Шеберлік негіздері
жүктеу/скачать 1,54 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2.7. Оқытушының абыройы Әрбір оқытушы жасына және қызмет өтіліне қарамастан өз студенттері, оқушылары алдында беделді болғысы келеді, өйткені ол – педагог ‰шін өзін танытатын өлшем әрі оған және пәнге қатынас ж‰йесі және оқытушының ‰кімділігін көрсету дәрежесі, оны қоршағандардың оған сый кұрметінің көрсеткіштері. Оқытушының абыройы – айтарлықтай к‰рделі педагогикалық категория, өйткені оның құраушыларының даму механизмдерін, ұстап қалу жолдарын бөліп қарастыру қиын мәселе. Абырой – тұлғаның немесе ұйымның қоғамдық өмірдің әрт‰рлі саласында көпшілік таныған өз саласындағы терең білімділігіне, құзыреттілігі мен (компетенттілігімен) жетістігіне негізделген, сонымен бірге тұлға әйгілігімен немесе әсерімен танымал [11]. Абырой әлеуметтік қажеттілік т‰рінде пайда болады және оларды қанағаттандыру ‰шін тиімді қызметті қамтамасыз етеді. 91 Абыройдың қазіргі заманғы интерпретациясы оны әлеу- меттік қатынас, яғни адамдар массасының өз басшысына, тала- бының әділдігіне, әділеттілігіне саналы т‰рде сенімі т‰рінде байқалуда. Ғылыми әдебиетте абырой кең және тар мағынада қарас- тырылады, бірінші жағдайда, ол қоғамдық қатынастардың тіршілік ету формасы, екіншіде, қайсыбір тұлғаның қоғамдық маңыздылығы айқындалды. Абырой – объективті т‰рде бар қоғамдық құбылыс, ал абыройлы адам – төңірегіндегілерге белгілі бір әлеуметтік нормаларды тасымалдаушы. Психологиялық тұрғыдан қарағанда «абырой» билік ұғы- мымен байланыспауы да м‰мкін. Ол ‰лкен лауазымды немесе жоғары дәрежелі референтті тұлғада болуы м‰мкін, өйткені бұлар адамды белгілі дәрежеде сыйлауға аванс береді. Кейде лауазым кәсіппен ассоцияланады. Ғылым мен білімде абыройға екі көзқарас бар. Бірінші – абыройдың оң мәнін мойындамайды. Бұл мойын- дамау ғылымдағы прогрестің кез келгеніне мойындалған, табыл- ған шындықтың ешқандай концепциясы, ешқандай айтылатын ойлар абыройлы теориялар жасауда қауіпті болмай қоймайды, өйткені шындық авторитаризмнің дұшпаны. Екінші – бағынуға негізделмеген, ол тұлғаның басқалардан артықшылығы ойлау қабілетінің ерекшелігінде немесе басқа артықшылықтарында. Білім береу ж‰йесі ретінде мансапқорлық бастамасы бар, бірақ өзінің творчестволық мағынасы болғандықтан, тұлғаның кең ауқымды ойлауы мен қанағаттандыруына (өзін анықтауына) қолайлы жағдай тұғызатың билік формасы әлдеқайда қонымды. Биліктің бір формасы ретінде абырой ұсынылады, ол өзінің ком- петенттілік, тәжірибе, танымал, сынауға м‰мкіндік (доступность критике), өзара сенімділік сияқты сипаттары мен білім берудің маңыздылығын анықтайды. Білім беруде абырой педагогикалық процестің реалдылы- ғын құрайды, оның өзін-өзі реттеу әдісін көрсетеді және әрт‰рлі формада қызмет жасайды. 92 Абыройды жіктеудің критерийі ретінде оқытудың білім, қызмет және әлеуметтік институт т‰рінде қарастырылуы негіз болады. Сондықтан білім беруде абырой ‰ш т‰рде көрсетілген: - білім, идея, теория абыройы, яғни когнитивті абырой; - қызмет, кәсіп, білім абыройы, яғни институционалды абырой; - тұлғалық абырой. Бұл абырой т‰рлерін тасушы және трансляциялаушы педа- гог болып табылады. Абыройдың т‰рлерімен бірге иерархиялық ұйымдастырылуына қарай деңгейлерге жіктеуге болады. Педа- гог әрт‰рлі абыройлардың ілімі әсерінде болады, педагогтар- дың, жазушылардың, өзі оқушы рөлінде қабылдайды, сонымен бірге ол «‰лкен абыройлар» мен өзінің оқушылары, студенттері, балалары дәнекер, бітістіруші болады. Бірқатар авторлардың ойынша, абыройлардың т‰рлі деңгейлері болатынын, бірақ олардың ішінде жоғары деңгейді белгілеу ‰шін нағыз абырой, дұрыс абырой, жоғары абырой, шын абырой сияқты анықтамаларды қолданды. жүктеу/скачать 1,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|