21. Беттің вегетативті түйіндері: қанаттаңдай түйінінің орналасуы, атқаратын қызметі. Беттін негізгі вегетативті түйіндері бесеу: канаттаңдайлык, кірпіктік, құлактык, төменгіжақастылық және тіластылық. Неғурлым жиі кездесетіні қанаттандай түйінін зақымдануы.
Қанаттандай түйінінін закымдануы. (Синдром Сладера) Бұл симптомокомплекс клиникалық көріністерінін варибельділігімен ерекшеленеді, бұл зақымдану диагностикасын қиындатады.
Түйін үш негізгі түбіртектен тұрады: 1) соматикалык (сезгіштік) үштік жүйкенін екінші тармарынан; 2) парасимпатикалык бет жуйкесінен; 3) симпатикалык - үшкі ұйкы артерия косылыстарынан (жоғаргы мойын симпатикалык туйінінін клетка аксондары). Қанаттандай түйіні сонымен катар кірпіктік және құлак түйіндерімен байланысты.
Қанаттандай түйіні жиі сынатәрізді және жоғарғы жақ куысынын, торлы лабиринттін кабыну процесстері кезінде закымданады, себебі бұлар түйінге жақын орналасқан. Екінші орында одонтогенді себептер, накты айтканда ірінді кабыну процестері. Тонзиллит, аскын,ан кариес және локальды жаракатта ауру себебі болуы мумкін.
22.Бет нерві және оның қызметі, зерттеу тәсілі. Бет жуйкесі аралас жуйкеге жатады. Онын курамында қозғалткыш, парасимпатикалык, сезімтал талшыктары болады, сонгы екі турі аралык жуйке деп ерекшеленеді. Бет жуйкесінін қозғалтқыш бөлігі беттін мимикалык булшыкетін, кулак калканынын булшыкетін, бас суйекті иннервациялайды. Перифериялык козгалткыш нейрондар мидын IV карынша тубінде орналаскан бет жуйкесі ядросында орналасады, периферияльк нейрон аксондары бет жуйкесі тубіршегін тузеді, аралык жуйке тубіршегімен бірге ми кепірі мен солакша ми оливасы арасынан шыгады. Эрі карай бул екі жуйке де ішкі есту тесігінен өтіп, самай суйек пирамидасына бет жуйкесі каналына (фаллопий каналы) кіреді. Каналда жуйкелер ортак орім тузеді, каналдын иілуіне бай-ланысты екі бурылым. Канал тізесінде бет жуйкесі тізесі тузіледі, туйін тізесі орналасатын - gangl. geniculi. Екінші иілімнен кейін жуйке ортанны кулак куысынын артында орналасады жене каналдан емізік тесігі аркылы шығады, кулак маны сілекей безіне енеді.
Зерттеу тәсілі: Негізінен беттін мимикалык бұлшықетінің жағдайы аныкталады. Мандай жиырылунын, көз куысынын симметриялығын, мұрын ерін жиырылуын жене ауыз бұрышынын айкындылығы аныктайды. Функциялык сынамалар колданады: наукастан мандайын жиыруды сураймыз, тісін керсету, бетін урлеу, ыскыру. Осы ерекеттерді орындалған соң мимикалык булшыкеттердін элсіздіті байкалады. Парездін айкындылығын жене сипатын аныктау үшін электромиография жене электронейрография колданылады. Дәм сезу сезімталдыгын тілдін алдынғы 2/3 бөлігінде аныктаймыз, тәтті мен ащыға, тілдін әрбір бөлігіне қант ерітіндісі немесе лимон шырынын шыны таякшамен (тамызгыш, кағыз бөлігі) тамшылату аркылы. Әрбір сынамадан сон наукас ауыз кусын жаксылап сумен шайып отыру кажет.