Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты

рінеу күші басым, жақсы қаруланған жазалау отрядтарының қоршап алуын 
ж әне олармен кездесуді болғызбау үшін орданы қоршауды тоқтатты. Алайда 
олар жазалаушылардың куғынынан көп ұзап кете алмады.
15 қараш а күні таң алдында 2 мың солдат пен хаң адамдарынан тұратын 
Геке отряды мен көтерілісшілер арасында Тастөбе алкабы ауданында кыска 
уақы тқа созы лған бірақ кескілескен ш айқас болып, онда көтерілісш ілер 
100-ге ж уы к адамынан айы ры лды .79 Ү сактоп тарға бөлініп, олар әртүрл і 
бағыттарға бытырап кетті. Исатай мен Махамбеттің оларды қайта жинауға 
ж асаған әрекеттері табы сқа жетпеді. Бұдан кейін ж азалау отрядтарының 
іс-қим ы лы көтерілісш ілердің И сатай мен М ахамбет бастаған негізгі ша- 
ғын тобын жоюға бағытталды, бірақ аумағы жағынан жердің шектеулілігін 
ш ебер пайдаланған олар жауға шеткі топтарымен ұсақ қақтығыстар жасай 
оты ры п, өзд ерін ің ізіне түскен отрядтарм ен аш ы к кақты ғыстан жалта- 
рып кетіп отырды.
Ханға ж әне бай-сүлтан шонжарларға қарсы тегеурінді күрес жүргізуден 
үмітүзген Исатай мен Махамбет бостандықжолындағы күрестегі еңтабанды 
с а р б а з д а р ы н ы ң ш ағы н тоб ы м ен б ірге Ж а й ы қ т ы ң арғы бетін е өту 
мүмкіндігінің жолдарын іздестіруді ұйғарды. Ж айықтың екі жағына қойылғ- 
ан әскери тосындардың тығыз желісіне қарамастан, олар 1837 жылдың 13 
желтоксанынан 14 желтоқсанына караған аязды да боранды түнінде Жаманқ- 
ала форпосты түбінен өтіп, Ж айы кты ң арғы жағындағы кең далаға сіңіп 
үлгірді.
Бөкей хандығындағы шаруалар қозғалысы осылай аяқталды. Бірақ ол Жай- 
ықтың сол жағасына ауысты. Исатай мен Махамбет бастаған ат төбеліндей 
көтерілісшілер Ж айықтан өткен сон, да қаруын тастауды ойлаған жоқ. И са­
тай мен Махамбет мұнда да патша өкіметінің ж әне ^кергілікті феодалдардың 
ж азалау отрядтарымен шешуші ш айқас үшін күштерді шоғырландыру 
жөніндегі қызметін өрістетті. Олар 1838 ж ы лды ңкөктеміне карай билеуші- 
сұлтан Айшуақов пен оның жақтастарына ғана емес, Ж әңгір ханның өзіне де 
қорқыны ш туғызған көтерілісші ірі отряд құрып алды. Орынбор генерал- 
губернаторлығы Кіші жүз аумағындағы Исатай Таймановтың қозғалысын 
басып-жаныштау үшін дала өңіріне жаңа отрядтарды жіберген үстіне жіберіп 
жатты.
1838 жылғы 12 шілдеде көтерілісшілердің шамамекалғанда саны 500 жігіт 
болатын негізгі тобы А қбұлақж әне Қиыл өзендері арасындағы ауданда под­
полковник Геке баскарған біріккен ірі жазалау отрядымен түйісті. Болған 
ұрыста көтерілісшілер нағыз ерлік пен жанкиярлық көрсетті, бірак күш мүлде 
тең емес еді, көтерілісшілер талкандалып, олардың басшысы Исатай Тайма­
нов қаза тапты.
Халык бұкарасының 1833—38 жылдардағы шыркау шегінде шаруалар 
көтерілісіне айналған азаттык күресі өзінің өрлеуі кезеңінде ханға карсы 
ж әне отарш ылдыкка карсы бағытта болды. Ол жер үшін күрес шеңберінен 
шығып кетті, дегенмен бүл оның әлеуметтік-экономикалыксебептерінде ай- 
кындаушы ж әйіт болып кала берді.

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: