Шәкәрім. Ғылыми-танымдық журнал

70

адамдарды  оқиды. Абаймен бірге оларды жек

көріп, Абайша жақсы адамдарды құрмет етеді,

жақсылық үшін күреседі..

     Абайдың ең жаман көретіні:

Тірі жанға құрбы бол жап-жасында-ақ,

Қалжыңдамақ, қасынбақ, ыржаңдамақ,

Бет-аузын сөз сөйлерде жүз құбылтып,

Қас кермек, мойын бұрмақ қоразданбақ.

Осындай  адамдар  арамызда  аз-ба?  Бұл  қай

жерде  болса  да  табылатын  адамдар.  Осындай

адамдарды ақын:

Олардың жоқ ойында малын бақпақ,

Адал еңбек, мал таппақ, жұртқа жақпақ,

Жалғыз атын терлетіп, ел қыдырып,

Сәлемдеспей, алыстан ыржаң қақпақ.

            Абай  адамзат  үшін    ең  қымбатты  нәрсе

адамның  өмірі,  сол  өмірді    босқа  өткізіп

мазмұнсыз  жасағанды қатты сынға алады.

Адамзат тірілікті дәулет білмек,

Ақыл таппақ, мал таппақ, адал жүрмек,

Екеуінің бірі жоқ ауыл кезіп,

Не қорлық құр қылжыңмен күн көрмек.

       Абай адам баласына ең қәжетті нәрсе- өнер,

ғылым,  білім  деп,  барлық  кәсіптің  ішінен

ғылыммен айналысуды жоғары қояды.

Жасымда ғылым бар деп ескермедім,

Пайдасын көре тұра тексермедім,

Ержеткен соң түспеді уысыма,

Қолымды мезгілінен кеш сермедім.

           Абайдың осы сөзінде қаншама терең мәні

бар. Әрі өкініш, әрі ғылымды қәдірлеу, оны жастан

үйренуге  насихат  бар.  Ғылым,  білім  адамның

жақсы  жасауының,  бақытқа  жетуінің  кілті  деп

береді.

Әуелі өнер ізделік қолдан келсе,

Ең болмаса еңбекпен мал табалық.

        Ақынның  «ғылым таппай мақтанба» деген

сөзінен адам баласының  жеке адам сипатында

өзін көрсетуі үшінда керекті нәрсе ғылым  деп

береді,  ғылымнан ұзақта екенсің сен басқа

ешнәрсемен  өзіңді  жұртқа  көрсете  алмайсың

дейді.

Ғалым болмай немене,

Балалықты қисаңыз,

Болмасаң да ұқсап бақ,

Бір ғалымды көрсеңіз,-

дейді  ақын.  Ғалым  болу  үшін  жастан,

балалықтан  бастауды,  ең  болмаса  ғалымды

көрсеңіз соған ұқсауға әркет ет дейді. Ал, ғылымға

көңіл бөлсеңіз, дүние де өзі, мал да өзі» дейді.

Ғылымның соншама қәдірлі екендігін ақын жай

сөзбен  былай түсіндіреді.

Түбінде баянды еңбек егін салған,

Жасынан оқу оқып, білім алған,

Би болған, болыс болған өнер емес,

Еңбектің бұдан өзге бәрі жалған.

     Абайдың «Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат»

өлеңі адамның шын мазмұндағы адам болуы үшін

қажетті  халықтың  педагогикасы,  моралы,

насихаты берілген.

       Абай нені насихат етеді? Бұл 25 шумақтан

тұратын өлең, оның әрбір жолында терең ақыл,

ой,  адамды тәрбиелейтін даналық сөз бар. Бұнда

ақын  сөздің  мәнісін  түсініп,  оған  мән  беруді,

сүйсең шын көңілмен сүйіп, бір сөзінде тұруды,

жігіттің сөзі мен ісінің бір болуын, адамдардың

бір-біріне  жәрдем  беруін,  «күншілдіксіз  тату»

жасауды, қиянатшылдықтан аулақ болуды, бір-

біреуге құрмет етуді, достыңның сырын сыртқа

жаймауды, көрсеқызар болмауды насихаттайды.

        Ақын осы өлеңінде әйелдер үшін ең қажетті

нәрсе  оның  ішкі  дүниесі,  білімі,  ақылы,  деп

береді.«Әйел  жақсы  болмайды  көркіменен»,

дейді.  Егер  әйелің  жақсы  болса,  өз  үйің  «кем

болмайды  алтын  тақтан»,  яғни  әйелің  жақсы

болса  сен    патшаның  тағында  отырғандай

боласың,  «ары бар,  ақылы  бар,  ұяты бар,  ата-

ананың  қызынан  қалма»,  әйелің    сенің  тату

құрбың келсе, сен сүйген кісіні олда  құрмет етіп,

«қызмет  қылсын  көңілі  таза  жүріп»    дейді.

Бұлардың барлығы жақсы әйел  болудың этикеті.

              Абай өлеңдерінде арсыз, еріншек,

ұрлықшы, өтірікші, ғибатшыл, жалақор, құр

өмірін өткізіп жүрген адамдарды ащы тілмен

72

2015  №3  (28)

АБАЙТАНУ

ӘОЖ 821.512.122:069

Ж.ӘУБӘКІР, филология ғылымдарының кандидаты, доцент

Абайдың  «Жидебай-Бөрілі»  мемлекеттік  тарихи-мәдени  және

әдеби-мемориалдық қорық-мұражайының директоры

АБАЙТАНУ ЖӘНЕ АҚЫН МҰРАЖАЙЫ

Мақала Семейдегі Абай мұражайының қазіргі тыныс-тіршілігіне арналған. Абай мұрасын

насихаттау мақсатында мұражайда жарық көрген ғылыми еңбектер, әртүрлі тақырыптағы

ауқымды іс-шаралар, қорда сақтаулы жәдігерлер жайында кеңінен мәлімет берілген.

Тірек сөздер: Абай, ақын мұражайы, абайтану, көрме, жәдігер, қор.

«Қазақ халқының киесi, ары мен намысы,

ақылы  мен  жүрегi  –  Ұлы  Абайдың  аруағына

басымды 

идiм», 

- 

деп 

Елбасымыз

Н.Ә.Назарбаев айтқандайын ұлы ақын мұрасы

халқымыздың  баға  жетпес  асылы.  Абай

шығармашылығы дала данышпанының сөздерін

бойына сіңірер көкірегі сезімді, тілі орамды қазақ

елінің  рухани  азығы  болса,  Абайдың  қорық-

мұражайы – еліміздің руханиятының бастау көзі

десек  еш    артық  айтқандық  болмас.  Ұлы

тұлғалардан  қалған  баға  жетпес  асыл

мұраларды  қаз-қалпында  сақтап,  ұрпақтан-

ұрпаққа жеткізу бағытында 75 жыл сан-салалы

еңбек  жасап  келе  жатқан  қасиетті

қарашаңырақтың  абайтанудағы  орны  да,

тыныс-тіршілігі,  тарихы,  болмыс-бітімі  де

ерекше.

Музейіміздің  тарих  тереңіне  бойлап,

ұлылар мұрасымен сусындап, рухани азық алам

деген жанға берері мол. 1940 жылы Қазақстан

тарихындағы  тұңғыш  әдеби-мемориалдық

музей болып негізі қаланған мекеме бүгінгі күні

қанатын  кеңге  жайып,  құрамында  қазақ

халқының  біртуар  перзенттерінің  киелі

қоныстары мен тарихи ескерткіштер орналасқан

қорық  алқабы  бар  еліміздің  қасиетті  рухани

ордасына  айналған  республикалық  қорық-

мұражай дәрежесіне көтерілді. Абай мұрасын

насихаттауда  жетпіс  бес  жыл  еңбек  етіп  келе

жатқан мұражайымыздың қорында сан алуан

жәдігерлер:  қолжазбалар,  құжаттар,  ескі

басылымдар,  бейнелеу өнерінің  туындылары,

этнографиялық заттар, фотосуреттер сақталған.

Олардың  әрқайсысы  қазақ  мәдениетінен,

тарихынан  мол  мағлұмат,  сыр-сипат  береді.

Абайтанудың  алғашқы  негіздері  де  о сы

естеліктерде, құжаттарда.

Абай қорық-мұражайының құндылығы –

Абайдың  өз заманындағы  жәдігерлердің,  ұлы

ақын  туралы  аса  құнды  естеліктердің

сақталуында.  Соның  ішінде  ең  құндысы  –

Абайдың  өз  қолымен  өлкетану  мұражайына

тапсырған заттары, қолжазбасы, фотосуреттері.

Абай  мұрасын  халқы  сақтас а,  о ны

жинаудың басында ұлтымыздың ақыл-ойының

алыбы М.О.Әуезов тұрғандығын бүгінде еске

түсірмеске болмайды. Ол кезде Абай өмір сүрген

өлкенің дарынды ұлы ақынды көзі көрген Төлеу

Көбдіков, Жақсылық Төлепов, Леймен Ибраев,

Сапарғали Әлімбетов, Нұрлыбек Баймұратов,

Тәңірберген Әміреновтер шоғыры бар еді.

Осындай  жауапты  да  ұлы  істе

М.О.Әуезовтің ел ішінде сенім артқан адамдары:

Абайдың  өз  тәрбиесінде    болған  немере  інісі

Әрхам  Кәкітайұлы  Ысқақов  пен  келешегінен

үміт  күттірген    жас  ғалым    Қайым

Мұхамедханов болды.

Олар 

ұлы 

ақынның 

өміріне,

74

АБАЙТАНУ

2015  №3  (28)

естеліктері,  шығармаларының  қолжазбалары.

Абайдың  немере  інісі  Әрһам  Ысқақов  елден

жинаған естеліктер, шығармалар қолжазбасы бір

төбе болса,  өзінің естеліктері  де қазіргі күнде

құнды деректер қатарында.

-  Москва,  Санкт-Петербург,  Омбы,  Том,

Қазан  және  Қазақстан  мұрағаттарынан

табылған Өскенбай, Құнанбай, Абай, Халиолла,

Әбдірахман, Майбасар, Тінібай, Шыңғыс және

т.б. тарихи адамдарға қатысты архив деректері;

Құнанбай  Өскенбайұлына  қатысты  архив

деректерінің өзі 1200 беттен асады.

-Абай 

шығармаларының 

Рахым

Жандыбаев,  Әміржан  Аянбаев,  Мүрсейіт

Бікеұлының қолжазбалары;

- Ахат Шәкәрімұлы Құдайбердиевтің жеке

архиві - Шәкәрімнің шығармалары мен Ахаттың

өзінің өлең-поэмалары, естеліктері.

-Абайдың  ақын-шәкірттері  –  Ақылбай,

Мағауия, Шәкәрім, Көкбай, Әріп, Әсет, Төлеу,

Шәкір, Уәйіс және т.б. қатысты құнды деректер,

олардың шығармалары.

Ақылбайдың «Зұлыс»,  «Дағыстан» атты

поэмалары,  Мағауияның  «Медғат-Қасым»

шығармаларының  қолжазбалары,  Көкбай

Жанатайұлының өз қолжазбасы.

Біз үшін Абайға, оның заманына қатысты

әрбір дерек көздері өте қымбат, баға жетпес асыл.

Солардың  арасынан  тағы  да  біразын  екшеп

алсақ:

- Абайдың 1909 жылғы тұңғыш өлеңдер

жинағы

-  Абай  шығармаларының  1922  жылғы

Ташкент және Қазан басылымдары;

- 1933, 1945, 1948 жылғы жинақтар;

-ХІХ-ХХ ғғ. қазақ ақын-жазушыларының

шығармалары жарияланған сол кездердегі газет-

журналдардың  сандары:  «Айқап»  88  номері,

«Таң»  -  4  номері,    «Сана»,    «Қазақ  тілі»,

«Шолпан», «Сәуле», «Жаңа ауыл»,  «Тәржімән»

- көптеген номерлері.

Хакім Абайдың қарашаңырағының бүгінде

ел  тарихындағы  тұңғыш  әдеби-мемориалдық

мұражай  болып  саналатыны  өз  алдына,  ал

сонымен  қатар  әрі  тарихи-мәдени,  әрі  әдеби-

мемориалдық,  әрі  қорық-мұражайы  рөлін

атқаратындығы оның алуан қырын айшықтап

береді.

Қазақ  даласында  бұрын-соңды  мұндай

сан-салалы  қорық-мұражай  болған  емес.

Сондықтан, мұражай  үйінің кезінде  Абайдың

қарашаңырағы болғандығы ғимараттың тарихи

мән-мағынасын одан сайын айшықтай түсетін

дәстүрлі дәйек ретінде бағамдауға негіз бар. Ал

мұндағы бөлімдерге жеке-жеке тоқталып өтсек,

ғұлама жазушы Мұхаң дүниеге келген, балалық-

жастық  дәурені  өткен  туған  жері  Бөрілідегі

мұражай-үйі әлем жұртшылығының ұлылыққа

тағзым  жасап  келетін  бірден-бір  қасиетті

орнына айналса, дала данышпаны Шәкәрімнің

саят  қора  экспозициясы,  Абайдың  шәкірті

Көкбай ақынның мешіт-медресе, мұражайы мен

кесенесі  жалпы  халқымыздың  қадір  тұтып,

ардақтайтын абыз мекені саналады.

Сірә,  Жидебай  аты  тілге  алынғанда,

тебіренбейтін жан болмас бұл өңірде. Қасиетті

қарт  Шыңғыстаудың  топырағында  жаралған

дара тұлғалардың дені, оның ішінде Абай мен

Шәкәрімнің кесенелері, Абай қарашаңырағы дәл

осы Жидебайда мен мұндалап тұрған жоқ па…

Хакім Абайдың 150 жылдық мерейтойы

кезінде 16 ескерткішпен бірге қорғауға алынған

6400  гектар  қорық  алқабы  өзінің  әрдайым

тарихи сипатымен ерекшеленеді.

Музейдің  күнделікті  іс-шарасы  –  Абай

әлемін танып білу, оны жас ұрпақтың санасына

құю.  Ұлылардан  қалған  асыл  мұраны  сақтау,

зерттеу, насихаттау жолында мұражайда түрлі

мәдени,  ғылыми  іс-шаралар  өтеді:  ғылыми

конференциялар,  көрмелер,  әдеби  кештер,

тақырыптық экскурсиялар, танымдық сабақтар,

білім сайыстары мен апталықтар. Осы өткізіліп

жатқан  жұмыстардың  әр  қайсысының

абайтанудағы орны ерекше екендігі айқын.

Ұлы ақынның 170 жылдық мерейтойына

арнайы  ауқымды  жо спар  дайындалды.

Қазақстанның  қалаларына  көрме-керуен

сапарға шықты. Өскемен қаласынан басталған

бұл  көрме  16  сәуірде  Атырау  қаласында

ашылды.  Келесі  кезекте  Алматы,  Павлодар,

Абай қалаларына бару жоспарланған.

Сәуір  айының  аяғында  «Абай  –  әлем

тілдерінде»  көрмесі  ұйымдастырылып,

көрермендер  музей  қорындағы  бірегей

жәдігерлерді тамашалауға мүмкіндік алды. Осы

көрмемен қатар «Адамзаттың бәрін сүй...» атты

76

АБАЙТАНУ

2015  №3  (28)

нақтылайтын ешқандай құжат болмаған еді.

Қазіргі  таңда  ақын  мұражайы  еліміздегі

ғана  емес  әлемдегі  ірі  музейлермен

шығармашылық байланыстар орнатқан.

«Интермузей»  халықаралық  фестиваліне

бірнеше  мәрте  қатыстық,  ол  бізге  әлем

музейлерінің  озық  тәжірибелерімен  танысуға

мүмкіндік  туғызуда.  Мысалы,  2012  жылы

Душанбе қаласында өткен «Тарихи-мәдени мұра

объектілерін қорғау, пайдалану, жаңғырту және

мемлекеттік  қо рықтардың  мәселелері»

конференциясына  қатысып  қайттым.  Абай

мұражайы  2014  жылы  «ICOM»  халықаралық

музейлер  қауымдастығына  мүше  болып

қабылданды.

Басқару  органы  «Әлем  астанасы»

аталатын  Париж  қаласында  орналасқан

қауымдастыққа мүше болу мұражайымыз үшін

үлкен  мәртебе  болып  саналады.  2014  жылы

«Мұражай ісінің дамуына қосқан зор еңбегі үшін»

«ИКОМ  Қазақстанның  үздігі»  аталымы

бойынша жоғары марапатқа ие болдым. Омбы

қаласындағы А.Жүнісова басқаратын «Мөлдір»

қазақ  диаспорасы  орталығымен  тығыз

байланыста жұмыс істеудеміз.

Қазіргі таңда Ресейдің ірі мұражайлары —

Л.Толстойдың  Ясная  Полянадағы  қорық-

мұражайы  және  Мәскеу  қаласындағы

Л.Толстойдың,  сондай-ақ  А.Пушкиннің

мемлекеттік  музейлерімен  және  Орынбор

қаласындағы  облыстың  бейнелеу  өнері

музейімен  шығармашылық  ынтымақтастық

жайлы 

өзара 

келісімдер 

жасалып,

меморандумдарға  қол  қойылды.  Аталмыш

меморандумдар  екі  елдің  ірі  мұражайлары

арасындағы өзара ақпарат, тәжірибе алмасу және

мұнан  да  басқа  түрлі  бірлескен  жобаларды

жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, Еуропадағы музейлермен

нақты  байланыс  орнатылуда.  Атап  айтатын

бо лсақ,  қазіргі  таңда  мұражайымызда

Германиядағы 

әріптестеріміз 

Кассель

қаласындағы  ағайынды  Гриммдер  музейінің

көрмесі жұмыс жасауда.

Рухани  құндылықтарымыз  бен  ұлттық

болмысымызды  республика  жұртшылығына

ғана емес, әлем елдеріне таныту – Абай музейінің

абыройлы  міндеті.  Бұл  игі  мақсатты  жүзеге

асырып,  веб-порталымызды  (сайтымызды)

толықтырып, музей залдарының 3D форматтағы

панорамасы  жасалды.  Бұл  3D  панораманы

сайтымызды  пайдаланушылар  (көрермендер)

ШҚО Семей қаласының «3d semey.kz» виртуалды

порталынан  да  көре  алады.  Сонымен  қатар

музедің «Фейсбук» және «Мой мир» әлеуметтік

желілерде  аккаунттары  бар.  Абай  қорық-

мұражайының 

«www.abay-museum.kz»

сайтының  қараушылары  күннен-күнге  арта

түсуде.

2015 жылдың І жартыжылдығында Абай

мұражайының  тыныс-тіршілігін  көрсететін

абайтануға,  шәкәрімтануға,  мұхтартануға,

алаштануға  қатысты  өзіміздің  қордағы  құнды

дүниелерден  бастап,  елімізге  танымал

ғалымдардың  еңбектері  жарияланған  «Абай

мұражайының  хабаршысы»  журналының

№1(15) 2015 саны, «Асыл қазына» газетінің №1-

2, №3-4 сандары дайындалды. Ғылыми-зерттеу

жұмысының  бір  бағыты  –  баспа  жұмысы  (12

ғылыми-зерттеу басылымдары дайындалды).

2015  жылдың  І  жарты  жылдығында

республикалық және жергілікті мерзімді баспасөз

құралдарында Абай, Шәкәрім, М.Әуезов және

олардың  туыстық,  ақындық-өнер  айналасы,

Алаш  арыстары  туралы  333  ғылыми  және

ақпараттық  мақалалар  мен  хабарламалар

жарияланды.

Мұражай қызметінің негізгі бағытының бірі

– көрмелер ұйымдастыру. 2015 жылы мұражайда

және  мұражайдан  тыс  43  көрме  және  7  кітап

көрмесі. Жиыны 50 көрме өткізілді. Мұражайдан

тыс көрме саны – 23.

Насихат  жұмысының  бір  түрі  –  әдеби

кештер (28 әдеби-танымдық кеш өткізілді).

Мұражайдағы 

ғылыми-зерттеу

жұмыстарының  басты  арнасы  –  ғылыми

конференциялар  мен  семинарлар  (3  ғылыми-

тәжірибелік конференция, 5 ғылыми-тәжірибелік

семинар  ұйымдастырылды  және  мұражай

қызметкерлері  44  конференцияға  қатысты).

