169
эволюциясы, вулкандық және тектоникалық процестер, жаһандық климаттық ӛзгерістер, рельеф тҥзілу
мәселелері ҥлкен толымдылықпен шешіледі.
Генетикалық типтері, ӛз кезегінде, аз ірі қҧрылымдардан-фациялардан тҧруы мҥмкін. Фациялар, ӛз кезегінде,
микрофация немесе субфация сияқты бӛлшектік генетикалық бӛлімшелерге бӛлінеді.
Жиі фациялар ірі
генетикалық біртекті аккумулятивті тҥзілімдердің қҧрамына кіреді.
2.
Тӛрттік шӛгінділердің генетикалық типтерінің жіктелуі.
№
Қатарлар
Генетикалық типтері
I
Элювиалды
(ҥгілу қабаттары)
Элювиальді, Топырақты
II
Фитогенді
Шымтезектер
III
Коллювиалды
(еңісті - склоновый)
Опырылымды (дерупций), шашыранды / осыпной (десперсий),
сырғымалы (деляпсий), солифлюкциялық, делювиальді
IV
Аквальды
(су)
Аллювиальді, пролювиальді, лимниялық (кӛлдік)
V
Субтерральды
(жрасты сулы)
Ҥңгірлі, фонтанды
VI
Гляциалды
(мҧздық)
Гляциалды, флювиогляциалды, лимногляциалды
VII
Эоловый (жел)
Эолды
VIII
Субаэральды-
теңіз
Атыраулық, эстуарды, лагуналы /шағынақты?, қҧйма / приливной,
гляциалды-теңіздік
IX
Теңіздік
Гидрогенді, гравитациялық, айсбергті, биогенді, хемогенді,
гидротермалды,
су асты-элювиальды
X
Жанартаулық
Экструзивті, эффузивті, балшықты жанартаулық, сулы
жанартаулық (лахары)
XI
Техногенді
Техногенді
3.
Стратиграфиялық бӛлу әдістері.
1. Литолого-стратиграфиялық және геоморфологиялық әдістер тӛрттік шӛгінділерді геологиялық карталау
және стратиграфиялық бӛлу негізі ретінде. Ӛзен және теңіз террасаларының, аллювиалды және теңіз
шӛгінділерінің арақатынасын зерттеу.
2. Аллювий, делювий, жағалау-теңіз шӛгінділері қималарындағы мерзлоттың іздерін зерттеу (криоинволюция,
топырақ талсымдары, мҧз сыналарының псевдоморфозы). Олардың палеоклиматтық және стратиграфиялық
маңызы.
3. Палеопедологиялық бақылау. Жерлеу топырақтары палеоклиматтың индикаторлары ретінде. Олардың
стратиграфиялық маңызы.
4. Тӛрттік шӛгінділерді стратиграфиялық бӛлудің палеонтологиялық әдістері.
5. Палеоботаникалық әдістер. Ӛсімдік қалдықтарын зерттеу. Палинологиялық әдіс. Диатомды және
палеокарпологиялық анализдер.
6. Археологиялық әдіс.
7. Палеомагниттік әдіс.
8. Абсолюттік геохронология әдістері. Де-Геер әдісі (кӛлдік таспалы саздарды зерттеу). Радиоуглеродты әдіс.
Термолюминисцентті әдіс. Калий-аргонды әдіс және басқалар.
9. Тӛрттік жҥйенің стратиграфиялық бӛлімшелерінің жіктелуі және терминологиясы.
4.
Тӛрттік жҥйенің жалпы стратиграфиялық шкаласы (2007)
Жҥйесі
Бӛлімі
(трау ҥсті)
Бӛлім асты (тарау)
Буыны / звено
Саты / ступень
Тӛрттік
немсе
квартер
Голоцен
-
-
Плейстоцен
Неоплейстоцен
Жоғарғы
Тӛрттік
Ҥшінші
Екінші
Бірінші
Ортаңғы
Алтыншы
Бесінші