Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
- Бұл бет үшін навигация:
- Ақан сері Корамсаұлы.
- Ақан сері Қорамсаүлының
- Абай Құнанбаевтың
| М үхит Мералыұлының
(1841 — 1918) ш ы ғарм аш ы лы ғы н д а ай қы н кө р ін д і. М ұхит ш ы ғармаш ы лығы ли ри кал ы қ жанрдан түрады. О ның әндері оптимизмге, адамға, табиғатқа де ген с ү й іс п е н ш іл ік к е толы . Б ір ақ М ұхитты ң Ақан сері Корамсаұлы. қайғы лы т р аге д и я л ы қ м азм ұндағы ән д ері де бар. «Бала О раз» дейтін ән ін д е хал ы қ іш інде ескіден келе ж аткан аңы зда айты латы н кедей жылкыш ы мен бай кы зы - н ы ң б ір -б ір ін е ғаш ы к б олы п , е к е у ін ің де өлуім ен ты нған б ақы тсы з махаббаты ж ы рланған. Талантты ақын, композитор-әнш і Ақан сері Қорамсаүлының (1843—1913) көп теген ш ы ғарм алары қ а зақ ты ң халы қ әндері к л асси к асы н ы ң қазы - н асы н а косы л д ы А қан с е р ін ің әрі ақ ы н , әрі көп теген там аш а ән дер ш ы ғаруш ы ком п ози тор ретінде даңқы жайылды. М узы калы қ-п оэтика- лы қ мол мұра қалды рған. А қ ан н ы ң әсерлі, сазды әндері (40-тан астам) ж үрекке жылы тиер жан толқы тар сыршылдығымен ерекшеленеді. Ақан с е р ін ің ән д ер ін д е тү р м ы сты ң , қо ғам д ы қ өм ірд ің күрделі әл еу м еттік п р о б л ем ал ар ы к ө р ін іс тауы п , ад ам н ы ң ар-н ам ы сы н а я қ қ а басаты н е с к іл ік қ а л д ы қ тар ы н а ж ә н е әл еу м еттік т е ң с ізд ік к е қ а р сы л ы к ш ебер бейнеленеді. Қ азақ ты ң ұлы ақыны Абай Құнанбаевтың (1845—1904) да көп кырлы ш ы ғарм аш ы лы қ ж ән е ағартуш ы лы қ қы зм етінің елеулі бөлігі — оның әндері. О ны ң м узы калы қ тілін ің қалы птасуы на негіз болған қазақты ң халы к музы касы , іш інара орыс ш аруалары мен қаланы ң әндері, сондай- ақ дем ократиялы қ сарындағы тұрмыстық ж әне классикалы к романстар. А бай өзі қ а зақ ш аға ауд арған А .С .П уш кин мен М .Ю .Л ерм он тов өлеңдерін халы кка ж еткізу үшін оларға арнап өзгеш е бір үлгідегі әндер ■ шығарды. Пуш киннің «Евгений Онегин» поэмасынан аударған Татьяна ха- ты ны ң сөзін е ш ығарған «Татьянаны ң кырдағы әні» қалы ң елдің сүйікті әніне айналды. Торғай даласына барған бір орыс журналисінің айтуынша, ол осы әнді Нұрпейіс деген казакты ң үйіне барғанда тындаған. Үй иесі дем алып оты рған қонағы н көңілдендіру үшін Абылай Қ арабаты ров деген әнш іні ш ақы ртыпты . Ол бірнеш е әннен кейін ж аңа бір ән шырқайды. «Ш ынымды айтсам, — деп жазды әлгі ж урналист, — мен өз құлағыма өзім сенбедім. Қайран қалмай қайтемін, әлгі карт қазақ ән салганда айна-катесі ж ок... н ақТ атьян ан ы ң Онегинге хатын айтып отырды... Бұл хатка, әрине, оты рғандарды ң барлығы риза болды, әсіресе Н ұрпейістің әйелі ерекш е сүйсініп ты ндады ».13 Абай ән дері қ а за қ халқы мен оры с халкы н ы ң арасы ндағы бауы рлас д осты қты н ы ғай туға игі ы қп ал етті. 556 |