Аркадан келген сорлы найман

Ақтамберді (1675—1768) — негізінен эпикалы қж анрдаж ы ртолғаған жы- 
рау. Ол өз ж ы рлары нда батырларды қаһарманды қ рухқа шақырады:
Күлдір де күлдір кісінетіп,
Күреңді мінер ме екеміз,
Күдеріден бау тағып,
А қ кіреуке киер ме екеміз!
Жағасы алтын, жеңі ж ез,
Шығыршығы торғай көз
Сауыт киер ме екеміз!...
Қоңыраулы найза колға алып,
Қоңыр салкын төске алып,
Қол төңкерер ме екеміз,
Жалаулы найза жанға алып,
Жау кашырар ма екеміз!
А қ ы н өз зам ан ы н д ағы ж ас ұрп ақты таб ан д ы л ы қ пен ер л ік к е ш а- 
қы рды . Е р л ік к е , ж а у ы н гер л ік ер ж ү р ек тіл ік к е үндеу, ж аудан қайм ы қ- 
пай, баты л қарсы ш абуға, он ы ң алды нда еш қаш ан ш егінбеуге үндеу — 
А қ там б ер д ін ің бүкіл ш ы ғарм асы ны ң арқауы . Ө йткені ж ең іске ж еткен 
ж ағд ай д а б о стан д ы қ та, д а ң қ та б олм ақ, ал олай болм ағанда ерді өлім 
күтеді, м ұн ы ң өзі қалай д еген м ен де өз халқы н кіріп тарл ы қ та к ө рген - 
нен өлдеқай да тәуір.
Кедей ортадан ш ы ққан Көтеш ақын (1745-1818) өмір бойы жокш ылық 
тауқыметін тартты. О ның шығармашылығының басты сарыны — кедейдің 
азапты өмірін көрсету, әділетсіздікті әш керелеу.
Ш ал ақы нны ң (1748—1819) шығармашылығы болған оқиғаға акындық 
ш абытпен сол сәтте үн қосуымен сипатталады. 0 л а р қ а зақ х а л қ ы н ы ң та - 
рихындағы ж екелеген оқиғалармен байланысты. Онда арнау өлендер мен 
мысқыл өлендері көп. Ш ал шығармашылығының негізгі тақырыбы — адам 
өмірі оны ң м әні, мораль, этика, дін мәселелері.
Бұқар, Ж анкісі, Тәтіқара, Ақтамберді ж әне басқа да өлендері мен жыр- 
лары бізге дейін ж еткен суы ры псалма ақы ндар мен жы рш ы лар қазақ 
әдебиетіндегі жекелей поэзиялы қ шығармашылықтың бастамашылары бо- 
лыптабы лады. Олардың жырлары соныңалдындағы дәуірдіңтұрмы с-салт 
п оэзи ясы н ан көп ж ағы нан ерекш е болып келеді. Бұл туындыларда аза- 
маттық сары ндар көбірек көрініс алып, халы қ өмірі толы ғы рақ ашылды. 
X V III—XIX ғасырдың басындағы көптеген жыраулардың шығармашылы- 
ғына тән кейбір қайш ы лы қтары на қарамастан, олар казақ әдебиеті тари- 
хында көрнекті орын алады.
Бұл д әу ір д ің туы нды лары көркем д ік нысаны ж өнінен неғұрлым ер- 
теректегі ке зд ің ө л ең -ж ы рлары н а қарағанда кемелдене түскен. К азақ- 
тарды ң ауы з әдеби етін ің барлы қ негізгі белгілері мен дәстүрлері сақта- 
лған бұл өлеңдерде сол кездің өзін д е-ак ж азба п оэзи яға тән элементтер 
болды.

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: