 28-кестеде келтіріледі.
Бұл  жағдайда тұтынушылардың сұранысына ие тағамға 
('Ц6)  кететін  сиыр  етінің  орташа  өлшенген  бағасы  мынаған 
тең болады (30-кесте):
„  
440x700 + 550x94  280000 + 51700 
е( 
\
Цб  ----------------- ----- - ------------------- = 671,5(теңге)
400 + 94 
494 
1 
1
30.1 тағам жасауға жұмсалатын сиыр етінің кондиция
коэф ф ициенті ескерілген орташа өлшенген багасының есебі
Шикізаттыц
атауы
Мөлшері,
кг
Бөлшек
сауда
багасы.
теңге
Қуны 
(гр.Зхгр.2), 
мың теңге
Тегістеу
коэффи-
циенті
Коңдиция-  1 
ны тегісгеу 
коэффициенті 
ескерілген 
мөлшер, кг
Сиыр еті  1 
сұрып
400
700
280.0
1,0
400
Сицр еті 2 
сұрып
100
550
55,0
0,9392
94,0
Жиыны
500
1250
335,0
494,0
Бұл жағдайда кондиция коэффициенті жалпы салмаққа 
шаққанда  өнімнің  шығу  пайызы  ретінде  анықталады  1 
^  
сұрыптағы сиыр еті бойынша еггің шығуы 74 % (қалғаны -  
к.алдык,),
  2  сұрыптағы  сиыр  еті  бойынша  -  69,5  % (қалғаны 
“  қалдық)  болды.  Бұл  жағдайда  кондиция  коэффициентін 
69,5:74=0,9392
 ретінде анықтау керек.
3. 
Қоғамдық  тамақтандыруда  сату  бағасын  дәл  есеп- 
оо 
теу  ушін  оларды  салынатын  норма  бойынша 
100  тағамға

шаққандағы  шикізат  шығынының  калькуляциясы  арқылы 
анықтау  қажет,  яғни  барлық  есептерді  сандарды  мате- 
матика  қағидасы  бойынша  дөңгелетіп  (бестен  аз  сандар 
үтірден кейін алынып тасталады, ал бестен көбі -  бірге дейін 
дөңгелетіледі)  жасап  дайындалатын  100  үлес  бойынша 
жүргізген дүрыс. Содан кейін алынған баға тағамның санына 
көбейтіліп, алынған жоспарланатын айналымның қоғамдық 
тамақтанудың  үстемесінің  сомасымен  бірге  сатып  алудың 
бөлшек  сауда  бағасының  жиынтық  сомасына  сәйкестігі 
тексеріледі.  Айырмашылық  пайда  болған  жағдайда  оны 
фирмалы қ  (ең  қымбат)  тағамдар  бағаларының  есебінен 
нақтылаған тиімді болады.
4. Гарнирлер мен соустардың есебі жеке жасалып, содан 
кейін тағамның бағасына қосылады.
5.  Прейскуранттағы  барлық  қалған  қосымша  бағалар 
(қызмет 
көрсетудің, 
музыкалық 
сүйемелдеудің, 
үйге 
жеткізудің  және  т.б.  бағасы)  жеке  жолда  көрсетілуге  тиіс, 
алайда  кәсіпорын  көрсететін  қызметтерді  жарнамалау, 
жылжыту  үшін  өзі  көрсететін  барлық  қызметтер  түрлері 
атап өтілуге тиіс.
Сонымен  біруақытта  қоғамдық  тамақтандыру  кәсіп- 
орнында  барлық  маркетингтік  және  логистикалық  зерттеу- 
лер  мен  есептеулер  жүргізілген  кезде  сауда  запастарының 
жарамдылық  мерзімдерін  ескеріп,  осы  запастардың  есебін 
жүргізген дүрыс. Қоғамдықтамақтандыруда өндірістік-сауда 
запасын  есептеу  әдістемесі  бөлш ек  саудада  қолданылатын 
әдістемемен  айтарлықтай  үйлеседі.  Әрбір  тауар  тобы  бой- 
ынша запастың нормасына тауарды сатып алу мен қабылдау, 
оны  сатуға  дайындауға  жүмсалатын  уақыт,  кепілді  за- 
пас  кіреді.  Осы  бағалау  бір  күндік  айналымның  көлеміне 
негізделуге  тиіс.  Мысалы,  кафе  16,0  мың  теңге  сомасының 
еттен  жасалған  тағамын  орташа  күндік  сату  айналымын 
жоспарлайды,  сонда  оны  мүздатқышта  сақтау  мүмкіндігі
7  күнді  қүраған  жағдайда,  күнмен  есептелген  түрақты 
запастың  нормасы  112  мың  теңгені  қүрайды,  ал  келушілер 
талап  етуі  мүмкін  буда  пісірілген  еттің  нормасы -   1,1  күнге  ^  
тең болады, мүнда 0,1 -  сақтандыру запасы. 
12
М
ей
ра
м
ха
н
а 
би
зн
ес
ін
ің
 
м
ар
к
ет
и
н
гі

М
ей
р
ам
ха
н
а
 
би
зн
ес
ін
ің
 
м
а
р
к
ет
и
н
гі
Бұл  жағдайда  ағымдағы толықтыру запасын мына фор- 
мула бойынша есептеуге болады.
Я В Р   г хР 
Зга= — Ь (7 )
рх2
мұнда: 
г   —
  осы  тауардың  қоғамдық  тамақтандыру 
кәсіпорнына әкеліну жиілігі (аралығы);
-   әкелінуге  тиіс  шикізатгың  ассортименттік  түрінің
саңы;
Р
  -  әкелінген бір топтағы әр түрлі шикізаттың орташа 
саны.
2 
—
  қоғамдық  тамақтандыруда  запастарды  нормалау 
әдісгемесі бойынша есептелетін норматив.
Өндірістік-сауда  запасының  қажетті  нормасының  жал- 
пы  бағасы  тұрақты  және  өзгермелі  запасты  (ағымдағы 
толықтырылатын запас) қосу арқылы анықталады.
Қоғамдық  таМақтандыру  кәсіпорнындағы  сақтандыру 
(кепілді)  запас  әдетте  өндірістік-сауда  запасының  50-100% 
көлемінде белгіленеді,  алайда  осы  көлемді  кәсіпкерлер  өз- 
дері  айналым  қаражатының  болуы  мен  «форс-мажор» 
жағДайының туындауьгаың ықтималдығына сұйене отырып 
анықтауға тиіс.
Жалпы  қоғамдық  тамақтандыру  кәсіпорьіндарьшьщ 
маркетингтік  талдау  мен  маркетинггік  қызметтің  барлық 
іс-шаралары  өзара  тығыз  байланысты  және  маркетингтік 
зерттеуді алдын-ала жақсы ұйымдастыруды ғана ёмес, соңымен 
бірге көң есептеуді қажет етеді. Алайда осындай есеп жұргізбей 
марқетинггің стратегиясын ғана емес, кәсіпорынньщ бюджегін 
жоспарлаумен  біруақытга  жасалуы  тиіс  маркетинггік  іс- 
қимылдарды  қалыптастырып  іске  асыру  мүмкін  емес  және 
осындай кәсіпорынның қызметі де тиімсіз болады.
Демек,  Қазақстанның  қоғамдық  тамақтандыру.  кәсіп- 
орындарында  маркетинпік  зерттеулер  жүйесін  олардың 
40 
бәсекеге  қабілеттілігінің  өсу  резервін  іздеу  тәсілі  ретінде

дамьпу ушін 
барлық
 өндірістік-ком
мерциял
 ық  процестер- 
ге  ерекше  көңіл  беліп,  уйымдастырумен  қатар,  барлық 
маркетинггік  іс-қимылдар  кешенін  жуйелі  әрі  кешенді 
негізде алдын ала жоспарлауды ойластыру қажет.
Сонымен  бірге  тамақтандыру  кәсіпорындарьшда  Оір 
айда немесе тоқсанда бір рет еңбек қорының шығынын тал- 
дауды,  оның  унемделу немесе  шамадан  тыс  шығыңдалуын 
бағалауды  жургізу қажет.  Бағалауды  ар  турлі  тәсіддер 
жузеге 
асыруға болады, сөйтсе де бул ушін тиісп матрицаны 
пайдалануды жане факторлық талдау журпзу усыньмадь. 
ФакДльт талдау мына  формула бойынша  жүзеге  асы-
рылады:
оэ(оп)=(
уфзпот
  -  УФЗПб );-щ   (8)
УФЗП 
УФЗПб  -  есепті және базалық жылдағы
еңбекадшмГ  таузр  айна^мы на 
^
^
матрицасының түрі мынадай болуы м үм ин (
31.  «Ақмарал» кафесіндегі енбека^га жүмсалаты”
шығын мен оның  динамикасы (Алматы 
---------
------- ------------------------------------------ р 1
Көрсеткіпггер
Қоғамдык
тамакгандырудын 
шыгындары, мын 
тенге
2006
1240
Енібекадеа 
жұмсалагьш 
шыгьисшр. мын тенге
Жалпы шыгындагы
енбекакыга
жұмсалатын
шығыстын өзіндік 
салмагы, %  
___
394,5
2007
1901,9
31,8
481,1
2008
3051,8
от2007 
ж.
+1149,9
от 
2006 
ж.
+1811,8
%-да
2007ж.
160,5
25,3
692,1
22,7
+
211,0
-
2,6
+297,6
-9,1
143,9
2006ж.
246,1
175,4
чО
М
ей
ра
м
ха
н
а 
би
зн
ес
ін
ің
 
м
ар
к
ет
и
н
гі

31-кестенің 
деректерінен 
көсіпорында 
еңбекақы 
қорының  өсуінің  жалпы  көрінісінде  шығынның  жал- 
пы  көлеміндегі  оның  улесінің  төмендегені  көрінеді.  Де- 
мек,  осы  кәсіпорын  қызметкерлерді  тиісінше  еңбек  етуге 
материалдық  ынталандыруды  дамыту  процесінде  олар- 
ды  материалдық  жағынан  ынталандыру  үшін  қаражатты 
үнемдеу  қажет  емес.  Сонымен  бірге  еңбекақы  қорының 
қүрылымы  мен  қүрамын  және  қызметкерлері  еңбек 
нәтижелері үшін сыйлықақы  төлеудің жекелеген  көздерін 
дамытудың м үмкіндігін талдаған дүрыс. Сондай-ақ жекеле- 
ген факторларды талдау тауар айналымын, еңбек өнімділігі 
мен орташа  еңбекақыны  өзгерту есебінен еңбекақы  қорын 
қалай өзгертуге болатынын айғақтайды.
Бүл  жағдайда  1  теңге  еңбекақы  қорына  шаққандағы  та- 
уар  айналымының  (жалпы  кірістің)  өзгеруін  есептеу  қажет. 
Бүл есепте тауар айналымы ынталандыру көрсеткіші ретінде 
анықталуға тиіс:
Ст  = Т -г ФЗП / (9)
мүнда:  С т  -   тауар  айналымын  ынталандыру  коэффи- 
циенті;
Т —   межеленген  уақыт  кезеңіндегі  (ай,  тоқсан,  жыл) 
ішіндегі тауар айналымы (жалпы кіріс);
Ф ЗП -сол
  кезеңдегі  (ай,  тоқсан,  жыл)  ішіндегі  еңбекақы 
қоры.
Осы әдістеме бойынша 1 теңге еңбекақыға (пайданы ьш- 
таландыру) шаққандағы  пайда мен пайдалылықтың көрсет- 
кішін де есептеуге болады.
Жалпы  жоғарыда  аталған  екі  коэффициентті  өзінің ди- 
намикасы  бойынша  жалақыдағы  оның  икемділік  коэффи- 
циентінің өзгеру мүмкіндігін ескере отырып, үстемелер мен 
сыйлықақы төлеміне байланыстыруға болады.
Еңбекақы  қорының икемділік коэффициентін (Кэ)  есеп- 
теу әдісін былайша анықтауға болады:

ФЗПт -ФЗП6„  ■
  т
'  —
 т,
оі ч 
бач
мұнда: 
және  ФЗПбаз  -   есепті  және  өткен
жылдағы еңбекақы қоры;
— 
Т баз  -  есепті және өткен жылдағы жалпы кіріс (та- 
уар айналымы).
Егер  осы  коэффициентті  «Ақмарал»  кафесінің  жалпы 
бухгалтерлік  деректері  бойынша  есептесек,  онда  мынаны 
аламыз:
Осы есеп тауар айналымы 1%-ға артқанда еңбекақы қоры
0,74%-ға өсуге тиіс. Осы айырмашылық клиенттерге қызмет 
көрсету  сапасын  көтеруге  ынталандыруға  арналған  үстеме 
ақының көлемі болуы тиіс.  Сөйтіп,  қызметкерлерді жоғары 
өнімді жұмыс істегені үшін көтермелеу арқылы тауар айна- 
лымын өсіруге жағдай жасауға болады.
Қандай  да  болмасын  жағдайда  егер  әрбір  қызмет- 
кердің  еңбегінің  нәтижелесінің  көрсеткіштері  қоғамдық 
тамақтандыру  кәсіпорны  жұмысының  жалпы  қорытын- 
дысымен  тығыз  байланысты  болмаса,  онда  осы  қызмет- 
керлер  алдын  ала  оқытылған  жағдайда  олардың тарапынан 
өнімді нақты тұтынушыға жылжьпуға қатысты маркетинпік 
іс-қимылды  күшейтуді  күіу  қиын.  Тек  ұжымда  және  әрбір 
қызметкерге жағдай жасаудың арқасында оның менеджерлері 
мен меншік иелері тамақтандыру кәсіпорнының жұмысынан 
өздері  күтетін  нәтижені  ала  алады.  Олар  күтетін  нәтижені 
кәсіпорында жүргізілетін маркетингтік зерттеудің құрамында 
өнімді  тұтынушыға  жылжыту  әдістерін  күшейтетін  фактор 
ретінде  және  осы  бағыттағы  болашақтағы  маркетингтік  іс- 
қимылдардың бөлігі ретінде қарастыруға болады. 
^
__ 
728,5 -  651,0  5164 -  4451,8 
К.  — 
" 
• 
,  "  " 
0
$ 
/•
651,0 
4451,8
М
ей
р
а
м
х
а
н
а
 
б
и
зн
ес
ін
ің
 
м
а
р
к
ет
и
н
гі

М
ей
р
ам
х
ан
а 
б
и
зн
ес
ін
ің
 
марке
ти
нг
і
Бақылау сүрақт ары
1.  Маркетингтік зерттеу үгымы мен оныц мак,саты.
2.  Маркетингтік  зерттеудіц  сан  жғне  сапа  ғдістерініц 
айырмаиіылык; ерекиіеліктері.
3.  Наръщтагы зерттеулер объектілері мен оның сатылары.
4.  Тамацтандыру  кэсіпорнында  маркетингтік  іс-к;имыл- 
дарды пайдаланудыц ерекшеліктері.
5.  Тамак;тандыру кэсіпорнында маркетингтік зерттеу үй- 
ымдастыру.
6.  Маркетингтік талдау жүргізілетін объектілер.
7.  К,азак;станда  маркетингтік  зерттеу  жүргізудіц  пробле- 
малары.
8.  Тамацтандыру кэсіпорындарында маркетингтік талдау 
жүргізу эдістемесі.

5-ТАРАУ. МЕЙРАМХАНА БИЗНЕСІНДЕ 
МАРКЕТИНГТІ ЖОСПАРЛАУ
5.1 М аркетинг жоспары ны ң мазмұны  м ен құрылымы
Өнім  өткізу  ең  күрделі  мәселе  болған  жағдайда, 
кәсіпорынның  басқа  салаларын  жоспарлау  маркетингті 
жоспарлауға негізделеді. Маркетингті жоспарлау процесіне 
келесі үш логикалық және хронологиялық фаза кіреді:
•  кәсіпорын  мен ортаның ағымдағы  және болашақтағы 
жағдайын талдау,
•  осы негізде мақсаттар қойылып, оларға жетуге арнал- 
ған стратегиялар әзірленеді;
•  таңдалған  стратегияларды  іске  асыру  мақсаттарына 
қол жеткізу көзқарастары анықталады.
Жоспарлау процесі талдау, жоспарлау, сату мен бақылау 
деп аталатын төрт сатыны қамтиды.
Жоспарлау  процесі  қолайлы  мүмкіндіктерді  анықтап, 
қауіп-қатерге  жол  бермеу,  ұйымның  күпггі  және  осал 
жақтарын  талдау  үшін  компания  жұмыс  істейтін  ортаны 
талдаудан басталады.
Жоспарлау  сатысында  компания  әрбір  бизнес  бірлік 
қатысында қандай іс-қимыл жасау қажет екенін шешеді.
Сату сатысында  стратегиялық жоспарлар іске асырыла- 
ды,  осының  нәтижесінде  компанияның  мақсатгарына  қол 
жеткізіледі.
Бақылауға  жоспарлардың орындауын талдау  мен  оның 
нәтижелерін бақылау кіреді.
Маркетинггің  жоспары  -  бұл  фирманың  мақсаттарына, 
оның  ресурстарына,  ұйымдастырылуына  сәйкес  маркетинг- 
тік қызметтің барлық түрлерін біріктіруге мүмкіндік беретін 
ұйымдастыру-басқарушылық  құжат.  Маркетингтің  бюджеті 
оның  негізінде  қалыптастырылып,  фирманың  нарықтағы 
мінез-құлқы  мен  нәтижелері  бақыланады.  Жоспарлау 
болашаққа  бетбұрыс  жасаған  іс-қимыл  мен  жоспарларға 

жүктеу/скачать 5,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: