Негізгі және туынды сөздер Сөздер құрамы жағынан дара және күрделі болып екіге бөлінеді. Бір ғана
түбірден тұратын негізгі және туынды түбір сөзді
дара сөз дейді. Мысалы:
бала, көше, ауыл, достық, егінші сияқты сөздер дара болып есептеледі, өйткені олар
бір ғана түбірден тұрады. Бірақ олардың құрамы бірдей емес. Бірі тек түбірден
тұрса, екіншілері түбір мен қосымшадан тұрады. Осыған орай олар екіге бөлінеді:
1.
Түбір (негізгі) сөз – сөздің мағынасы бар ең бастапқы бөлшегі. Мысалы:
бала, көше, ауыл, арман, т.б.
2.
Туынды сө з түбір сөзге сөз тудырушы жұрнақ жалғану арқылы жасалады.
Мысалы:
дос-тық :
түбірі
– дос; -тық – жұрнақ;
ег-ін-ші : түбірі
– ек; -ін, -ші – жұр нақтар, т.б.
3. Дең гей лік тап сыр ма ны орын даң дар.
1-дең гей. Диа лог мә ті ні нен түбір сөз дер ді те ріп алып, жұр нақ тар ар қы лы туынды сөз-
дер жа саң дар.
2-дең гей. Оқы лым мә ті ні нің маз мұ ны на сәй кес ке ле тін ма қал-мә тел дер жа зың дар.
3-дең гей. «Уақытты бағалай білеміз бе?» сұрағына «Төрт сөйлем» тәсілі арқылы жа -
уап жазыңдар.
1. Пікір. Өзіндік пікірлеріңді бір сөйлеммен жазыңдар.
2. Дәлел. Өз пікірлеріңді бір сөйлеммен дәлелдеңдер.
3. Мысал. Пікірлеріңді өмірмен байланыстырып, мысал келтіріңдер.
4. Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды шығарыңдар.
4. Ойдан тү бір сөз дер жа зыңдар, сол сөз дер ден жұр нақ ар қы лы ту ын ды сөз дер жасап,
кестеге түсіріңдер. Осы сөз дерден сөй лем құ рас ты рың дар.
лгі: Тү бір сөз дер Ту ын ды сөз дер тіл
тіл+ші
5. Уа қы тын ти ім ді пай да ла на біл ген мил лиар дер – Билл Гейтс тің қай ырым ды лық іс те рі
ту ра лы (15. mр3) тың дап, өз ой ла рың мен бө лі сің дер.
