Сөйлеу тілін тексерудің мақсаттары мен міндеттері



бет3/6
Дата10.12.2023
өлшемі42,45 Kb.
#136777
1   2   3   4   5   6
Сөз қорын тексеру

Енжар және белсенді сөз қорларының жағдайын тексерудің тәсілдері:


  1. Суреттерді көрсетіп, атау. Суреттерде мыналар бейнеленген:


  • Белгілері (қасиеттері) анық көрініп тұрған заттар, әрекеттер, нысандар (қас, кірпік, тістер, жер, ін, балық, жылан, қоқыс, кеме; емдейді, жинайды, оқытады, ойнайды т.б.);


  • Заттар жән олардың бөлшектері (ағаш –дің, бұтақтар, тамырлар; шәйнек – тұмсығы, тұтқасы, қақпағы; сағат – тілі, циферблат, цифрлары);


  • Әр түрлі мамандық иелері және олардың атрибуттары (сатушы- таразы; дәрігер- градусник, шприц, ақ халат; сылақшы - щетка, бояулар; тігінші – іс машинасы, қайшы, жіп, ине т.б.);




- Жануарлар (ит –күшік, мысық- марғау; шошқа- торай, жылқы- құлын, сиыр – бұзау);


  1. Әр түрлі категорияларға қатысты сөздерді атау:


  • Түрі, тегін біріктіретін зат есімдер (өсімдіктер –ағашатр, бұталар, гүлдер; ойыншықтар – машиналар, қуыршақтар, доптар, кубиктер; ыдыс-аяқ –кастрөл, ожау, таба, табақ; азық-түлік – ірімшік, шұжық, айран, нан);


  • Жануарлар мен құстардың дауыс реакцияларын белгілейтін әрекеттер (қарқылдайды, мөңірейді, шиқылдайды, үреді, мияулайды, қорсылдайды, шақырады, маңырайды, азынайды);


  • Сезімдермен эмоциялар (жылайды, күледі, көңілденеді, мұңаяды, қуанады, ашуланады, танданады);


  • Ауа райының әр түрлі құбылыстары (жаңбыр, жел, қар, аяз, шық, тайғақ, тұман);


  • Әр түрлі мамандықтыққа байланысты әрекеттер (қызуды өлшеу, балаларды оқытады, укол салады, пошта таратады, автобус жүргізеді, азық –түлікті өлшейді, нан пісіреді); жануарлар әлеміне байланысты




(ұшады, қалықтайды, ызыңдайды, жүзеді, секіреді, шабады, жорғалайды, ұя салады, аулайды, қазады);


  • Семантикалық жағынан жуық әрекеттердің атаулары (жуынады- шомылады; ұйықтайды –жатады; сөйлейді –әр айтады; тоқиды-тігеді);


  • заттардың қасиеттерін белгілейтін сөздер: көлемі бойынша- (үлкен- кішкентай, жалпақ-жіңішке, ұзын-қысқа, биік-аласа); түсі бойынша – (ақ, қызыл, жасыл, сары) және реңктері; салмағы бойынша-ауыр-жеңіл пішіні бойынша- (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш, сопақ); температура, мезгілдер т.б.


  • жалпылама сипатындағы қасиеттер («Барлық қызыл түсті заттарды көрсет»).


  1. Мағынасы бойынша жетіспейтін сөзді қосып айту (гүлдер солып қалды- оларды ... суғау керек; көйлек өте ұзын - оны ...қысқарту керек; түйме түсіп қалды – оны ... қадау керек;)


  2. Антонимдерді іріктеу (тәтті-ашты, көңілді-көңілсіз, таңертең-кеш, күн- түн, жаман-жақсы, шу-тыныштық, жас-кәрі).


  3. Синонимдерді іріктеу (ұл бала-мықты, күшті, батыр, ер; өзен- ағады, сарылдайды, жылғадан өтеді).


  4. Берілген сөздерге сөйлемнің бірыңғай мүшелерін іріктеу (қар – жауады, жылтырайды; қуыршақ – үлкен, әдемі, сұлу, сәнді).


  5. Сөздердің мағынасын түсіндіру (үйшік, апан, ін, кастрөл, кесе, тегеш, тәрелке).


  6. Сөздердің астарлы мағынасын түсіндіру (кең пейілді; алтын алақан; алтын бас; алмадай әдемі).






Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет