Стамбекова жазира курмангалиевна

• 
  Болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлауға бағытталған оқу стратегиялары, әдістері мен тәсілдері жүйесін біледі;
  
• 
  Болашақ бастауыш сынып педагогтерінінің «инновация», «инновациялық әрекет» туралы теориялық білімдері қалыптасады;
  
• 
  Болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлау жайында білім, білік және дағдыларын меңгереді;
  
• 
  Болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлауда әртүрлі әдістерді, құралдарды және оқыту технологияларын қолдана отырып, оларды пайдаланудың орындылығын анықтай отырып, оқу-танымдық қызметті басқаруды жүзеге асырады.
  

Кесте 13 – Болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлау элективті курсының бағдарламасы

13 – кестенің жалғасы

«Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» элективті курс бағдарламасы болашақ педагогтерді инновациялық әрекетке даярлаудың негізгі қырлары мен басты мәселелерін қамтиды.

Сурет 29 – Элективті курста пайдаланылған инновациялық дәріс түрлері

Инновациялық дәрістердің мазмұны, ерекшеліктері, олардың әрқайсысының «Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» арнаулы курсында пайдаланылу орындары туралы арнайы «Инновациялық дәрістер: мазмұны, ерекшеліктері және әдістемелік нұсқаулықтар» әзірленіп, эксперимент өткізуші оқытушыларға, студенттерге таратылды.

Сурет 30 – Инновациялық семинар және практикалық сабақ түрлері

Сурет 31 – Инновациялық лабораториялық сабақ түрлері

Тәжірибелік-эксперименттік жұмысты ұйымдастырудың келесі қадамында «Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» элективті курсының құрамындағы инновациялық бағыттағы өзіндік жұмыстар мен жоба жұмыстарын орындау туралы қарастырылады. Болашақ бастауыш сынып педагогтерін жаңартылған бағдарлама негізінде инновациялық әрекетке даярлауға арналған «Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» элективті курстың құрамындағы студенттердің өзіндік жұмыстары мен жоба жұмыстарының түрлері мен пайдаланылатын орындары және олардың әдістемелік ерекшеліктері нақтыланды, студенттер орындайтын өзіндік жұмыстар мен Жоба жұмыстарының тақырыптары ірктелінді, оларды өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар әзірленді (сурет 32).

Өзіндік жұмыстың түрлілігі оны ұйымдастыруға түрлі қырдан келу мүмкіндігін танытатыны белгілі [165]. Студенттер инновациялық әрекет туралы біліміне сүйене отырып, дәріс пен семинар, лабораториялық сабақтарда меңгерген теориялық және практикалық тәжірибесіне сүйене отырып, белсенді іс-әрекеттер орындау арқылы инновациялық әрекетке даяр болудың ішкі санасындағы қуатты көзін ашуға дағдыланады. Түрлі өзіндік жұмыстарды орындай отырып, студент инновациялық әрекетке дайындалудың күрделі жолдарын танып-біледі, алдағы міндеттерді шеше алатын болады.Бұл айтылғандардың барлығы, негізінен, тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың екінші, яғни оқыту-қалыптастыру кезеңіне ұйымдастыру үшін жасақталынған оқу-әдістемелік құралдар болғаны белгілі.Ал тәжірибелік-эксперименттік жұмысты ұйымдастырудың тағы бір маңызды қадамы – оқыту-қалыптастыру кезеңінен соң өткізілетін бақылау кезеңін қажетті оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету. Осымен байланысты, болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлығын бақылайтын тапсырмалардың кесінділері мен оларды өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар әзірленді. Сонымен қатар, болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлығын тексеретін тест жүйесі мен оларды өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар әзірленді.Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың екінші кезеңінде, 2019-2020 жылдары жүргізілген қалыптастыру кезеңінде, ғылыми-педагогикалық, психологиялық әдістемелік-технологиялық әдебиеттер мен зерттеулерді талдау арқылы жүйеленген теориялық-әдіснамалық тұғырлар негізінде болашақ бастауыш сынып педагогтерінің инновациялық әрекетке даярлығын қамтамасыз етуге арналған «Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» элективті курс пен «Болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке даярлау әдістемесі» оқу-әдістемелік құралының тиімділігі тексерілді.Сонымен бірге арнайы әзірленген «Бастауыш білім беруде инновациялық әрекетке даярлау негіздері» элективті курс пен қосымша оқу-әдістемелік құралдардың кешенін пайдалана отырып, болашақ бастауыш сынып педагогтерін инновациялық әрекетке арнайы даярлау үдерісін ұйымдастыру, өз кезегінде, студенттерді кәсіби педагогті дайындаудың тұтас педагогикалық үдерісіне үлкен ықпал етіп, зор әсерін тигізуі үшін тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың қалыптастыру кезеңіне кафедра ұжымымен келісе отырып, зор көңіл бөлінді.

• 
  интерактивтік дәрісте студенттер оқытушымен және өзара үздіксіз тақырып туралы пікір алмасып отыруы міндетті;
  
• 
  оқытушы міндетті түрде презентация жасауы тиіс;
  
• 
  оқытушы да, студенттер де дәріске белсене қатысып, алынып жатқан ақпаратты үздіксіз өңдеп отырады;
  
• 
  оқытушы әрдайым кері байланыс алып отырады, бұл өте маңызды.
  
• 
  оқытушы студенттердің пікір алмасуын тақырыптың берілуі тәртібіне қарай реттеп отыра алады;
  
• 
  интерактивтік дәріс – студенттердің енжар/пассив тыңдаушыдан актив /белсенді білім алушыға айналуын мүмкін ететін тиімділігі зор дәріс түрі.
  

Кесте 14 – «Инновация, инновациялық үдеріс туралы түсінік» тақырыбы бойынша интерактивтік дәрістің технологиялық картасы

14 – кестенің жалғасы

14 – кестенің жалғасы

Интерактивтік дәрісте, көрініп отырғанындай, аз ғана уақытта студенттер өте белсенді жұмыстар орындап, бірнеше кезеңнен өтеді және түрлі әдістерді пайдалана отырып, өзінің мүмкіндіктерін жүзеге асыра алады. Интерактивтік дәрістің әр кезеңінің өзінің мақсаты бар, ал соңғы кезеңдегі соңғы күтілетін нәтиже – алдыңғы кезеңде қойылған мақсат ретінде қолжетімді болуы көзделеді. Интерактивтік дәрістің нақты тақырыптарға байланысты бейімделуі үлкен нәтижелерге қол жеткізеді және барлық тақырыпты бірдей интерактивтік дәріс формасы негізінде меңгерту тиімді болмайды деп ойлаймыз. Дәрістің түрлері мол, сондықтан тақырыптар бойынша дәрістерді де түрлендіріп отыру қажет. Нақ осындай ретпен элективті курстың бағдарламасында көрсетілген барлық дәрістердің технологиялық картасы әзірленді.

• 
  шешілуі тиіс мәселенің қойылымы;
  
• 
  мәселені талдау және қажетті кіріспе ақпаратты баяндау;
  
• 
  мәселені шешу мүмкіндіктерін анықтау;
  
• 
  мәселені басқаша етіп бірнеше нұсқада қайта құру;
  
• 
  қайта құрылған мәселе нұсқаларының біреуін біріге отырып таңдау;
  
• 
  мәселенің басқа салалардағы ұқсас үлгілерін табу;
  
• 
  мәселенің түрлі шешімін ойлап табу/ ұсыну;
  
• 
  ең оңтайлы шешімді не/немесе шешімдерді таңдап алу (кесте 15).
  

Кесте 15 – «Инновациялық әрекет: құрылымы мен жүйесі» тақырыбындағы «Ми шабуылы» форматындағы семинардың технологиялық картасы

15 – кестенің жалғасы

Кестеде көрсетілгеніндей, «Ми шабуылы» форматында өткізілген семинарда студенттер алты кезеңде бөлек-бөлек қойылған оқу мақсаттарының алгоритміне сәйкес, қорытынды нәтижесінде шынайы тәжірибеде пайдаланылатын жаңа идеяларды анықтау арқылы «Инновациялық әрекет» ұғымының құрылымын жүйелейді. Осы «Ми шабуылы» форматындағы семинарлардың тиімділігі студенттерге әзірге терең таныс емес мәселені шешуде әрқайсысының өзіндік ойын айтып, бірін-бірі түзетіп, оқытушының жетекшілік етіп қатысуымен, идеяларын түзете/коррекциялай алады. Нәтижесінде жаңа идеялардың барлығы ізденіп отырған ұғымның мазмұнын кеңейтуге көмек болады. Тәжірибелік-эксперименттік жұмысқа дайындық жасау үдерісінде инновациялық лабораториялық сабақтардың да әрқайсысы бойынша технологиялық картасы әзірленіп, әрбір лабораториялық сабақтың мазмұны мен құрылымының нақты сценарийлері негізінде сабақтың технологиялық картасы құралды. Элективті курста көрсетілген бірнеше лабораториялық сабақтардың («Инновациялық шеберхана», «Ғылыми-эксперименттік талдау», «Бақылау жұмысы», Презентациялық сабақ) біреуіне кеңірек тоқталып өтеміз.Ал басқалары болашақ бастауыш сынып педагогтеріне таныс форматтарға ұқсас болып келеді, мысалы «Инновациялық шеберхана» тренингке немесе шеберлік сыныбына ұқсас болып келеді, «Ғылыми-эксперименттік талдау» лабораториялық сабағы белгілі бір педагогикалық технологиялық әдістемені талдауға арналады. Сондықтан осы тұста «Антиципация әдісі» деп аталатын лабораториялық сабақтың технологиялық картасын сипаттауға тоқталамыз.

Кесте 16 – «Инновациялық әрекеттің рефлексивтік компоненті: белгілері, жүзеге асырылу жолдары» тақырыбындағы антиципациялық сабақтың құрылымы және технологиялық картасы

Эксперименттік топта өткізілген дәрістердің өз инновациялық форматта таңдалынғаны алдыңғы тармақтарда айтылды. Оқу-қалыптастырушы кезеңде өткізілген сондай инновациялық дәрістің бір түрі Пресс-конференция дәрісінің үлгісін қысқаша көрсетіп өтеміз. Бұл дәрістің ерекшелігі – оқытушы мен студенттердің сұрақ-жауап диалогы түрінде өтілетіні.