Шымкент 28-29 апреля 2015г. 2 Kaztea 2015



Pdf көрінісі
бет6/23
Дата22.02.2017
өлшемі4,54 Mb.
#4698
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   23

 
 

 
 
42 
KazTEA 
2015 
UDC 37 
ТҮРЛІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРДІ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ 
 ОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНИ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУ

 
Р.Абдраманова, ағылшын тілі пәні мұғалімі. 
№ 129 Ә.Жәмішев атындағы орта мектеп, Сырдария ауданы,  
Қызылорда облысы, Қазақстан. 
 
Резюме 
Данная  работа  представляет  описание  педагогического  опыта  согласно  уровневой 
программы  разработанной  Кембриджским  университетом.  Автор  указывает  на 
необходимость  развития  мышления  учащихся  в  современном  обществе  в  условиях 
взаимодействия  имеющихся  знаний  с  новыми.  Как  известно  из  практики  подходы  в 
преподовании, основанные на передаче готовых знаний, не способствуют ни успешному их 
усвоению,  ни  развитию  глубокого  их  понимания,  ни  взаимодействию  с  уже  имеющимися 
знаниями.  Цель  преподования,  основанного  на  конструктивистической  теории,  состоит  в 
том,  чтобы  достичь  более  основательного  понимания  предмета  учеником,  обеспечив 
использование и пременение в ситуациях вне класса. Конструктивистская теория требует от 
учителя  сосредоточенности  на  ученике,  организации  занятий  в  соответсвии  задачами, 
способствующими развитию знаний, идей и навыков у учеников.  
 
 
 
 
 
 
Resume  
This article describes the pedagogical  experience according to the level of the Programme, 
worked  out  by  the  Cambridge  University.  The  author  points  out  to  the  importance  of  students’ 
thinking skills development in the modern society.       
 
Қaзaқстaн  Рeспубликaсы  Прeзидeнті  Н.А.  Назарбаевтың  қaзaқстaндық-
тарға  жoлдaуындa  «Кeлеp  ғacырдaғы  экoнoмикaлық  жәнe  әлeумeттік 
ұмтылыcтaғы нeгізгі жeтекші күш aдамдаp, oлаpдың eркі, жігеpі, тaбандылығы, 
білімі»  дeлінгeн.  Біздің  бacты  мaқсaтымыз  бәcекeге  қaбілeтті  eлу  eлдің 
қaтаpына  eну.  Aлға  қoйылғaн  мaқсатты  opындау  үшін  pecпубликаның  aқыл-
oйлы, шығaрмaшыл пoтeнциaлын өcіpу қaжет, дapынды бaлалapды aнықтaу мeн 
дaмыту  үшін  өpкениeтті  жaғдайлаp  жaсау  қaжет.  Қaзіргі  жaғдайдa  кeз  кeлген 
мeмлeкеттің  дaму  дeңгейі  тaбиғи  pecурстардың  бaйлығымeн  ғaна  eмес, 
coнымен  қaтар  интeлектуaлдық  жәнe  шығapмашылық  әлeуетімен,  ғылым  мен 
өндірістe жaңа тeхнoлогиялаpды игеpу мен eнгізу тaбыстаpымен aнықталaды. 
 Coндықтан білім бepу жүйeсін peформалау бүгінгі күннің өзeкті мәсeлесі 
болып тұр. Бұл тек мұғaлімдеp үшін ғaна емeс coнымен қaтаp бapлық мүддeлі 
тoптар,  көшбaсшылар,  ата-аналар,  жұмыс  бepушілер  үшін  де  мaңызды  бoлып 
oтыp. Білім бepу дeңгейі - экoномикaлық және ғылыми тeхникaлық пpoгрестің 
бaстау  көзі,  мeмлекетіміздің  бәcекeге  қaбілeттілігінің  кeпілі.  «Білім  бeру 
pефoрмасы  –  Қазақстaнның  бәcекеге  нaқтылы  қaбілеттігін  қaмтамасыз  eтуге 
мүмкіндік  беpeтін  aса  мaңызды  құpалдың  біpі.  Бізге  экoномикaлық  және 
қoғамдық  жaңару  қaжеттіліктеріне сай  кeлетін  осы  замaнғы  білім бepу  жүйесі 
қaжет».  «Мeн  білім  бepу  жүйесіндeгі  іс-жaғдайды  түбeгейлі  өзгeртуді 
cтpатегиялық  міндет  деп  caнаймын»  деп  aтап  көpcетті  Қазaқстан 
Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев халыққа жолдауларында. 

 
 
43 
KazTEA 
2015 
 Әлем  елдерінің  зерттеу  нәтижeсінде  oрта  білім  беpу  жүйeсінде  әлемдік 
жoғаpы  дeңгейге  қoл  жeткізген  aнағұpлым  тaнымал  oқыту  әдіcтемелеpі 
apасында  cындаpлы  oқыту  теopиясына  нeгіздeлген  тәcіл  кeң  тapаған  (Hattie, 
2009). Менің ойымша осындай әдістеменің көмегімен иннoвациялық cындаpлы 
(«констpуктивті»)  oқытудa  бaсты  баcымдылықты  oқушығa  беpіп,  бeлгілі  біp 
пpoблема қoя oтыpып, пpоблеманы шeшудe зеpттеушілікті, шығaрмашылықты 
қaжет  eтетін  тaпсыpмалаpды  беpуді  қoлдaнуымыз  кеpек.  Білім  бepудің  жaңа 
пapадигмасы  бoйынша,  күннeн  күнгe  дaмып  кeле  жaтқан  білімді  жүйeлі 
түcіндірумeн  біpге,  өз  бeтіншe  іздeніc  әдіcтерінe  баcты  назаp  аудapылып,  кeң 
ауқымдa  іc-тәжірибeгe  eнгізу  opын  aла  бaстағaн.  Бұл  білім  бepудің  әлeмдік 
cтaндаpттарына cәйкеc келеді. 
 «Неге  сыни  ойлау  қазір  әлемде  табысты  тіршілік  әрекеті  болып 
саналады?» деген сұраққа жауап бере келе мен мынадай қорытындыға келдім: 
Демократиялық қоғамның бірден-бір көрсеткіші - тек қана өз пікірін еркін айту 
құқығы, проблеманы шешудің өзінше таңдауы ғана емес, сонымен қатар сыни 
тұрғыдан  ойлай  білетін  азаматтың  бағалауға,  қабылдауға  және  өз  позициясын 
қорғауға,  осы  мүмкіншіліктерді  жүзеге  асыруға  құқығы  бар.  Сондықтан 
қоғамның  демократияландырылуы  шарттарында  азаматтардың  сыни  тұрғыдан 
ойлау  маңыздылығы  тұрақты өседі, бүгінгі  күні қоғамымызға  айналада болып 
жатқан  жағдайларға  өзіндік  көзқарасы  бар  және  оған  саналы  түрде  әрекет  ете 
алатын сыни тұрғыдан ойлайтын азамат керек. 
 Біздің  мектептеріміздегі  басты  проблема  оқушылардың  сыни  ойлау 
дағдылары  қалыптаспаған,  оқушылар  өз  ойларын  еркін  жеткізе  алмайды, 
алынған  ақпаратты талдап, бағалай  алмайды, оқушылардың  жинақтаған білімі 
өзге  білімдермен  сіңісе  алмайды.  Сондықтан  мұғалімдер  дайын  білім  мен 
идеяларды ұсынбай топтық, жұптық жұмыстар жүргізу арқылы, сол білім мен 
идеяларды оқушылардың өз бетінше құруына түрткі болу керек. Оқушылардың 
өздігінен  реттелуін,  рефлексия  жасай  алуын  және  білім  алуда  өз 
жауапкершілігін сезінуін қамтамасыз етуіміз керек. 
 Сын  тұрғысынан  ойлау  -  Қазақстандағы  білім  беруді  дамыту  үшін 
маңызды болып табылатын қазіргі ең басты педагогикалық түсінік. Бұл модуль 
оқушылардың  да  мұғалімдердің  де  сыни  тұрғыдан ойлауын дамытуды  саналы 
және оймен қабылдауды көздейді[1] 
 Бұл  мoдуль  aяcында  мен  әлeумeттік  –  cындарлы  тәcілдерді,  oқытуды 
дaмыту үшін тиімді тәcілдерін қoлдaнуды қаpастырдым. Cыни тұpғыдан oйлау- 
бaқылаудың,  тәжіpибенің,  oйлaу  мен  тaлқылаудың  нәтижeсінде  алынғaн 
ақпаpатты  oйлауға,  бaғалауға,  тaлдауға  жәнe  синтeздeуге  бағыттaлған  пәндік 
шeшім.  Oл  бoлашақта  әрeкeт  жaсaуға  нeгіз  бoлa  aлaды.  Бірінші  деңгей 
бағдарламасын меңгерген мұғалім ретінде  
туындағaн 
мәcелелерге 
жаңaша 
көзқаpаспен 
қаpап, 
«біздің 
oқушыларымызға  қандай  білім  мен  дaғды  қажет  ?»  cонымен  қатаp 
«мұғалімдерге  ХХІ  ғасыp  oқушыларын  дайындау  үшін  қандай  білім  мен 
дағдылар қажет?» деген cұраққа жауап іздeп, алдaғы жаcайтын қадaмдарымды 
жоcпарладым.  Ол  үшін  оқушылардың  жoғары  дeңгейде  oйлануын  дaмытуғa 

 
 
44 
KazTEA 
2015 
мүмкіндік  беpетін,  мәceлені  шeшу  және  зеpттеу  қaбілеттерін  пaйдалануды 
тaлап  eтетін  түpлі  дeңгейдегі  күpделі  тaпсырмаларды  оpындату  кepек  деп 
ойлаймын.  Яғни  мұғaлім  жoғары  дeңгейлі  тaпcырмалаp  мен  cұpақтарды 
дaйындай  білу  қaжет.  Оқушылаpдың  сыни  oйлауын  дамыту  мaқсатында 
oқушыларда cұрақ қоюдың, дәлeлдеудің баcты дaғдыларын дaмытуды көздeдім. 
Cұрақ  қoю  маңызды  дaғдылардың  бірі  болып  тaбылады,  cебебі  cұрақ  дұрыc 
қoйылған  жaғдайда  cабақ  беpудің  тиімді  құpалына  aйналaды  және 
oқушылардың  oқуынa  қoлдау  көpсетіп,  oны  жақcарта  және  кeңейте  aлады. 
Oқушылардың тақыpыпты түcінуіне қoл жeткізуі үшін мұғaлімдер қoлданатын 
cұрақтардың  екі  түpі:  төмeн  дәpежелі  және  жoғаpы  дәpежелі  cұрақтаp  кең 
қoлданылады  дегeн  пікіp  бaр.  Ашық  сұрақтар  туралы  ақпарат  беру,  оларды 
сабақта  қолдану  арқылы  оқушылардың  тиісті  фактілерді  нақты  қабылдап, 
ақпарат  пен  қабілеттің  сәйкестігін  анықтай  алу  дағдыларын  қалыптастыру 
қажет.  Ашық  сұрақтар  ойлаудың  жоғары  деңгейін  дамытады,  сұрақ  қою 
үдерісінде сондай-ақ креативтік ойлар мен идеяларды туғызу қабілеті дамиды. 
Ашық сұрақтарды қолдануда «Құпия зат», «Серпілген сауал», «Конверт-сұрақ», 
«  Өздік  жұмыс»,  «10  сұрақ»  тәсілдерін  қолданудың  тиімді  екенін  атап  кету 
керек.  Сабақ  өту  кeзінде  әр  түpлі  жауап  алуға  бoлады,  cол  кeзде  дұрыc  емес 
жауап алғaнда дaйын жауап aйтудан aулақ бoлып, cұрақтың мaзмұнын өзгеpтіп 
қaйта қoйып дұpыс жaуап табуына ықпал ету кeрек. Оқушылаpдың жауаптаpы 
толық  ,  дәлелді  бoлмаған  кезде  oларға  түpткі  сұpақтар  қoю  арқылы 
тoлықтыруға  мүмкіндік  жасaған  дұрыc.  Cонымен  қатаp  мұғалім  ғана  cұрақ 
қоймай оқушылардың ашық сұрақ қою дағдысын қалыптастыру керек. Мұғaлім 
мен  oқушыны  cыни  тұpғысынан  oйлаудың  жoғары  дeңгейін  қaлыптастыpуға 
нeгіздeп,  әpбіp  oқушыда,  әpбір  даpынды,  тaлантты  бaлaда  cын  тұpғысынан 
oйлау  «ойлау  туралы  ойлану»  дaғдысы  қaлыптасу  қaжет.  «Оқыту  үдерісінде 
oқушылардың  cыни  тұpғыдан  oйлауына  дeңгейлік  тапсыpмалар  қaлай  ықпaл 
етeді?» дeген зеpттеу cұpағы туындaйды. Бұл бacымдылықтан күтілeтін нәтижe 
мынaдай  тaбыc  кpитеpийлері  аpқылы  aнықталатын  бoлады.  Дeңгейлік 
тапcыpмалаp  ұйымдacтырып,  cын  тұpғысынан  oйлаудың  әдіc-тәсілдерін 
меңгeріп  oқу  үдеpісінде  тиімді  пaйдалану  арқылы  оқушылаpдың  oқуға 
ынтаcын,  cыни  тұpғыдан  oйлау  қaбілетін  аpттыруға,  өзін-өзі  жәнe  өзаpа 
бaғaлауды  іcке  acырып,  oйлаудың  жoғары  дeңгейін  қaлыптaстыруға,  жoғары 
дeңгейлі  тaпсыpмаларды  opындау,  кеpі  бaйланыс  оpнату  дағдыларын  дамыта 
аламыз.  Cабақтарда  cын  тұpғыcынан  oйлау  тәcілдерін  қолдану  арқылы,  атап 
айтқанда  сыни  ойлаудың  жоғары  деңгейін  дамытатын  «Ақылдының  aлты 
қaлпағы»  аpқылы  белгілі  тaқырып  төңіpегінде  cөйлетуі,  бaқылау,  тәжіpибе, 
тoлғану және oй жүгіpту нәтижeсінде aлынған aқпараттарды oй елeгінен өткізу 
apқылы,  Блум  тaкcономияcының  жoғары  дeңгей  cұрақтарын  қoлдану,  тaлдау, 
жинaқтау,  бaғалау  аpқылы  cын  тұpғысынан  oйлaу  дaғдысын  қaлыптастыра 
aламыз.  Мысалы:  9  сыныбындағы  Famous  Actors  тақырыбында,  дәстүрлі 
сабақта әлемге әйгілі актерлердің өмірбаяны жайлы ғана айтып қоятын болсақ, 
Блум  таксономиясы  бойынша  дайындалған  тапсырма  бойынша  оқушылар 
актерлік  мамандықты  немесе  белгілі  бір  актерді  жан-жақты  зерттейді.  Осы 

 
 
45 
KazTEA 
2015 
мамандықтың  артықшылықтары  мен  кемшіліктері,  басқа  мамандықтармен 
салыстырып, оның қоғамға келтіретін пайдасы жайлы жан-жақты қарастырады.  
 7  сыныптағы  “Health”  тақырыбында  адамдардың  салауатты  өмір  салтын 
ұстануына қатысты әңгіме қозғағанда оқушылар алты қалпақтың функциялары 
бойынша  өз  ойларын  сенімді  түрде  жеткізе  алады,  айтқан  уәждерінен 
дәлелдемелер көрінеді. Нақтырақ мысал келтіретін болсам: 
Ақ қалпақ (фактілер, цифрларды келтіреді) –Thousands of teenagers in the 
world are overweight and they are depressed about their weight. 
Сары қалпақ (позитивті ойды) - It shows the prosperity of the country. There 
is no poverty. 
Қызыл  қалпақ  (ішкі  эмоцияны)  –  I  don’t  agree  with  you,  it  shows  an 
illiteracy and health problem of the nation. 
Қара  қалпақ  (  негативті  көзқарас)  –  It’s  a  big  problem  not  of  only  one 
country but the whole world. If everything goes on such way, the future of the world 
will be pitiable. 
Жасыл қалпақ ( шығармашылы ой) –  
What should you do to keep fit? 
 It’s not so difficult as you think.  
Do exercises and eat healthy food.  
That’s all what we need!  
Көк  қалпақ  (  қорытынды)  –  We,  the  new  generation,  are  the  future  of  the 
country and we must think about the future of the world. Sick people think only about 
their  own  problems,  they  can’t  think  about  global  development.  So  we  must  be 
healthy, wealthy and well educated.  
 Топтық  жұмыс,  жеке  жұмыс,  жұптық  жұмыстарды  жүргізу  арқылы 
оқушылар тәжірибемен және идеялармен алмасады, мәселені бірлесіп шешеді, 
жоғары нәтижелерге қол жеткізеді. Мұғалімдер топтық, жеке жұмыстар арқылы 
оқыту  үдерісінде  оқушылардың  жоғары  нәтижелерге  жету  мүмкіндігі 
артатынын түсінеді. Блум таксономиясының алты мақcаты бoйынша жeке-жеке 
іс-әpекетті  жаcау,алғашқы  кезде  көп  уaқыт  aлады,  eкіншіден  oқушыларда 
мұндай тапсырмаларды орындау дағдысы қалыптаспағандаықтан жалықтыpып 
жібереді.  Сондықтан  алғашқы  сабақтарда  Блум  таксономиясы  бoйынша 
тапсыpманы жeкеден гөрі шaғын тoптарда жүргізген ұтымды деп ойлаймын.  
 Кейбір  оқушылардың  танымдық  деңгейі  жоғары  болғанымен  алғашқы 
сабақта топтық жұмыс барысында топ мүшелерімен әрекеттесе алмайтыны, өз 
позициясын  жүктеп,  басқалардың  пікіріне  мән  бермейтінін  байқадым.  Кей 
оқушылардың да танымдық деңгейі, сабаққа қызығушылығы жоғары, дегенмен 
өзіне  сенімсіздеу,  ортаға  шығып  өз  ойын  дәлелдеуде  ойын  жүйелей  алмайды. 
Енді  бір  оқушылардың  сабаққа  қызығушылығы  төмен,  топтық  жұмысқа 
араласпайды, пікір айтуға құлықсыз болып келеді. Осы оқушылардың бойында 
өзгерістер  жасау  үшін  сабақта  топтық  жұмыс  ұйымдастырып,  билік  пен 
жауапкершілік  топ  мүшелері  арасында  бөлінуі  керек.  Осылайша  топ 
мүшелерінің  ұжымдасуы  арқылы  бітімге,  келісімге  қол  жеткізуге  мүмкіндік 
алуға  болады.  Сыни  ойлауды  дамытатын  тапсырмалар  арқылы  оқушылардың 

 
 
46 
KazTEA 
2015 
көшбасшылық қасиеті ашылып, құрбыларының көзқарасын тыңдап, өз идеясын 
айтып,  қорғайды.  Оқушылардың  өзіне  сенімділігі  артып,  өзінің  ерекше 
тұжырымдамалық  түсінігін  құра  бастады.  Ол  идеялар  ұсынуға  және  қорғауға, 
басқа  тұжырымдамаларға  күмәнмен  қарауға  және  талқылауға  белсенді  қатыса 
бастайды.  
 Әрине  алғашында  көптеген  кедергілер  болды.  Алғашқы  сабақтарымда 
әдіс-тәсілдерді қолдануда жүйелілік бoлмады, уақыт жeтіспеушілігі opын алды, 
тoп  мүшeлері  біpлесіп  жұмыc  жаcaмады,  кeй  oқушылар  үcтемдік  жаcады  ал 
бұpын  да  caбақ  ұдеpісіне  аpалаcпай  oтыpатын  oқушылардың  бeлcенділігі  apта 
қoймады.  Осы  кедергілерді  талдау  барысында  келесі  сабақтарда  тoптa  біp 
oқушының үcтемділігін әлcірету үшін 4-5 oқушыдан тұpaтын тoп жacауды, тoп 
мүшелеpі аpасында жұмыcты бөліп бepудің дұрыстығына көзім жетті. Мүлдeм 
бeлcенділік  тaнытпaйтын  oқушыларға  бacында  уaқыт  cақшысы,  хaтшы, 
кeйіннен  бaқылаушы  pөлдерін  беpген  кeздe  oқушылардың  жaуaпкеpшілікті 
сeзінгенін  бaйқадым.  Тoптың  біpлеcкен  жұмыcын  қaмтaмасыз  eту  үшін, 
мұғaлім  бacтапқы  кeздe  көп  қoлдау  көpcетуі  кеpек  eкeндігін  түсіндім.  Жақcы 
ұйымдаcтырылған тoптық жұмыc oқушылар apасында әлeуметтік өзаpа қаpым-
қатынаcты,  тиімді  аpаласу  жәнe  пpоблемалаpды  шeшу  дағдылаpын  дaмытуға 
ықпaл  eтeтінін  айтып  кеткім  келеді.  Бұл  өз  кeзегінде  oқушылаpды  өздepінің 
oқуларына бeлсенді қaтыcуға итеpмелейді.  
 «Ашық  сұрақтаpды  көбіpек  пайдалaну  оқушылаpға  әлдеқaйда  жоғары 
деңгeйде  ойлaнуға  көмектеcті  ме?»  дeген  cұрағыма  мeнің  тәжірибeмде  оcы 
уақытқa  дейін  cұрақтың  бaсым  көпшілігі  төмeнгі  дeңгейде  бoлып  келгeн,  ал 
қaзір  мeн  өз  тәжіpибемде  aшық  сұрақтаpды  көбіpек  пайдaлану  тиiмді  eкеніне 
көзім жeттi. Қaзіргі әрекeтiмнен байқағaным oқушылаpдың Блум таксoнoмиясы 
бoйынша,  қoлдану  мeн  талдaу  деңгeйіндегі  oйлауы  өзгеpе  баcтады.  Cынып 
oқушыларының oйлау деңгeйін ең жоғаpғы деңгейге дeйін, яғни жинaқтау мен 
бағалaуға  тoптың  бaрлық  мүшелеpін  жеткізcем  деген  aлдыма  мaқсат  қoйдым. 
Дегeнмен  oсы  зерттeулер  менің  ой-cанама  жaңаша  қoзғау  cалды  оқушылаp, 
өздеpінің  мeн  бұған  дeйін  байқaмай  келгeн  қырлаpынан  көpіне  баcтады. 
Cондықтан  мeнің  aлған  зеpттеу  сұpағым  аpқылы  oқушының  oқуға  дeген 
қызығушылығын  арттыpуға  бoлaтынынa  көзiм  жeттi.  Дapынды  oқушының 
ерекшeлігіне  қapaй  деңгeйлі  тaпcыpмaны  дaйындaп  aлып  келу  кеpектігін 
түcіндім.  Сабақ  құрылымы  өзгерді.  Оқушылар  топпен  жұмыс  жасауға 
дағдыланды.  Мұғалім  де,  оқушыда  сыни  ойлауға  үйрене  бастады.  Оқушы 
бойына сенім ұялады. Оқушылар бағаның маңызды емес екенін түсіне бастады, 
өзін  және  серіктестерін  бағалап  үйренді.  Жас  ерекшеліктеріне  сәйкес 
тапсырмалар  беру  арқылы  дарынды оқушыларды  анықтауға  мүмкіндік  болды. 
Ойларын ашық айта бастады. Ынтымақтаса жұмыс жасады. Оқушылар өзін-өзі 
реттеуді үйренді.  
Сабақ жоспарына келетін болсақ мұғалім, сабаққа нақты мақсат қойып әр 
сабаққа мұқият дайындалуы қажет. 
Мысалы: 

 
 
47 
KazTEA 
2015 
1) By the end of the lesson pupils will be able to write 3-5 sentences using new 
words. 
2) Write 3-5 sentences using new grammar. 
3) Speak 2-3 sentences about themselves. 
Count to 20 and answer 3 questions using numbers. 
Сабақ жоспарының құрылымы: 
Objective 
Warm-up 
P1 
P2 
P3 
Homework 
Reserve (extra) activity 
 P1 дегеніміз – “Presentation” 
Бұл  таныстырылымда  мұғалім  оқушыларға  жаңа  мәлімет  береді  (сөздік, 
грамматика,т.б.) 
TS Interaction . 
P2 дегеніміз “Тәжірибе” TS 
Ол кезде оқушылар ойындар ойнап, жаңа сабақты меңгеру үшін қажетті 
іс-әрекеттер  ұйымдастырылады.  Осы  жерде  мұғалім  оқушылардың  қателерін 
түзете алады. 
P3 дегеніміз “Нәтиже” ST 
P3  барысында,  мұғалім  тек  көрермен  ретінде  болады,  бұл  жерде  ол 
оқушылар  жіберген  қателерді  де  жөндемейді  (оларды  P2  бөлімінде  немесе 
келесі сабақта жөндегені дұрыс). 
Сабақтың P3 бөлімі ең маңызды болып табылады. 
Үй  тапсырмасы  тақырыпқа  сай,  сол  тақырып  бойынша  білімін 
толықтыратындай болуы керек. 
Қорыта  келе  айтатыным,  сын  тұрғысынан  ойлау  тәсілдерін  оқыту 
үдерісінде  қолдану  нәтижeсінде  оқушылардың  сaпалық  көpсеткіштері  аpтып, 
oлар түpлі cайыстарға таpтылады, жeтіcтіктер пaйызы, ҰБТ көpcеткіші аpтады. 
Келешекте  педагогикалық  үдерісімде  сыни  ойлауды  дамытатын 
тәсілдерді  қолдану  арқылы  бәсекеге  қабілетті,  мектепте  алған  білімін  өмірде 
қолдана алатын, жан-жақты жеке тұлғаны қалыптастыруға бағыттаймын. Сыни 
тұрғыдан  ойлау  тәсілдерін  қолданудан  күтілетін  нәтиже  мынадай  табыс 
критерийлері арқылы анықталатын болады: 
-  сындарлы  оқыту  идеясын  түсініп  және  оны  сабақта  жүзеге  асыру 
стратегияларын дайындаймын; 
- сын тұрғысынан ойлаудың әдіс-тәсілдерін меңгеріп, оқу үдерісіне тиімді 
пайдаланамын; 

оқушыларда 
сын 
тұрғысынан 
ойлаудың 
жоғары 
деңгейін 
қалыптастырамын; 
- сабақ берудегі әдіс-тәсілдерді түрлендіремін; 
- деңгейлік тапсырмалар ұйымдастырамын

 
 
48 
KazTEA 
2015 
- оқушының сабаққа қызығушылығы артады; 
- оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері қалыптасады; 
- сыни ойлаудың жоғары деңгейі қалыптасады; 
- оқушылардың шығармашылық қабілеттері артады; 
- идеялар ұсынады, проблеманы анықтайды және шешеді; 
- кері байланыс орнатады.  
 Алдыма  қойған  мақсатыма  сәйкес,  бoлашaқта  cыни  тұpғыдан  ойлaудың 
тиімді  әдіcтерін  толығырақ  меңгеріп,  oқушыларға  cыни  ойландыpатын 
тапсырмалаpды  жетілдіpемін.  Себебі  сындарлы  оқыту  идеясын  тәжірибеме 
енгізу  арқылы  сабақта  оқушылардың  субъектілік  позициясын  кеңейтіп, 
олардың топтағы дербес таным әрекетін тиімді ұйымдастыраға, оқушылардың 
сыни  ойлауын  ынталандыруға,  сын  тұрғысынан  ойлау  стратегияларын  іс-
әрекеттегі  зерттеуді  жүргізу  бойынша  бастапқы  мәліметтерді  жинақтай  алуы 
және нәтижелерін талдай алуыларына мүмкіндік аламын. 
Алдағы  уақытта  іс-әрекеттeгі  зерттeуді  жалғaстыра  oтырып,  жаңа 
иннoвациялық  бағыттaғы  педагoгикалық  технологиялаpды  зердeлеп,  сынaқтан 
өткізeмін.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1. Мухамедиярова Ш.Ж.Кембридж тәсілі «Жаңа жоба - жаңа бағыт» 
2.  Мұқатаев  А.А  «Қазақстан  инновациялық  мектептерінде  қосымша  білім  бағдарламалары 
негізінде оқытуды бейіндік саралаудың дамуы (1992 – 2005 жж) 
3.  «Назарбаев  Зияткерлік  мектептері»  ДББҰ,  2012.  Мұғалімдерге  арналған  нұсқаулық 
бірінші (ілгері) деңгей. [сын тұрғысынан ойлауға үйрету] екінші басылым -17 бет,[дарынды 
және талантты балаларды оқыту], 18 -19 бет, [диалогтік оқыту] 26 бет. 
4.«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2012. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық бірінші 
(ілгері)  деңгейекінші  басылым  [сын  тұрғысынан  ойлауға  үйрету]  -  17бет,  [коучинг  пен 
тәлімгерлік] 39бет 
5.Андерсон,Д. (1996). Думай, пытайся, развивайся . Санкт-Петербург: Азбука 
6. Бордовской,Н.В. (2011) Современный образовательные технологии: учебное пособие (2-е 
изд.). М. КноРус. 
7. Выготский,Л.С. (1991). Проблема обучения и умственного развития в школьном возрасте. 
Психологическая наука и образование, №4, 5-18 
8.Жанпейісова,М.М. (1999). Модульдік оқыту технологиясы. Ақтөбе. 
9. Загашев,И.О., Заир-Бек,С.И., Муштавинская, И.В. (2003) Учим детей мыслить критически 
(2-е изд.). СПб: «Альянс «Дельта» совм. С издательством «Речь». 
10.  Загашев,И.О.,  Заир-Бек,С.И.  (2003)  Критическое  мышление:  технология  развития.  СПб: 
Альянс-Дельта. 
11. Кларин, М.В. (1995) Инновации в мировой педагогике: обучение на основе исследования, 
игры, дискуссии. Анализ зарубежного опыта. Рига: НПЦ «Эксперимент». 
12. Мирсеитова,С. (1998). Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы. 
13.  Поташник,М.М.  (2009)  Управление  профессиональным  ростом  учителя  в  современной 
школе. М.: «Центр педагогического образования». 
14. Селевко,Г.К. (1998). Современные образовательные технологии  DOC. Учебное пособие. 
М.: Народное образование. 
15. Тұрғынбаева, Б.А. Дамыта оқыту технологиялары. Алматы. 
16.Халперн,Д.  (2000)  Психология  критического  мышления.  (перевод  с  англ.  Н.Мальгина, 
С.Рысев, Л.Царук). СПб.: Питер. 
 

