Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің
Азимут деп солтҥстік меридианмен ӛлшенетін бағыт арасындағы сағат тілінің жҥру жолымен есептелген жазық беттегі бҧрышты айтады
жүктеу/скачать 15,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы ерекшіліктер келесі
| Азимут деп солтҥстік меридианмен ӛлшенетін бағыт арасындағы сағат тілінің жҥру жолымен есептелген жазық
беттегі бҧрышты айтады. Сабақ №27 Тақырып: Тау қҧбылнамамен жҧмыс жасау. (тәжірибе) Мақсаты: 1- Тау қҧбылнаманың қҧрылысымен танысу 2- Тау қҧбылнамамен жҧмыс жасауды ҥйрену Қҧрал-жабдықтар: тау қҧбылнама [Сурет-37], әдістемлік нҧсқамалықтар Кӛбінесе тау қҧбылнаманы тік бҧрышты тақташада орналастырады (1 сурет). Лимб 0°-тан 360°-қа дейін бӛлінген, сағат тілінің қозғалғанына қарсы бағытталған. 0° белгінің қасында С әріпі кӛрсетілген (солтҥстік), 90° қасында В әріпі (шығыс), 180° қасында Ю (О) әріп кӛрсетілген (оңтҥстік), 270° З (Б) әріп (батыс). С (солтҥстік) және Ю (оңтҥстік) тау қҧбылнаманың қысқы жағына қарсы орналастырылған; В (шығыс) және 3 (баты) - ҧзын жағына қарсы. Тау қҧбылнаманың ортасында тік ось орналасқан, оның айналасында магниттік тілі айналады. Магниттік тілінің қара жағы (кӛк) солтҥстікті кӛрсетеді, ал ашық (қызыл) оңтҥстікті кӛрсетеді. Арртетир арқылы магниттік тілі жоғары кӛтеріледі, осы кезде ол шыныға жабысады және істен шығарылады, және керісінше тӛмен тҥсірілгенде магниттік тілі іске кіргізіледі. Магнититтік тілі мен лимб арқылы әртҥрлі бағыттардың азимуттарын және қабаттардың созылу мен қҧлау азимуттарын анықтайды. Тау қҧбылнаманың екінші бӛлігі клинометр және жартылай лимб, ода екі жаққа 0°-ден 90°-ға дейін бӛлінеді. Клинометр және жартылай лимб арқылы қабаттың қҧлау бҧрышын анықтайды. Сурет-37. Тау қҧбылнаманың қҧрылысы 1-тақташа, 2- лимб, 3-бұрыш өлшегіші (клинометр), 4- винт, 5- магнитті тілі, 6-шынысы, 7- арретир, 8- лимбтың жартысы. 9 85 Тау қҧбыланама географиялық қҧбалнамадан белгілі бір ерекішліктерімен ажыратылады, олар жҧмысты жеңілдетеді. Осы ерекшіліктер келесі: 1. Кӛбінесе тау қҧбылнамасы тік бҧрышты тақташада орналасады, осы кезде оның ҧзын жақтсары С-О (Ю) осьтеріне параллелді болады. 2. Кҧбылнаманың лимбінде 0 (С) ден 360° дейін сағат тілінін жҥрсіне қарама қарсы бӛлінген, яғни батыс пен шығыстың орындары ауысқан. 3. Бҧрыштарды ӛлшеу ҥшін, тау қҧбылнамада арнайы ӛлшегіш бар (клинометр) және жартылай лимб. Осы лимбтың ортасында 0° белгісі орналасады, одан жан-жаққа 90° дейін бӛлінген. Клинометр тау қҧбылнаманы тік ҧстаған кезде және винт басылған кезде бос жылжиды. 4. Тау қҧбылнаманы қатаң кӛлденең жағдайда ҧстау ҥшін, арнайы деңгей арқылы тексереміз. 5. Солтҥстік магниттік тілі әрқашанда солтҥстік магнитті полюске бағдарланады, ал азимуттер солтҥстік географиялық полюстен саналады. Осы айырмашылықтарды жою ҥшін, кӛпшілік тау қҧбылнамалардың тҥрлерінде тҥзетулер енгізілген. жүктеу/скачать 15,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|