Артериялық пульс жүректің атқаратын қызмет көрсеткішінің бірі. Пульстің көптеген қасиеттері арқылы қан айналысын да сипаттаура болады. Пульсті тексергенде оның мынандай көрсет-кіштері анықталады

Артериялық пульс жүректің атқаратын қызмет көрсеткішінің бірі. Пульстің көптеген қасиеттері арқылы қан айналысын да сипаттаура болады. Пульсті тексергенде оның мынандай көрсет-кіштері анықталады:

1. Тамыр соруының жилігі. Артериялық тамыр минутіне 70—72 рет СОРЗДЫ, бүл жүрек лүпіліне сәйкес келеді. Тамыр жиі соқса (80-нен артық) оны Р. {гефлепз, сирек соқса Р. гагиз деп атайды.

2. Пульстің сору ыррарының дұрыстыры. Ыррары бұзылмаса Р. ге^иіагіз (дүрыс), ал ырғары бұзылса Р. ігге^иіагіз деп атала-ды.

3. Пульс серпіні — сфигмограммадары пульс толқыны биік болса, ол үлкен пульс — Р. та^пиз, ал кіші болса, әлсіз пульс Р. рап/из.

4. Пульс шапшаңдыры, сфигмограммадағы қисық сызықтың тез көтеріліп, тез төмендеуі немесе баяулауы. Бүлар қолқа қақ-пақшасынын кемістігінен (шапшаң пульс — Р. сеіег) туады. Баяу жазык. пульс (Р. іагсіиз) қол«.а аузының тарылуынан болады.

5. Пульстің қатаңдыры. Мұны артерия қабыррасын саусақтар-мен басып қысу арқылы анықтайды. Тамырды қысып қанды тоқ-тату қиын болса, Р. йигиз (қатты) болраны, ал оңай қысылса пульс жұмсақ — Р. тоШз болғаны.

6. Пульстің толық қандылығы. Қан?а толы пульс — Р. ріегшз, бос пульс — Р үасииз. Пульстің қанға толран-толмараны тамыр-ды ортаңры саусақпен басып одан жорары жерде тамырдың тез немесе сәл толганын байқап біледі.

Веналық пульс тек ірі және жүрекке жақын веналарда байқа-лады. Ол тек жазып алу арқылы аныкталады г (флебография). Ол үшін датчикті мойындырық вена (іи^иіагиз) тұсына қойып, оның қисық СЫЗЫРЫН флебограммара жазып алады. Флебограмма а, с, v әріптерімен белгіленетін, үш түрлі толқыннан түрады. Ве-налык пульс жүректің оң жақ жартысы қызметінің көрсеткіші «а»— атриалдық-жүрекшс тісі, оң жүрекшенің систоласы кезін-де үлкен қуысты веналарда қанның іркіліп тоқтап калуынан; «с»— каротидтік тістін пайда болуыида, екі түрлі пікір бар.

Оның бірі — мойындырық венаның астында жатқан ұйқы арте-риясынын, пульстік ырғагының түрткісі. Екінші нікір бойынша «с» тісі қарыншаның жиырылу кезеңінде пайда болады. Бұл мезгілде он, қарыншада сол қарыншаға қарағанда қысым төмен болғандықтан қарыншааралық перде мен үш жақтаулы қақпақ-шаныц жүрекшеге қарай ойысуы қуысты веналарға қарай қанды толқытады және веналарды кецейтеді, осыдан «с» тісі пайда бо-лады. «v»— көлемдік тіс — қарыншаның қан шығару кезеңінің со-ңында пайда болады. Қарынша систоласы мезгілінде жүрекше днастола күйінде болғандықтаи әбден қанға толады, веналардан қан жүрекшеге өтпейді. Веналарды қатты кеңейтеді. Бүл «v» тол-кынын тудырады (35-сурет).