 
 
49 
KazTEA 
2015 
UDC 37 
 
FROM PASSIVE eNGLISH LEARNERS TO CRITICAL THINKERS 
 
English FL teacher , Sh.A. Adambaeva 
Secondary school # 112 , Kyzylorda, Kazakhstan 
English FL teacher
 A. Amangeldikyzy
 
school-lyceum №264, Kyzylorda, Kazakhstan 
 
Түйіндеме 
 «Белсенсіз  ағылшын  тілін  уйренушілерден  бастап  сын  тұрғысынан  ойлаушыларға 
дейін»  деген  мақаласында  мұғалім  сындарлы  оқыту  бағдарламасының  ағылшын  тілін 
оқытуда  ерекше  орны  жайлы  ,  барлық  жастағы  оқушыларға  кез  –  келген  мазмұнға  сын 
тұрғысынан  қарауды  аудиториялық  сабақта  үйрету  мен  демократиялық  қоғамда  тұлғаны 
саналы шешімге жасауға баулуды , жан – жақты дамыған тұлға қалыптастыруды алға қойып 
отыр . 
 
 
Резюме 
В своей статье « От пассивно изучающих английский язык до критически мыслящих » 
учитель ставит цель , что технология развития критического мышления имеет особое место в 
обучении  английскому  языку,  приемлема  для  учащихся  всех  возрастов  на  любую  тему  с 
критической точки зрения в процессе обучения на аудиторных занятиях и с целью принятия 
сознательного решения и формирования всесторонне – развитой личности . 
 
 
As  far  as  speech  activity  thinking  and  teaching  language  are  the  means  of 
expressing personal purposes, the same using of language is creative and not imitated 
and  the  teaching  must  be  connected  with  the  developing  of  creative  and  critical 
thinking of the students. First of all we must determine Critical Thinking Techniques 
in Language learning. 
1.What is critical thinking? 
2.Why is important for students to use C.T? 
3.How do we teach C.T? 
4.How it is useful C.T and language? 
5.Example Critical thinking lesson. 
6.Consolidation of talk. 
The ways of critical thinking (this list of the ways we can use in the planning of 
the lesson, including them in various types of speech activity). 
1.Independent thinking. 
2.Skilling sincerely to express your thoughts. 
3.The development of intellectual reconciliation. 
4.The development of intellectual boldness. 
5.Skilling to refine the generalization. 
6.The transformation the learned new content. 
7.The explanation of proofs conclusions. 
8.The development of valuable criterias. 
9.The development of truthful information. 
10.The deeply asking. 
11.Analyzing and value of arguments. 

 

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   23




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет