Қан ағысының сызықтық жылдамдырын (V) оның көлемдік

Қан ағысының сызықтық жылдамдырын (V) оның көлемдік

есептеп шығаруға болады: Ү= — %; пг² — тамыр саңылауының ауданы.

Қан айналымыньщ толық мерзімі деп бір тамшы қанның үлкен және кіші қан айналу шеңберлерінен бір айналып шығатын уақы-тын айтады. Бұл мерзім сау адамда қалыпты жардайда 17 — 25 секундқа тең. Ал жануарларда — 25 систолара кететін уақытқа тең болады. Мысалы пілдің жүрегі минутына 25 рет СОРЗДЫ, ал осы мезгілде қан тамшысы үлкен, кіші қан айналу шеңберін бір айналып шырады. Адамның жүрегі 20 секунд арасында 25 рет сорады. Осы арада қанның белгілі бір көлемі екі шеңберді бір айналып шығады.

Қаниың кан шеңберлерін қанша уақытта бір айналып шыра-тыныц шынтақ венасына бояу (конгорот), радиоактивтік натрий изотопын, не лобелин енгізу арқылы білуге болады. Бұл заттар-дың арасында лобелин жиірек қолданылады. Лобелиннің 1%-тік ерітіпдісінің 1 мл көлемін қанра құйса, ол оң жүректеи өкпеге барып, одан әрі сол жүректен өтеді, де үйқы артериясыныц тар-мақталар жеріне жетіп, мұндары хеморецепторларды тітіркенді-ріп рефлекс аркьілы тынысты тереңдетеді не жиілетеді немесе жөтел пайда болады. Осы рефлекстін. пайда болу уақыты анық-талады. Рефлекс кезінде лобелин араласқан қан кіші шеңберді 3,5 — 5,4 секунд ішінде бір айналып өтеді. Иттерге жүргізілген зерттеулерде қанның кіші шеңберден өту мерзімі екі шеңбердеи өту мерзімінің 1/5 тең болды.

Қанның вена арқылы жылжуы. Қан тамырларынын тұйык шенбсрінде қан үздіксіз айналып ағып тұруы үшін алдымен жү-ректің жиырылу куаты жұмсалады. Мұның 10 — 15% артерия та-мырларының кедергісінен өтуге, ал 80 — 85% артериолалар мен капиллярлардың кедергісін жеңуге кетеді. Сонда қанды веналар арқылы жүрекке қайта жеткізу үшін жүрек куатының 5% рана калады. Қан вена арқылы қозралуы үшін капиллярлардан вену-лаларра, онан соң веналарра үнемі құйылып тұруы қажет. Бүл жү-ректің соруына байланысты (кардиалық фактор). Қанның венара өтетін кейінгі бөлшегі алғашқы порциясын интермелеи әрі қа-рай жылжытады. Мұны үіз а Іег^о күбылысы дейді. Жүрек со-руың қойса, венадары қанның жылжуы баяулап біраздан соң ток-тайды. Сондыктан қанның вена арқылы жылжуының ең бірінші себебі кардиалық фактор — жүректің соруы. Қардиалық фактор-мен қатар қанның вена арқылы жүрекке қарай жылжуына көмек-ші бірнепіе экстракардиалық (жүректен басқа) қосымша фактор-лар бар: