Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің
жүктеу/скачать 15,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жеке элементер
- Күкіртті қосылыстар сульфидтер)
- Галоидті қосындылар
| Псевдоморфозалар («псевдо» – «бӛтен», «морфос» –
«пішін») ӛзіне тәнемес пішінді иеленіп алған минералдар. Мысалы, лимониттің пиритті толық ыстырғаны, тасталған ағаш діңі– кремний Жер астында кӛміліп қалған ағаш діңнің қҧыстарын толтырған.Егер жаңадан пайда болған минерал ӛзі ығыстырып отырған минералмен химиялық қҧрамы бірдей болса онда псевдаморфозалар параморфозалар деп аталады. Сабақ №6 Тақырып: Минералдар. Жоспар: 1. Минералдардың жіктемесі. 2. Минералдардың топтарларының қысқаша жіктемесі. 1. Минералдардың жіктемесі. 1. Жеке элементер - қҧрамы бір ғана химиялық элементтен тҧратын минералдар жатады. 2. Сульфидтер – [S 2- ] 3. Галоидтар – [Cl], [F] 4. Оксидтер - [O], [OH], қосымша анион H 2 O 5. Карбонаттар - [CO 3 ] 6. Сульфаттар - [SO 4 ] 7. Фосаттар - [PO 4 ] 8. Силикаттар - [SiO 4 ] 2. Минералдардың топтарларының қысқаша жіктемесі. 1.Жеке элементер (алтын, планина, кҥміс, алмас, графит, мыс) Жеке заттар тҥрінде кездесетін отыз шамалы элемент бар. Бҧлардың қатарында металдар да, шала металдар да, металлоидтар да бар. Олардың ішінде химиялық қосылыс тҥзуге оңай беріле қоймайтын алтын, кҥміс, платина, осмий, иридий, рутений, родий, палладий, бҥлармең қатар мыс темір, сынап, мышьяк, сурьма, висмут, сияқты шала металдар бар. Бҧлармен бірге жеке элементтердің аралас тҥрі де бар. Оларға алтын мен кҥмістің қосындысы электрум, платина мен темірдің аралас тҥрі поликсен, иридий мен осмийдің аралас тҥрі невьянский кіреді. Металлоидтардан жеке элементтер тҥрінде кездесетіндері кӛміртекті минералдар алмаз бен графит және кҥкірт. Сурет-9. 2. Күкіртті қосылыстар сульфидтер) ( галенит, сфалерит, борнит, халькопирит, пирит, арсенопирит) Сульфидтер — кҥкірт сутек H 2 S қышқылының тҧздары. Мҧндағы сутек атомын алмастыратын катиондар: темір, мыс, никель, қорғасын, мырыш, кобальт, сурьма, молибден т.б. анионы S 2- ; PbS, ZnS сияқты жай қосылыстармен қатар борнит Cr 5 FeS 4 пираргирит Ag 3 [SbS 3 ] сияқты кҥрделі қосылыстарда болады. Сульфидтердің саны 250 шамасында. Олардың жиі және мол мӛлшерде тараған, практикалық маңызы барларының саны 20-дан аспайды. Мыс, қорғасын, мырыш, висмут, сурьма, мышьяк, ртуть сульфидтерден ӛндіріледі. 29 Сурет-10. 3. Галоидті қосындылар (галит, сильвин, карналлит, флюорит) Тҧз және фтор қышқылдарындағы (НСІ, НҒ) сутек атомын калий, натрий, кальций катиондарының алмастыруынан тҥзілген қосылыстар (NaCl, СаҒ 2 т.б.). Экзогендік жағдайларға байланысты. Ас тҧзы (галит), сильвин, карналлит кол, теңіз сулары ыстық, қҧрғақ климат жағдайында буланғанда қалың қабаттар тҥрінде тҧнады. Сурет-11 4. Окситтер (кварц, диаспор) Тотықтар металдар мен металлоидтардың оттекпен қосылыстары болып табылады. Сулы тотықтар қҧрамына гидроксил (ОН) тобы, кейде су молекулалары кіреді. Тотықтар табиғатта кең тараған, минералдарының саны 150 шамасында, бҧлар жер қыртысы массасының 17%-ін қҧрайды. Сурет-12. 5. Карбонаттар ( сидерит, кальцит, доломит, малахит, азурит) Бҧларға жататын қосылыстар кӛмір кышқылының Н 2 [СО 3 ] тҧздары болып табылады. Комплекстік аниондағы [СО 3 ] 2- кӛміртек пен оттек иоңдары коваленттік байланыста болады да Са, Mg, Ba, Мn, Ғе, Рb, Zn, Cu катиондарымен иондық байланыс қҧрайды. Тҧздар қҧрамында (ОН) - , С1 - , Ғ - қосымша иондары, су молекулалары болады. Сурет-13. 6. Сульфаттар ( ангидрит, гипс, барит) Бҧлар кҥкірт қышқылының H 2 SО 4 тҧздары болып саналады. Комплекстік аниондық тетраэдрдегі [SO4] 2- кҥкірт ионы S 6- тӛрт оттек ионымен қоршалады. Катиондар К, Са, Na, Ва, Рв,Ғе, А1 болады, қосымша Сурет-14. 30 7. Фосфаттар (фосфорит, моноцит, ксенотим, апатит) Бҧларға жататын минералдар фосфор, мышьяк, ванадий қышқылдарының тҧздары болып табылатын 30 шақты минерал кіреді. Сурет-15. 8. Силикаттар (оливин, гранат, берилл) Кремний тотығы араласқан минералдардың барлығы силикаттар деп аталады. Жер кыртысының 16 км. тереңдікке дейінгі бӛлігінің 85%-ін силикаттар қҧрайды. Белгілі минералдардың ҥштен бірі силикаттарға жатады. Рентгендік әдістермен зерттеу нәтижелеріне қарағанда силикаттар қҧрамында [SiО 4 ] бӛлшегі ерекше орын алады. Сурет-16. жүктеу/скачать 15,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|