Шерубай Құрманбайұлы мемлекеттік тілдегі терминология
ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ТЕРМИНДЕРДІҢ ГЛОССАРИЙІ
жүктеу/скачать 280,11 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Біріздендіру
- Салааралық терминология
ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛДА ҚОЛДАНЫЛҒАН ТЕРМИНДЕРДІҢ ГЛОССАРИЙІБаламасыз термин (безэквивалентные термины) – басқа тіл- ге жартылай немесе толықтай аударылмайтын, аударылатын тілде нақты баламасы жоқ белгілі бір тілдің термині. Мүлде аударуға келмейтін терминдермен қатар, араға уақыт салып барып бала- масын табуға болатын атаулар да болады. Терминдердің мұндай түрін «уақытша баламасыз термин» деп атайды. Біріздендіру – терминологиядағы бірмағыналылықты қамта- масыз етіп, терминдер мағынасындағы дәлдіктің жетіспеушілігі мен қайшылықтарын және олардың қолданысындағы кемшілік- терді түзетуге бағытталған кәсіби қызмет. Терминологиялық әдебиеттерде «біріздендірумен» қатар бұл ұғымның «терминологияны біріздендіру» түріндегі толық нұсқа- сы да жиі қолданылады. Терминологияны біріздендіру бірнеше деңгейде жүзеге асады. Олар: 1. Белгілі бір тар мамандықтың шеңберіндегі бірізден- діру; 2. Сала шеңберіндегі біріздендіру; 3. Тілішілік біріздендіру (нақты бір ұлт тілі шеңберінде); 4. Тіларалық біріздендіру (а) туыстас тілдер шеңберіндегі; ә) туыстығы жоқ тілдер арасын- дағы); 5. Ғылыми терминдерді әлемнің бірнеше тілдері арасын- дағы халықаралық біріздендіру. Салааралық терминология (межотраслевая терминология) – бір-бірімен іргелес салаларға бірдей қызмет ететін терминдер жиынтығы. Салалық терминология (отраслевая терминология). Ғылым мен техниканың, өндіріс пен өнердің сан түрлі салалары болатын- дығы белгілі. Адам қызметінің алуан түрлі сондай арнаулы сала- ларындағы деректі және дерексіз ұғымдардың атаулары мыңдап саналады. Сондай белгілі бір арнаулы сала атауларының жиын- тығын – салалық терминология деп атайды. Мұндай терминдер жиынтығын география терминологиясы, физика терминология- сы, математика терминологиясы, музыка терминологиясы деп өз саласының атымен қосып нақтылап та атай береді. Бұл салалар- дың атауларын негізінен осы салалардың мамандары жасайды. Олар сол салаларды зерттеуші ғалымдар немесе практик маман- дар болуы мүмкін. Біздегі ғылыми әдебиеттерде оларды көбінесе салалық мамандар деп атау дәстүрі бар. Стандарттау (стандартизация) – әр ұғым үшін бір ғана тер- минді таңдап, оны арнайы құжаттарда бекіту. «Стандарттау» мен «қалыптау» (кодификация) терминдерін синоним атаулар деп қа- растыратын да ғалымдар бар. жүктеу/скачать 280,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|