¤нім
|
Метал
| |
ПДК
| | |
1
|
2
|
3
| |
±н, дєнді даќылдар
|
сынап
ќорѓасын
|
0,001
-
| |
ет, ќ±с (ќатырылѓан), ет µнімдері
|
ќорѓасын
сынап
|
0,5
0,03
| |
тењіз жєне м±хит балық.
(ірі тунецтен басќа)
|
сынап
|
0,4
| |
Тунец. (ірі т‰рлері), киттер
|
сынап
|
0,7
| |
балалара жєне диеталыќ таѓамѓа арналан дєнді даќылдар
|
ќорѓасын
кадмий
медь
|
0,2
0,02
5,0
10,0
| |
с‰т жєне с‰т µнімдері
|
цинк
сынап
ќорѓасын
|
25,0
0,005
0,05
| |
т±щы су балыѓы: жыртќыш жєне жыртќыш емес т‰рлері
|
-
-
|
0,3
0,6
| |
тењіз жєне т±щы су балыќ. жасал. консер.(тунец. басќа)
|
-
|
0,3
| |
Тунец. дайындал. консервілер
|
-
|
0,7
| |
моллюск жєне шаян тєрізділер
|
-
|
0,2
|
7.1 - кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
| |
алкоголь сусындары
|
ќорѓасын
кадмий
|
0,3
0,05
| |
ќант
|
ќорѓасын
мышьяк
|
1,0
1,0
| |
соустар
|
ќорѓасын
|
0,3 (кетчуп)
| |
соялыќ аќуыздар
|
сынап кадмий
ќорѓасын цинк мышьяк мыс
|
0,03
0,2
2,0
60,0
|
|
|
1,0
30,0
| |
жесть ыдысына консервіленген µнімдер
|
ќалайы
|
100-200
| |
балалар мен диеталыќ µнім таѓамдары
|
сынап, ќорасын, кадмий, мыс, цинк
|
0,005
0,1
0,01
2,0
5,0
| |
балалар ‰шін жеміс жєне кµкµніс негіздерінде жасалынѓан таѓамдыќ µімдер
|
сынап, кадмий, мышьяк, мыс, цинк
|
0,01
0,03-0,05
0,1
5,0
30,0
| |
жемістер, цитрус, кµкµніс
|
кадмий, мышьяк, ќорѓасын
|
0,1
0,4-0,5
0,2
| |
жеміс шырындары
|
ќорѓасын, мышьяк, мыс, кадмий
|
0,4
,2
5,0
1,0
| |
майлар
|
ќорѓасын, кадмий, мыс
|
1,0
0,05
0,5(жануар майы)
0,4(µсімдік майы)
0,1(µсімдік майы, раф., маргарин)
| |
балалар мен диеталыќ ‰гілген таѓам
(±н,тары)
|
сынап, ќорѓасын, кадмий, мыс, цинк
|
0,01
0,2
0,02
4,0
10,0
20,0
|
* Б±л концентрациялар µнімніњ свежий т‰ріндегі алынѓан мєліметтер.
¤сімдіктердіњ химиялыќ ќорѓану ќасиеттері немесе пестицидтер ќоршаѓан орта мен адам аѓзасына µте ќауіпті болып табылады. Пестицидтер химиялыќ ќ±рылымы к‰рделі заттар, климат т‰зуші факторлар єрекетіне тµзімді жєне кумуляцияѓа бейімделген 7.2 кестесінде берілген. Кейбір пестицидтердіњ таѓам µнімдерідегіш шектеулі максималды дењгейі ( шмд)
7.2 кесте – таѓам µнімдерініњ ќ±рамындаѓы шектеуші максималды дењгейі
Пестицид аты (єрекет ететін зат)
|
¤нім аты
|
ШМД, мг/кг
| |
Акктелик (пиримифосметил)
|
Ќияр,томат,ќант ќызылшасы,ас б±ќршак,баклажандарЕт, ж±мыртќа
Тањќурай, жидектер
|
0,2
р±ќсат етілмейді
| |
Афазии (атразин)
|
Кµкµністер, жемістер, ж‰зім, дєнді-даќылдар, кукуруза
Ет, ж±мыртќа
ќараќат, ќарлыѓан, тањќурай, с‰т
|
0,1
0,02
р±ќсат етілмейді
| |
Байлетон (триадимефон)
|
Дєнді-даќылдар, ќант ќызылшасы, ќияр, ќызан
Ќауын, алма, ж‰зім
Ќараќат
|
0,5
0,05
0,1 р±ќсат етілмейді
| |
Бетанал (фенмедифам)
|
Ќант ќызылшасы жєне асханалыќ
Цикорий
|
0,2
0,5
| |
Волатон (фоксим)
|
Дєнді-даќылдар
|
0,6
| |
Гамма-изомер ГХЦГ
|
К‰н баѓыс жєне µсімдік майы
|
0,05
| |
(гамма-изомер ГХЦГ)
|
Ж‰зім, алма, с‰т
Картоп, ќант ќызылшасы, ет, ж±мыртќа
|
0,1
|
|
|
| |
7.2 кестенің жалғасы
|
|
Дєнді-даќылдар жєне б±ршаќ т±ќымдастар, кукуруза, орамжапыраќ, сањырауќ±лаќтар
С‰т µнімдері,
орман жидектері
|
0,2
0,5
1,25 р±ќсат етілмейді
| |
2,4-ДА (2,4Д)
|
Тамаќ µнімдері
|
р±ќсат етілмейді
| |
Золон (фозалон)
|
Дєнді-даќылдар, картоп ќант ќызылшасы, томат, баклажан, цитрус, алма, алм±рт, шие, сањырауќ±лаќтар
|
0,2
| |
Карбофос (малатион)
|
Алма, алм±рт, ќияр, ж‰зім, ќауын , ќарбыз
µсімдік майы
Ќант ќызылшасы жєне асханалыќ, орамжапыраќ, ќияр, томат, алм±рт, ќауын , ќарбыз, шай
Алма, шие, ж‰зім, цитрустар
¦н, дєнді-даќылдар, кукуруза, б±ршаќ, соя
Жидектер
|
1,0
0,1
0,5
1,0
2,0
3,0, р±ќсат етілмейді
| |
Прометрин (прометрин)
|
Картоп, µсімдік майы, б±ршаќ, соя.
Сєбіз, селдерей, жасылдар
|
0,1
р±ќсат етілмейді
| |
Раундап (глифосат)
|
Кукуруза, картоп, дєнді-даќылдар, кµкµністер мен жемістер , цитрустар, сањыруќ±лаќ
Малина, черника
|
0,3
р±ќсат етілмейді
| |
Семерон (десметрин)
|
Орамжапыраќ
|
0,05
| |
Фосфамид (диметсат)
|
µсімдік майы
ќант ќызылшасы жєне асханалыќ, орамжапыраќ
|
0,1
0,15
|
|
Дєнді-даќылдар, к‰ріш, картоп, ќант ќызылшасы , ќияр, томат, алма, алм±рт , шие, цитрустар, сањырауќ±лаќтар, ж‰зім, орман жидектері
|
0,4
р±ќсат етілмейді
| |
Эптам (ЕРТС)
|
Ќант ќызылшасы жєне асханалыќ, µсімдік майы
|
0,05
|
Ќ±рамында нитрат жєне нитрит мµлшері кµп жануар жєне µсімдік µнімдерін пайдалану адам аѓзасына ќауіпті. Нитрат жєне нитриттіњ гемоглобинмен єрекеттесу барысында оттегініњ ќайта байланысу процесі б±зылады, осыдан пайда болѓан метгемоглобин оттегін тасымалдау ќызметін атќара алмайды. Цианоз, жиі тыныс алу, асфикция белгілері бар оттегініњ жеткіліксіздігі байќалады. Уланудыњ ауыр жаѓдайларында µліммен аяќталуы м‰мкін. Нитраттар мутагенді жєне эмбриотоксиндік єрекетке ие екені аныќталды.
Нитраттарды жинау ќабілетіне байланысты кµкµністерді мынадай топтарѓа бµлуге болады:
1 – 1 кг µнімге 5г нитраттардан кµп (салат т‰рлері, кресс-салатты ќоса, петрушка, редис);
2 – 1 кг 5 г-ѓа дейін (жасыл пияз, орамжапыраќ, кольраби, шомыр, асханалыќ ќызылша, шпинат);
3 – 1 кг 4 г-ѓа дейін (аќќауданды орамжапыраќ, сєбіз, пияз);
4 – 1 кг 3 г-ѓа дейін (порей-пиязы, рауѓаш, укроп);
5 – 1 кг 2 г-ѓа дейін (асќабаќ);
6 – 1 кг 1 г-нан аз (ќарбыз, ќауын, баклажан, ќияр, ќызан, картоп).
Нитраттар ќызылшаныњ жемісті тамырыныњ ‰стіњгі бµлігінде кµп жиналатын болса, ал сєбізде ортасында сары бµлігінде кµп жиналады екен. Орамжапыраќтыњ ењ ќауіпті бµлігі - µзегі, нитраттар ќаудан жапыраѓыныњ ќалыњ сабаѓында кµп жиналады. Нитраттар ірі картоп т‰йнектеріне ќараѓанда, ±саќтарында ќабыќ астында кµп жиналады. 4.3 кестеде µсімдік шаруашылыѓы µнімдеріндегі нитраттардыњ р±ќсат етілетін максималды мµлшері берілген.
Кесте 7.3 - ¤сімдік шаруашылыѓы µнімдеріндегі нитраттардыњ р±ќсат етілетін максималды мµлшері (мг/кг)
¤німніњ атауы
|
Концентрациясы
| |
Картоп
|
250
| |
Аќќауданды орамжапыраќ
ерте
кеш
|
900
500
| |
Сєбіз
ерте
кеш
|
400
250
| |
ќызан
|
150
|
7.3 кестенің жалғасы
1
|
2
| |
Ќияр
|
150
| |
Асханалыќ ќызылша
|
1400
| |
Кєдімгі пияз
|
80
| |
Порей-пиязы
|
600
| |
Ќауын
|
90
| |
Ќарбыз
|
60
| |
Тєтті б±рыш
|
200
| |
Асќабаќ
|
400
| |
Тыква (балалардыњ тамаѓына арналѓан консервілерді шыѓару ‰шін)
|
200
|
Адам аѓзасына тамаќ µнімдерімен бірге еніп, экологиялыќ тізбекте т±раќты болып келетін – радионуклидтер – кесте 4.4
Кесте 7.4 – Цезий-137-ніњ ластанѓан с‰ттен с‰т µнімдеріне µту жолы
¤німніњ атауы
|
Алѓашќы ќ±рамындаѓы цезийдіњ саќталу пайызы кг
| |
Ќаймаѓы айырылмаѓан с‰т
|
100
| |
Майы жойылѓан с‰т
|
90
| |
70% майлылыѓы бар май
|
15
| |
Майсыз ірімшік
|
30
| |
Еріткен май
|
0,6
| |
Ќаймаќ, 20% майлылыѓы бар май
|
70
| |
40% майлылыѓы бар ќаймаќ
|
20
| |
Таѓамды казеин
|
30
|
Уран ыдырау µнімдерініњ (стронций-90 жєне цезий-137) жартылай ыдырау кезењі 30 жылдан кем емес. Ќоректік тізбек бойынша орын ауыстыра отырып, єсіресе µндірістік ластанѓан жєне ядролыќ ќару сыналѓан территорияларда, атом электростанциялардаѓы техногенді апаттарда, олар потенциалды ќауіпті болады. 4.5 кестеде тамаќ µнімдері мен ауыз судыњ ќ±рамындаѓы цезий-137 жєне стронций-90 радионуклидтердіњ р±ќсат етілетін мµлшері берілген.
Кесте 7.5 – Тамаќ µнімдері мен ауыз судыњ ќ±рамындаѓы цезий-137 жєне стронций-90 радионуклидтердіњ р±ќсат етілетін мµлшері
¤нім
|
Салыстырмалы белсенділік (Ки/кг, Ки/л)
| |
Цезий-137 ‰шін ВДУ
|
| |
Ауыз су
|
5,0 * 10-10
| |
С‰т, ірімшік, май, сыр
|
1,0 * 10-8
| |
Ќоюландырылѓан жєне ќ±нарландырылѓан с‰т
|
3,0 * 10-8
| |
Ќ±рѓаќ с‰т
|
5,0 * 10-8
| |
Ет, ќ±с, балыќ, ж±мыртќа
|
2,0 * 10-8
| |
Жануар жєне µсімдік майы
|
5,0 * 10-8
| |
Картоп, жеміс тамырлылар, кµкµністер, жемістер жєне жидектер
|
1,6 * 10-8
| |
Нан, жарма, ±н, ќант
|
1,0 * 10-8
| |
Жања піскен жемістер мен сањырауќ±лаќтар
|
4,0 * 10-8
| |
Кептірілген жемістер
|
8,0 * 10-8
| |
Кептірілген сањырауќ±лаќтар, жабайы µсетін жидектер, шай
|
2,0 * 10-7
| |
Балаларѓа арналѓан тамаќ µнімдері
|
5,0 * 10-9
| |
Дєрілік µсімдіктер
|
2,0 * 10-7
| |
Стронций-90 ‰шін ВДУ
|
| |
Ауыз су
|
1,0 * 10-10
| |
С‰т жєне с‰т µнімдері
|
1,0 * 10-9
|
7.5 кестенің жалғасы
Достарыңызбен бөлісу: |
