Тағайбекова Дариға Сірнебайқызы «Адам және жануарлар физиологиясы» пәні бойынша
Жануарлардың қарнындағы ас қорытылу ерекшеліктері
жүктеу/скачать 1,95 Mb.
|
Лекция АжФ
| 5. Жануарлардың қарнындағы ас қорытылу ерекшеліктері
Жылқы мен шошқаның қарыны- бiр және көп камералы қарындарының арасындағы ауыспалы түрге жатады. Жылқы қарыны-ның сиымдылығы 10-15л. Қарынының кiреберiсiнде күмбез тәрiздi соқыр қапшығын ажыратады. Бұл қапшықта микроорганизмдердiң қатысуымен көмiр сулардың ашу процесi жүредi. Жылқы қарынында қабылдаған азық қабат-қабат орналасады, себебi нашар жиырылады, сөл үнемi бөлiнедi, тәулiгiне 30л бөлiнедi. Сөлдiң жалпы қышқылдығы 1,5-2,29, түс қышқылының мөлшерi 14% құрайды. Жылқы қарынында екi түрлі процесс жүредi. 1. Күмбез бөлiгiнде амилометикалық процесс-қанттар ыдырайды. 2. Басқа бөлiктерiнде белоктарды ыдырататын протеолитикалық процесс жүредi. Күйіс қайыратын жануарлардың қарыны 4 бөлiмнен тұрады: таз (мес) қарын , жұмыршақ, қатпаршақ және ұлтабар. Жұмыршақ iрi қарада 5-10л, қой, ешкi сортировка 1,5-2л,қатпаршақ iрi қарада 7-18л, қойда 0,8-0,5л, 60-70% сiңiрлерi, ұлтабар iрi қарада 8-20л, қойда 1,7-3,3л сөл бөлу. Түйеде қатпаршақ болмайды. Ұлтабар нағыз қарын болып саналады, себебi сөл бөлiнедi. Қарынның басқа бөлiмдерiнде аззық қорыту микроорганизмдердiң қатысуымен өтедi. Күрделі қарынның ең ұлкенi таз қарын, iрi қарада оның көлемi 100-300л, ал ұсақ малдарда 12-20л шамасында. Микроорганизмдердiң тiршiлiгi үшiн қолайлы жағдай қарынның алдыңғы бөлiмдерiнде, сондықтан олар жылдам өсiп өнедi. Микроор-ганизмдердiң тiршiлiгi үшiн: қарынның ұлкен көлемi, азықтардың ұнемi түсiп тұруы, қарындағы ортаның реакциясы әлсiз сiлтiлi немесе әлсiз қышқылды болуы (рН 6,5-7,4) және температура 38-39С тұрақты болды. Таз қарында 3 типтi микроорганизмдер өсiп-өнедi. Олар инфузориялар (қарапайымдылар) , бактериялар мен саңңырауқұлақтар. Бұлардың жалпы саны түрлік құрамы әртүрлі факторларға байланысты. Қалыпты жағдайда қаррын шынының бiр грамында 10,10 шамасында бактериялар болады. Инфузориялар клетчатканы ыдыратуда маңызды роль атқарады. Бактериялар органикалық заттарды ыдырататын ферменттер бөледi. (целюлаза, амилаза, протеаза, липаза). Азық құрамындағы қоректiк заттар ашу, ыдырау нәтижесiнде қарапайым заттар пайда болады. Мес қарында анаэробтық уақ саңырауқұлақтар дрожилар (ашыт-қылар), зең саңырауқұлақтар және сәулелi ұсақ саңырауқұлақтар (актиномицеттер) болады. Олар азық талшықтарына жабысып тiршiлiк етедi. Уақ саңырауқұлақтар клетчатканы ерiтiп, қантты ашытады, гликоген, амин қышқылдарын, В тобындағы дәрумендәрiлердi түзедi. Қарын микроорганизмдердiң саны мен түрлік сипатына рацион құрамындағы крахмалдың, белоктың мөлшерi, көлемдi азықтар әсер етедi. жүктеу/скачать 1,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|