Т. С. Сарбасова Құнанбаева Д.Ә., Жұмамбаев С. К
жүктеу/скачать 5,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| Менеджердің басқару функцияларына көзқарасы.
Менедж- мент орындауға міндетті нақты функциялар жиынтығы бо- лып табылады. Сонымен қатар менеджмент менеджермен оған бекітілген және орындалуы тиіс функцияларды кезекпен орындау үдерісін көрсетеді. Осының барлығын есепке алғанда, басқарушылық қызметті талдаудың негізгі әдісі болып функционалды-үдерісті көзқарас танылады. Бұл көзқарастың мазмұны менеджер өз лауазымдық функцияларын үдерісте, яғни нақты жұмыс операциялар ныса- нында орындайды болып табылады. Менеджер өзінің жұмысына функционалды-үдерісті көзқарас: – менеджердің өз функцияларын белгілеу, оларды толық жете түсінуді; – өз лауазымдық функцияларының тиімді орындалуын қам- тамасыз ететін нақты нысандарды, шынайы режимдегі функция- ларды орындау процедурасын алдын ала жете түсінуді; – менеджерге нақты бекітілген функцияны орындау нысаны ретінде жұмыс операцияларын, яғни шынайы режимде нақты шынайы әрекеттерін іске асыруды білдіреді. Менеджмент үдерістік көзқарас тұрғысынан 5 функцияның тізбекті түрде орындалу үдерісі болып табылады. Менеджердің негізгі лауазымдық функциясы басқарушылық шешімді қа- лыптастыру және қабылдау болып табылады. Менеджердің функцияларының әрбір орындау циклы шешім қабылдаудан ба- сталады: егер шешім қабылданса, – шынай режимде белгіленген нәтижеге жетуге алып келетін әрекеттерді жете түсіну (жоспарлау функциясы); 71 – мұндай әрекеттерді орындау нысаны мен орындаушыны таңдау (қабылданған жоспарды жүзеге асыру функциясы); – орындаушыларды тиімді басқару (ынталандару функциясы); – ойдағы нәтиже мен нақты алынған нәтижені салыстыру (бақылау функциясы) сияқты басқа функцияларды да тізбекті орындауға қажеттілік туындайды. Осыған байланысты, басқару менеджердің бірдей әрекеттерді орындау процедурасының циклдік қайталануын білдіреді. Жағдайлық көзқарас менеджердің басқару тәжірибесінде пай- да болатын нақты жағдайларды белгілеуге негізделеді. Мұнда жағдайлар олардың мүмкін мазмұнын ұғыну арқылы белгіленеді. Мұндай жағдайды немесе нақты жағдайдың болып қалу мүм- кіндігі туралы болжамдауды белгілеу менеджер өзіне белгілі функцияларды бекітуді білдіреді. Жағдайлық көзқарас тұрғысынан менеджердің өз функцияла- рын белгілеу ұйымға бекітілетін функциялардың толық тізбесін құру үшін пайдаланатын функционалды-үдерісті көзқарасқа ұқ- сайды. Бірақ мұнда екі маңызды жағдайды есепке алу қажет. Бі- ріншіден, менеджер функционалды-үдерісті көзқараста ұйымның не істеу қажет екендігін анықтайды. Ал жағдайлық көзқараста ме- неджер «ұйым не істеу керек екенін мен қалай ұйымдастырамын?» деген сұраққа жауап іздейді. Екіншіден, жағдайлық көзқарасты пайдалану барысында менеджер өзінің ойында ғана бола- тын үлгілі орындалатын операциялардан болуы мүмкін барлық ауытқуларды ойластырады. Мұнда менеджер болуы мүмкін штаттан тыс жағдайларды ескеруі қажет (яғни қалыпты үдерісте болжамданбаған жағдайлар). Штаттық емес жағдайлар болжамда- нуы да мүмкін. Менеджер әр штаттық емес жағдай үшін өз функ- циясын жедел тиімді шешім қабылдауға әр қашанда дайын болу нысанында белгілеу керек. Бірақ, штаттық емес жағдайлар бағдарламаланбауы, күтілмеуі мүмкін. Мұның себебі менеджердің біржақты немесе кертартпалық ойлауы, сыртқы ортаның дамуын болжай алмауы болуы мүмкін. Осылайша, менеджер жағдайлық көзқарасты пайдалану ба- рысында, тек қана өндіруші үдеріс сызбасының мазмұнынан шығатын функцияларды белгілеу ғана емес, мүмкін штаттық 72 емес жағдайларға жауап беруден шығатын функцияларды да белгілейді. Дәл осы жағдайлық көзқарас пен функционалды- үдерістік көзқарастың басты айырмашылығы болып табылады Менеджер жуйелік көзқарасқа жүктелгенде: – ұйымды жүйе ретінде, яғни бір-біріне қатысты қатаң өзара тәуелділікте және қатаң өзара байланыстықта болатын ұйымның ішкі ауыспалыларының жиынтығы ретінде көре білуі; – ұйымның ішкі бір немесе бірнеше айнымалыларға әсер ете білу дағдысын қолдану; – қолданған әсерге басқа да ішкі айнымалылардың жауап беруін бақылау және ұйымның ішкі тепе-теңдігін сақтап қалу мақсатында осы басқа айнымалалыларды керекті нысанға келтіру сияқты функцияларды орындауға дайын болуы қажет. Менеджер жүйелік көзқарасқа мынадай жағдайда жүгінеді: – егер технологияны өзгерту қажеттілігі болса. Мұндай жағдайда ішкі мақсатты және құрылымды, яғни екі ішкі айныма- лыны өзгертуге тура келеді; – егер еңбек өнімділігінің төмен деңгейі анықталып, менед- жер оны көтеру шешімін қабылдаса. Мұндай жағдайда менед- жер «адамдар» атты ішкі айнымалыға, яғни орындаушыларға, бағынушыларға әсер етеді. Бірақ мұндай ішкі айнымалыға әсер етіп, ол жоқ дегенде басқа екі ішкі айнымалыларды: міндеттер мен құрылымды сәкестендіру керек; – егер жаңа ұйымнан тыс мақсат құрылатын болса (мысалы, нарыққа көп көлемді тауарды шығару арқылы пайданы өсіру ту- ралы шешім), менеджер ішкіұйымдық мақсатқа әсер етеді. Бұл жағдайда басқа ішкі айнымалыларға, яғни құрылым, міндеттер мен адамдарға сәйкесінше түзетулер жүргізу керек. Инжинирингтік көзқарасқа жүгінгенде, яғни ұйымды биз- нес-үдерістер (негізгі және қосымша) жиынтығы түрінде қарас- тыратын кезде, менеджерге: – басты жетістік факторын қалыптастыру; – басты жетістік факторын критикалық жетістік факторларына бөліп тастау; – әр критикалық жетістік факторына тән негізгі бизнес- үдерістерді модельдеу; 73 – қажет жағдайда қосымша бизнес-үдерістерді жобалау; – жұмыс операцияларының өзара байланысында (тізбекті, тізбекті-параллельді, параллельді түрінде) олардың тұтас сызба- сын жобалау; – әр жеке алынған бизнес-үдерістің шеңберінде орындаушы- ларды бірлестіру; – барлық басқа менеджер үшін дәстүрлі болып табылатын (қажеттіліктерді, яғни өндірістік запастарды есептеу, серіктестік байланыстары және т.б.) функцияларды жүзеге асыруды ұйым- дастыру; – инжинирингтік тұжырымдамасын жүзеге асыру барысын- да бизнес-үдерістердің (негізгі және қосымша) реинжинирингін жүзеге асыру сияқты дағдыларды талап ететін функциялар бекітіледі. жүктеу/скачать 5,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|