Жиыны 52  конференция.

Мазмұнымен ерекшеленген  «Адамзаттың

Абайы: әдеби мұрасы және абайтану мәселелері»

халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция

болды.  Сонымен  қатар  мұражай  ғылыми

қызметкерлері түрлі іс-шараларда 38 баяндама

78

УДК 821.512.122

А.МАШАКОВА, кандидат филологических наук

Ведущий научный сотрудник Института литературы и искусства

имени М.О.Ауэзова

РЕЦЕПЦИЯ В ТОРЧЕСТВЕ АБАЯ В ДАЛЬНЕМ ЗАРУБЕЖЬЕ

Автор  статьи  поднимает  вопрос  о  международном  признании  классика  казахской

литературы  Абая  Кунанбаева.  По  исследованием  автора  иностранные  авторы  обращают

внимание на описание жизни казахского поэта, при этом они представляют читателям своей

страны  казахский народ с его историей, культурой и образом жизни. Они подчеркивают, что

произведения  Абая,  созданные  в  прошлом  столетии,  до  сих  пор  не  утратили  своего

общечеловеческого значения и продолжают служить высоким идеалам современного мира.

Ключевые слова: Абай, творчества, рецепция, литература, поэт.

В истории казахской литературы одной из

наиболее  важных  фигур,  вокруг  которых

концентрируется  про цесс  зарубежной

рецепции  литературы  Казахстана,  является

великий  казахский поэт второй половины XIX

века  Абай  Кунанбаев.  Его  произведения,

переведенные на многие иностранные языки,

получили значительное  количество откликов

зарубежных писателей, поэтов и литературных

критиков. Многожанровое творческое наследие

поэта-мыслителя  (стихотворения,  поэмы,

филосо фско е  эссе)  является  бесценной

сокровищницей мировой литературы. Наряду

с  казахстанскими  учеными  важный  вклад  в

изучение  поэтического  и  прозаического

наследия великого Абая внесли и продолжают

вносить иностранные литературные критики,

ученые-литературоведы, писатели и поэты.

Первые переводы на иностранные языки

отдельных стихотворений Абая приходятся на

50-е  годы ХХ  века. Так,  в  1951-1955 годах  в

печати появилось несколько его стихотворений

на  монгольском  языке.  На  китайский  язык

произведения  Абая  переводил  профессор  Ха

Хуаньчжан (псевдоним – Хабай). В 1950 году

он  перевел  поэму  «Искандер»  на  китайский

язык,  кото рую  опубликовал  в  журнале

«Литературные  переводы».  В  1958  году  он

осуществил  перевод двух других поэм Абая,

которые вместе с первой  изданы в книге «Абай

Кунанбаев.  Три  поэмы».  В  деле  перевода

творческого  наследия  казахского  поэта  на

китайский язык Ха Хуаньчжан сделал многое.

Ему  принадлежат  переводы  почти  всех

произведений Абая, которые вышли в свет в

Китае.  Переведенные  им  «Стихотворения

Абая» и «Слова назидания» выпущены в свет

Синьцзянским издательством в 1982 и в 1984

годах.  Три  года  спустя  его  сборник  статей

«Абай и  его поэзия»   издан «Национальным

издательством» в Пекине. В 1994 году это же

издательство  выпустило  «Полный  сборник

сочинений Абая» в переводе Ха Хуаньчжана.

Первым переводом произведений Абая

на европейский язык можно считать издание

книги «Слова назидания» на чешском языке в

1959 году. В предисловии чешский писатель

Франтишек  Соукуп  пишет:  «Неоднократно

повторял Абай свои суждения, углублял свои

мысли,  пока  не  объединил,  наконец,  плоды

АБАЙТАНУ

2015  №3  (28)

80

назиданий»  будут  читать  и  через  50,  и  через

100 лет, чтобы только понять, насколько далеко

вперед мы продвинулись по пути, указанному

Абаем,  и  до стойны  ли  мы  называться

последователями великого Учителя». «Абай –

это  зеркало  и  душа  народа,  живущего  на

протяжении многих столетий в степях в центре

Евразии».  О  том,  как  прошло  празднование

150-летия  великого  казахско го  поэта  в

Пакистанской Академии литературы, поведала

Сумайра  Аслам.  Она  выделила  выступление

Тарика  Рехмани,  профессора  лингвистики  в

Университете  Каид-и-Азама,  кото рый

«сравнил Абая с Сиром Саидом и Раджа Рамом

Мо хано м  Итаи,  кото рые  восприняли

определенные аспекты западного могущества,

такие как современное знание, но не оставили

свое культурное прошлое».

Появление  книги  «Произведения  и

мысли  Абая»  на  персидском  языке  явилось

знаменательным событием в культурной жизни

Ирана и Казахстана, так как до этого творческое

наследие Абая не переводилось на персидский

язык.  Издание  этой  книги  стало  возможным

благодаря  стараниям  Чрезвычайного   и

Полномочного Посла Исламской Республики

Иран в Республике Казахстан Расула Ислами.

В предисловии он указывает на существование

некоторой  схожести  между  казахским  и

иранским  народами:  «Эти  культурные

общности  обнаруживаются  как  в  обычаях  и

традициях народа, так и в зодчих исторических

реликвиях  этой  страны.  В  казахском  и

персидском языках часто встречаются слова,

общие для наших культур».  В этой же книге

представлена вступительная статья иранского

литературоведа Али Асгар Ширдуста, который

начинает с размышлений о том, что в каждом

народе  встречаются  такие  выдающиеся

личности,  которые  сыграли  большую  роль  в

духовном  и  культурном  развитии  своего

народа.  По  мнению  Али  Асгар  Ширдуста,  у

казахов  это  был  поэт  и  мыслитель  Абай

Кунанбаев.

«Абай 

Кунанбаев. 

Избранные

стихотворения» на язык урду были переведены

известным пакистанским переводчиком Халид

Икбал Ясиром. Такая возможность появилась

у  него  благодаря  книге  «Abai  Kunanbaev.

Selected  poems»,  изданной  на  английском

языке в 1985 году издательством «Жазушы».

В предисловии к сборнику «Абай Кунанбаев.

Избранные  стихотворения»  Халид  Икбал

Ясир  сравнивает  Абая  Кунанбаева  с

Мухаммадом  Икбалом  –  национальным

поэтом Пакистана: «Казахстан … также чтит

имя Абая Кунанбаева, как наша страна – имя

Мухаммада  Икбала».  Халид  Икбал  Ясир

находит  много  общего  между  этими

великими 

по этами. 

Они 

были

образованными для своего времени людьми

и  призывали свои  народы к  просвещению.

В своих стихах Абай с негодованием писал о

пороках феодальной и чиновничьей знати, о

родовых  междоусобицах.  Поэзия  Икбала

«отражала  дух  времени  –  национальное

пробуждение и освободительное движение».

На  турецко м  языке  «Избранные

про изведения  Абая»  сопровождаются

вступительной  статьей  Зия  Йылмазера,

который в 1995 году являлся заместителем

председателя ТЮРКСОЙ – международной

организации тюркской культуры и искусства.

Появление в Турции книги с произведениями

Абая  стало  возможным  благодаря  этой

организации.

В  Монголии  книга  «Абай  Кунанбаев.

Избранные  произведения»  вышла  в  свет  в

Улан-Баторе.  Предисловие  под  названием

«Великий поэт Азии» написано монгольским

писателем  и  драматурго м  Хабышийн

Исламом. Он провел интересные параллели

между  Абаем  и  Чингисханом,  как  двумя

наиболее 

яркими 

представителями

национального гения своих народов: «Среди

кочевников  Центральной  Азии  на

протяжении  последних  800  лет  одним  из

великих  людей  является  Тэмуджин  сын

Есугей богатура, а также великий поэт Абай

Кунанбаев… 

Насколько 

широ ко

распространились  легенды,  сказания  и

рассказы  о  великом  монгольском  сыне

Чингисхане  среди  казахско го  народа,

настолько же стали известны монгольскому

народу стихи, слова назидания и мелодичные

песни Абая…»

АБАЙТАНУ

жүктеу/скачать 0,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: