жоба бойынша инвестициялық шығындар сметасы

14
                                                          100 ЖОБА        100 ПРОЕКТОВ
services.atameken.kz
www.atameken.kz
қысқы нөмір 1432
Сүт
    Бұл өнім планетамыздың әрбір тұрғынына таныс. Дәстүрлі түрде сүт балалар мен ересек-
тердің тағамына қолданылады. Ғалымдар оның зиян қасиеттері туралы дәлелдермен қорқытқа-
нына қарамастан, бұл өнімнің жанкүйерлері азаятын емес. Себебі сүт – құрамы және қасиеті 
бойынша ерекше табиғи өнім болып табылады. Бұдан басқа, біз денсаулық үшін рахаттана 
және пайдамен қолданатын тағам тауарларының үлкен көлемін өндіруге арналған шикізат. 
Осы мақалада сиыр сүтін, құрамын және оның пайдалы қасиеттері туралы толығырақ зерттей-
ік. 
Құрамы 3,2% мөлшеріндегі ақуыздан тұратын сиыр сүті құнды нәрлі өнім болып сана-
лады.  Бұл  көрсеткіштерді  фермерлер  және  тиісті  саланың  кәсіпорындары  қатаң  қадағалап 
отырады. Сүттің ақуызын адам ағзасы - 95% жоғарысын жақсы қорытады. Оның ерекшелігі 
– құрамындағы таптырмас аминқышқылдары, олардың жетіспеушілігі алмасу процесстерінің бұзылуына әкеледі. Оларға 
мыналар жатады: 
Метионин – бауырдың нашарлауының алдын алып, майлар алмасуын жүзеге асырады. 
Триптофан  –  серотонин  және  никотин  қышқылының  синтезделуі  үшін  бастапқы  заттек.  Оның  жетіспеушілігі  кем 
ақылдылыққа, диабетке, туберкулезге және обырға әкелуі мүмкін. 
Лизин қалыпты қантүзіліміне ықпалын тигізеді. Оның жетіспеушілігі қаназдықты, азотты заттектер алмасуын бұзуды 
және  сүйектердің  кальцификациялауын,  бұлшықет  дистрофиясын,  бауыр  және  өкпе  жұмысында  ақауларды  құтыртуы 
мүмкін.
Көбінесе сүт ақуызы казеиннен тұрады. Ол екі түрде ұсынылған: альфа-түрі кейбір адамдарда аллергияны тудырады, 
бета-түрін адам жақсы қабылдайды.
Сиыр сүтінің химиялық құрамына ерекше қосылыс кіреді – лактоза немесе сүт қанты. Адам ағзасы үшін бұл құрамдас 
қуат көзі болып қызмет атқарады. Лактоза ферменті лактозаны глюкозаға және галактозаға дейін ыдыратады. Сүт қанты 
патогенді шірік микрофлора қызметін басуға көмектеседі. Лактоза адам ағзасының жүйке және жүрек-қан тамырлар қы-
зметіне оң әсерін тигізеді. Кейбір адамдарда сүт қантын қабылдамау проблемасы болады, ол лактозалық жетіспеушілігі 
деп аталады. Бұл дерт туа немесе жылдар өте пайда болады. Оның себебі ас қорыту жүйесінің аурулары немесе ұзақ уақыт 
сүт ішуден бас тарту болуы мүмкін. 
Микроағзалар, айтып кеткендей, ерекше фермент – глюкоза және галактоза аса қарапайым қосылыстарының туында-
уымен сүт қантын ыдырататын лактозаны бөледі. Алынған заттектердің біріншісі көптеген бактериялар үшін сүйікті тағам 
болып табылады. Сосын сиыр сүтінің құрамына кіретін глюкоза келесіге айналады: микроағзалар сүт қышқылын, спирт 
және көмірқышқыл газын бөле отырып, оны ашытады. Адамның ішегінде осы трансформация нәтижесінде азқышқылды 
орта құрылады, ол пайдалы ацидофильді микрофлораның дамуына оң ықпалын тигізеді. Бұл ретте шіру бактерияларының 
қызметі төмендейді. 
Сүттің минералды заттектері: құрамы органикалық және минералды құрамдастардан тұратын сиыр сүті адамның ағза-
сы үшін құнды нутриенттер көзі болып табылады. Оның ерекшелігі заттектердің өзара әрекеті олардың барынша  жақсы 
қорытылуына әкеледі. Сүт құрамындағы келесі макроэлементтерді атап өтуге болады: Кальций – жеңіл сіңетін түрінде 
және фосформен теңгерімде болады. Ол иондар түрінде (10%), фосфаттар және цитраттар түрінде (68%), казеинмен қо-
сылыста (22%) болады. Сүттегі осы элементтің жалпы құрамы – 100-140 мг, ал жазда бұл көрсеткіш төменірек. Құрамы 
74-130 мг аясында болатын фосфор екі түрде болады. Ол биорганикалық қосылыстар құрамына кальций фосфаттары 
және өзге металлдар түрінде кіреді. Сонымен қатар, фофор органикалық заттектерге кіргізілген – эфирлер, казеин, фос-
фолипидтер, ферменттер, нуклеин қышқылдары. Құрамы 12-14 мг аясында болатын магний адамның жүйке, асқорыту 
және репродуктивті функциясына оң ықпалын тигізеді, иммунитетті арттырады. Калий (135-170 мг) және натрий (30-77 
мг) осмосты және адам ағзасының барлық сұйық орталарының буферлігін қалыпта ұстайды. Олар көптеген минералды 
қосылыстардың және қышқылдардың, казеин мицелласының еріткіштігін арттырады; Хлор (90-120 мг) жануар денсау-
лығының көрсеткіші болып табылады. Оның шоғырлануының 30% асуы сиырда маститтің болуын көрсетеді. Сүт құра-
мында сонымен қатар микроэлементтердің үлкен көлемі бар. Олардың құрамы өте аз болуына қарамастан, бұл заттектер 
адам ағзасының қалыпты қызмет етуіне үлкен ықпалын тигізеді. Сүтте темір, мыс, цинк, марганец, йод, молибден, фтор, 
алюминий, кремний, селен, қалайы, хром, қорғасын бар. Олардың барлығы адам ағзасындағы үрдістердің физиологи-
ялық ағымын қамтамасыз етеді. Сүттің құрама құрамдастарының көрсеткіштері әртүрлі болуы мүмкін. Бұл деректерге 
сиырлардың тұқымдары, жем сапасы, жыл уақыты және басқа көптеген нәрселер ықпалын тигізеді. Төмендегі кестеде 
келтірілген сиыр сүтінің орташа құрамы келесі көрсеткіштерге келтіріледі: Сиыр сүтінің құрамы:  Су 85,0 - 90,0, Құрғақ 
қалдық 10,0 - 15,0, Ақуыздар 2,8 - 3,6,  Казеин 2,2 - 3,0,  Альбумин 0,2 - 0,6,  Глобулин 0,05 - 0,15, Басқа ақуыздар 0,05 - 0,2, 
Лактоза 4,0 - 5,3, Майлар 2,7 - 6,0, Триглицеридтер 3,5, Фосфолипидтер 0,03, Холестерин 0,01, Минералды құрамдастар 
0,7, Лимон қышқылы 0,16, Ферменттер 0,025.

жүктеу/скачать 24,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: