Музыка сабағының ресурстары өнер сабағы үшін қажетті белгілі бір эмоциялық кеңістікті жасауға мүмкіндік тудырады. Музыка сабағын сәтті өткізу сапасы мен заманауи дайындығына және ресурстарды тиімді қолдана білуге байланысты.
Музыка сабағының ресурстарына төмендегілер кіреді:
- Музыкалық аспаптар – фортепиано, баян, домбыра музыканың «тірі» дыбысын естуге мүмкіндік жасайды, бұл сыныпта эмоциялық кеңістік тудырып, мұғалімге шығарманың жекелеген бөліктерін қайталауға және басына қайта оралуға мүмкіндік береді.
- Оқутыдың техникалық құралдары: техникалық құрылғылар (аппаратура) және музыкалық шығарманы ойнауға көмектесетін оқытудың дидактикалық құралдары (ақпарат тасымалдаушылар). Аудиожүйелер (СD - ROM) мен видеоаппаратуралар (CD -DVD) оқушыларға музыкалық шығармалармен түрлі орындауларда (оркестр, хор, ансамбль) танысуға, түрлі музыкалық аспаптардың дыбысталуы туралы және адам дауысының мәнерлілігі турасында түсініктерін кеңейтуге мүмкіндік жасайды. Сабақ үстінде магнитофонның болуы әндердің орындалуына, балалардың суырып салмалығына, көңіл қоюға мүмкіндік береді, оқушылардың өз орындауларын тыңдауларына және бағалауларына жағдай жасайды. Заманауи компьютерді мультимедиялық жобалаушы аппараттармен байланыста қолдану іс жүзінде барлық дәстүрлі ТСО-ның орнын баса алады.
- музыкалық ресурстар балалардың музыкалық есту қабілетін, әндерді нота бойынша меңгеру дағдысын дамытуға, ән репертауарларын анағұрлым тез үйренуге мүмкіндік жасайды.
- Интерактивті тақта (компьютер және проектормен бірге) жаңа білім көзі ретінде және музыкалық оқу материалдарын қабылдау мен меңгеру үшін қажет көру мен естуге қажетті құрал ретінде; көрнекілік, қайталау, қорыту және білімді жүйелеудің құралы ретінде пайдаланылады. Музыка сабақтарында құрылғыны тиімді қолдана білу музыкалық тәрбиелеудегі міндеттердің шешімін табуға мүмкіндік жасайды.
Музыка сабақтарының барысы сабақ құрылымының негізгі кезеңдерін, теориялық және музыкалық материалдардың реттілігін көрсете отырып, оқушыларға берілетін сұрақтар мен тапсырмаларды қамтиды.
Музыканы кіріктіріп оқыту әдістемесі
Музыка сабағында интеграция бірнеше деңгейде жүзеге асырылады. Біріншіден, бұл пәнішілік интеграция, егер бастапқы мәселе студенттердің көзқарасынан жоғалмаса, онымен байланысты білім шеңбері кеңейіп, тереңдей түседі. Мысалы, бұл музыкалық стильдердің дамуының тарихи бөлімінде музыка тілін білу логикасы біріктіретін музыка теориясы мен тарихының дамуы арасындағы интеграция. Интеграцияның екінші деңгейі – пәнаралық интеграция. Бұл белгілі бір негізгі тақырып немесе негізгі ұғымдар төңірегінде бірнеше оқу пәндерін біріктіру.
Кіріктірілген сабақты өткізуді ойлаған мұғалім интеграцияның жай ғана қосу емес, екі немесе одан да көп заттардың бір-біріне енуі екенін, сондықтан бір сабақта музыка мен әдебиетті, музыка мен тарихты, т.б. бірдей түрде беруге болмайтынын ескеруі керек.
Кіріктірілген сабақтың дәстүрлі сабақтан айырмашылығы неде? Кіріктірілген сабақтардың құрылымы дәстүрлі сабақтардан келесі ерекшеліктерімен ерекшеленеді:
• 3-4 сағатқа арналған оқу материалының өте анықтығы, жинақылығы;
• блоктың әрбір сатысында біріктірілген объектілер материалының логикалық өзара байланысы;
• блокта қолданылатын оқу материалының үлкен ақпараттық сыйымдылығы.
Көркем интеграцияның мақсаты эстетикалық циклдің әртүрлі субъектілерінің ретсіз бірігуі емес, оқушылар арасында құрылымдық, кең ауқымды музыкалық-эстетикалық білім кешенін қалыптастыру үшін «музыка» пәнін өнердің басқа түрлерімен реттелген, ғылыми негізделген қосу.
Сыныптағы әңгімеде музыканың шегінен шығудың барлық түрлері неғұрлым көп болса, оқушылар соғұрлым интеграцияланған байланыстарды байқай алады, олардың музыканы қабылдауы тереңірек және олардың ой-өрісі кеңейеді. Балалардың санасында музыка өнердің басқа түрлерінен ерекшеленбей, олармен байланысын барынша айқын ашып көрсетуі өте маңызды. Міне, дәл осы бір-бірімен сабақтас гуманитарлық ілім студенттерді өлшеусіз байытады, ой-өрісін кеңейтеді, суретшілер жаңғыртқан дәуірді сезініп, дәлірек ұғындырады, тынымсыз еңбекке ақыл-ой мен сезімді қосады.
Музыка сабағындағы кіріктіру музыкалық білімге жаңалық пен ерекшелік әкеледі. Оның оқушылар үшін белгілі бір артықшылықтары бар: танымдық қызығушылықты қалыптастырады, музыкалық әлемнің тұтас бейнесін жасауға ықпал етеді, музыкалық білімді жүйелеуге мүмкіндік береді, музыкалық дағдыларды дамытуға, эстетикалық қабылдауды, қиялды, зейінді дамытуға ықпал етеді. Кіріктірілген сабақтарды өткізу мұғалімнің кәсіби шеберлігінің өсуін арттырады, өйткені ол оқу үдерісінің жаңа технологияларының әдістемесін меңгеруді, оқытуға белсенді көзқарасты жүзеге асыруды талап етеді.
Кіріктірілген типтегі музыка сабағында әртүрлі көркем шығармалардың интонациялық-бейнелі жағына назар аудару керек. Интонация - бұл музыка, әдебиет, поэзия, хореография, театр, бейнелеу өнері болсын, өнердің кез келген түрі шифрланған код түрі. Жанр, стиль, форма, білдіру құралдары – осының барлығы «интонация» анықтамасына дейін қысқарады.
Музыка сабағында қолданылатын әр өнер түрі қандай тапсырманы шешуге арналғанын анықтау керек.
Сыныптың нақты жағдайлары мен ерекшеліктеріне сүйене отырып, мұғалім музыкалық, әдеби және бейнелеу материалын оқушыларға белгілі бір көркемдік әсер ететіндей, сабақтың ең қызықты драматургиялық болуына ықпал ететіндей пайдалануды жоспарлауы керек.
Музыка сабағында өнердің әр түрін пайдалану музыкалық шығарманы эмоционалды түрде тереңірек қабылдауға ықпал етуі керек.
Кіріктірілген түрдегі сабақтар оқушыларды өнердің жоқтан тумайтынын, шынайы өмірден туындайтынын ұғындыру керек.
Оқушыларға әр түрлі өнер түрлерінің мәнерлілігінің «байланысты» құралдарын анықтауға көмектесу, мысалы, интонация, ырғақ, бейне, күй, контраст, симметрия, реңк және т.б.
Көркем бейнелеу құралдарының өзара сіңісіп кеткендігі терминдердің қолданылуы арқылы көрсетіледі: кескіндемедегі ырғақ, өлеңнің әуезділігі, музыкадағы бояу, ырғақтық өрнек, музыкадағы пейзаж, гармоникалық бояу, музыкалық сурет, симфониялық сурет, өлеңді бейнелеу, т.б.
Көркем шығармаларды талдау барысында және қабылдау процесінде баланың өзінің еңбекке деген эмоционалдық қатынасын терминологиямен, құрғақ фактілермен шектемей, сақтаудың маңызы зор.
Көркем шығарманы талдау әдістерінің ішінде:
а) әр түрлі өнер түрлерінің шығармаларын салыстыру әдісі
ә) шығармаларды ұқсастық, айырмашылық, қарама-қарсылық, қайталау принципі бойынша салыстыру әдісі
Музыкалық, бейнелік және әдеби диапазонды таңдауда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру.
Сабақта қолданылатын өнер түрлері шығармалардың эстетикалық қабылдауын қалыптастырып, оқушылардың өнертану білімін, көркемдік-бейнелі ойлау, қиялдау, эмоционалды жауап беру дағдыларын жетілдіруі керек.
1. Драма не деп аталады?
А) Шығармаларында өмір бейнесі автордың қайталауында берілген әдебиет түрі.
Ә) Шығармаларында автор өзінің сезімін, басынан кешкенін білдіретін әдебиет түрі
Б) Шығармалары сахнада қоюға арналған әдебиеттің бір түрі.
2. «Кіші трагедияларға» енбеген шығарма алынып тасталсын.
А) «Тас қонақ»
Ә) «Сараң рыцарь»
Б) «Коломнадағы үй»
3. Болдин күздің жылын көрсетіңіз
A) 1842 ж
Ә) 1830 ж
Б) 1828 ж
4. Композиторлардың қайсысы «Пушкин дәуіріне» жатпайды?
A) Моцарт
Ә) Сальери
Б) Прокофьев
5. Композиция дегеніміз не?
А) Әдеби шығарманың құрылысы, оның барлық бөліктерінің болуы және өзара байланысы.
Ә) Шығармаға енген автордың сюжетке қатысы жоқ толғаулары
Б) Жансыз заттардың жандылар түріндегі бейнесі
6. «Кіші трагедияларға» сәйкес келетін әдебиет бағыты.
А) реализм
Ә) романтизм
Б) классицизм
7. В.А.Моцарттың тамаша операларының бірі ... деп аталады.
A) «Евгений Онегин»;
Ә) «Фигароның үйлену тойы»;
Б) «Щелкунчик»
8. Драмалық емес жанрды алып тастаңыз
А) әңгіме
Ә) драма
Б) трагедия
9. Реквием - бұл ...
А) оркестрге арналған ірі симфониялық шығарма;
Ә) сөзсіз, кез келген буынға орындалатын вокалдық шығарма;
Б) біреудің өліміне арналған жоқтау сипатындағы шығарма.
10. Мюзикл жанр ретінде алғаш рет ... қалыптасты.
A) Америка;
Ә) Ресей;
Б) Италия.
Зерттеу нәтижесі бойынша, музыканы кіріктіріп оқытқаннан кейін оқушылардың үлгерімі жоғарылап, сабаққа деген қызығушылығы артты.
Сабақта өнер интеграциясын қолдану бойынша музыка мұғаліміне арналған әдістемелік ұсыныстар.
1. Кіріктірілген типтегі музыка сабағында әртүрлі көркем шығармалардың интонациялық-бейнелі жағына көңіл бөлу керек. Интонация - бұл музыка, әдебиет, поэзия, хореография, театр, бейнелеу өнері болсын, өнердің кез келген түрі шифрланған код түрі. Жанр, стиль, форма, білдіру құралдары – осының барлығы «интонация» анықтамасына дейін қысқарады.
2. Музыка сабағында қолданылатын әр өнер түрі қандай тапсырманы шешуге арналғанын анықтау керек.
3. Сыныптың нақты жағдайлары мен ерекшеліктеріне сүйене отырып, мұғалім музыкалық, әдеби және бейнелеу материалын оқушыларға белгілі бір көркемдік әсер ететіндей, сабақтың ең қызықты драматургиялық болуына ықпал ететіндей пайдалануды жоспарлауы керек.
4. Музыка сабағында өнердің әр түрін пайдалану музыкалық шығарманы эмоционалды түрде тереңірек қабылдауға ықпал етуі керек.
5. Кіріктірілген типтегі сабақтар оқушыларды өнердің жоқтан тумайтынын, өмірден туындайтынын ұғындыру керек.
6. Оқушыларға әр түрлі өнер түрлерінің мәнерлілігінің «байланысты» құралдарын анықтауға көмектесу, мысалы, интонация, ырғақ, бейне, күй, контраст, симметрия, реңк және т.б.
7. Көркем бейнелеу құралдарының өзара сіңісіп кеткендігі терминдердің қолданылуы арқылы көрсетіледі: кескіндемедегі ырғақ, өлеңнің әуезділігі, музыкадағы бояу, ырғақтық өрнек, музыкадағы пейзаж, гармоникалық бояу, музыкалық сурет, симфониялық сурет, өлеңді бейнелеу, т.б.
8. Көркем шығармаларды талдау барысында, қабылдау процесінде баланың өзінің еңбекке деген эмоционалдық қатынасын терминологиямен, құрғақ фактілермен шектемей сақтау маңызды.
9. Көркем шығарманы талдау әдістерінің ішінде:
а) әр түрлі өнер түрлерінің шығармаларын салыстыру әдісі
ә) шығармаларды ұқсастық, айырмашылық, қарама-қарсылық, қайталау принципі бойынша салыстыру әдісі
10. Музыкалық, бейнелік және әдеби диапазонды таңдауда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру.
11. Сабақта қолданылатын өнер түрлері шығармаларды эстетикалық қабылдауды қалыптастырып, оқушылардың өнертану білімін, көркемдік-бейнелі ойлау дағдыларын, қиялын, эмоционалды әрекет қабілеттілігін арттыруы керек.
|
«М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі» КМҚК
Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы
КГКП «Педагогический колледж имени М.О.Ауэзова»
Управление образования Восточно-Казахстанской области
|
Положение
|
Достарыңызбен бөлісу: |