Сөйлем мүшелері, оның ҚҰрылысы мен түрлері


Матаса байланысқан сөз тіркестері басыңқы сыңарындағы сөз таптарының қатысына қарай



бет6/20
Дата14.11.2022
өлшемі302,48 Kb.
#50106
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Байланысты:
Қазіргі қазақ тілі синтаксисі-2022-3

Матаса байланысқан сөз тіркестері басыңқы сыңарындағы сөз таптарының қатысына қарай:

  • Есімді матаса байланысқан сөз тіркестері
  • Ортақ басыңқылы матаса байланысқан сөз тіркестері
  • Матаса байланысқан есімді сөз тіркестерінің бағыныңқы сыңары ретінде ілік жалғаулы мынадай сөз таптары қолданылады:

    Зат есім+зат есім/үйдің терезесі

    Сын есім+зат есім/жақсының шарапаты, ұзақ жортуылдың соңы

    Сан есім+зат есім/екеудің жыры, бір-бір үйдің жалғызы

    Етістік+зат есім/оқығанның нәтижесі

    Есімдік+зат есім/оның кітабы, өз елінің тумасы

Матаса байланысқан есімді сөз тіркестерінің бағыныңқы сыңары ретінде ілік жалғаулы мынадай сөз таптары қолданылады:

үстеу+зат есім/ертеңнің табысы

бар, жоқ сөздері /бардың бағасы

негізгі сөз бен көмекші сөз: қора алдының қары, Жарас сияқтылардың әлегі

Басыңқы сыңары күрделі матаса байланысқан сөз тіркестері:

Заманбектің еңбек жолы /зат есім+зат есім

Ауданның шығармашылық тобы/сын есім+зат есім

Баланың бірінші бестігі/сан есім+зат есім

Меңгеріле байланысқан есімді сөз тіркестері жиі кездеспейді:

Меңгеріле байланысқан зат есімді сөз тіркестері:

Жанарға інімін, сыйлағанға құл

Меңгеріле байланысқан сын есімді сөз тіркестері:

шаруасына пысық, іске тиянақсыз, желден жүйрік, мінезімен сүйкімді

Етістікті сөз тіркестері

  • Меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестері:
  • а) табыс жалғаулы сөз тіркестері

    ә) барыс жалғаулы сөз тіркестері

    б) шығыс жалғаулы сөз тіркестері

    в) жатыс жалғаулы сөз тіркестері

    г) көмектес жалғаулы сөз тіркестері

  • Меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестері:
  • а) табыс жалғаулы сөз тіркестері:

    1) нақты объектілі;

    2) абстрактіленген объектілі.

    Бірінші топқа қолға ұстап, көзбен көретіндей зат есімдер қатысқан сөз тіркестері енеді. Ондағы есімдер мен етістіктер барынша мағыналық тығыз байланыста болады: Кешкі салқында, көлеңкеге төселген кілемнің үстінде, шынтағында жастық, Байбол жатыр (Б.М.). Осы түннен былай қарай Шолпанның бар тілегі бала болды.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет