Дұрыс бөлшек — алымы бөлімнен кіші болатын бөлшек, яғни,
Мысалы,
Егер алымы бөлімінен үлкен болса, яғни, онда бұл — бұрыс бөлшек деп аталады. Мысалы: Натурал сандар қатарына бөлшек сандардың келіп қосылуы сан ұғымын да,амалдар ұғымын да бұрынғыдан кеңейте түсті.
1.Жай бөлшектерді қосу. Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосқанда олардың алымдарын қосып, алым етіп, ал сол бөлімнің өзін қалдыру керек.
Мысалы:
1)
2)
3)
(формула)
Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу үшін:
бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру керек;
бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу ережесі бойынша қосу амалын орындау керек.
2.Жай бөлшектерді азайту. Бөлімдері бірдей бөлшектерді азайтқанда азайғыштың алымынан азайтқыштың алымын азайтып, алым етіп жазып, ал сол бөлімнің өзін қалдыру керек.
Мысалы: 1) - =
2)
3)
(формула)
3.Жай бөлшектердің көбейтіндісі – алымы берілген бөлшектердің алымдарының көбейтіндісіне, ал бөлімі бөлімдерінің көбейтіндісіне тең бөлшек.
Мысалы: (формула).
4.Натурал санды бөлшекке көбейткенде натурал сан бөлшектің алымына көбейтіліп, көбейтінді бөлшектің алымы болады да, бөлімі өзгеріссіз қалдыру керек.
5. Егер көбейткіштер аралас сандар болса, оларды бұрыс бөлшекке айналдырып, содан кейін бөлшекті бөлшекке көбейту ережесін қолдану керек.
6.Бөлімдері бірдей жай бөлшектердің қайсысының алымы кіші болса, сол жай бөлшек кіші, қайсысы үлкен болса, сол жай бөлшек үлкен болады
1. Бөлімдері әртүрлі бөлшектерді салыстыру үшін, ортақ бөлімге келтіріп, бөлімдері бірдей бөлшектерді салыстыру ережесін қолданамыз.
1.Бақтағы 120 ағаштың шырша ағаштары. Бақта неше шырша ағашы бар?
Шешуі: 1) 120*1=120 120/5=24
2.Көрмедегі 57 суреттің бояулы суреттер. Көрмеде неше бояулы сурет бар?