тақырып "Бухгалтерлік есептің қалыптасу тарихы" Екі жақты жазу жүйесінің пайда болуы

жүктеу/скачать 94,91 Kb.

бет	9/12
Дата	28.10.2022
өлшемі	94,91 Kb.
	#45946

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Байланысты:
Бух есеп негіздері дәрістер

6 Дәріс. Бухгалтерлік есепті құжатпен рәсімдеу. Бухгалтерлік есеп жұмысының принциптері.Түгендеу мен оны жүргізу тәртібі.

2. Екі жақты жазу
Әр шаруашылық операциясы кем дегенде баланстың екі бабын қозғайды. Осы тәсілде әр шаруашылық операциясы екі рет тең сомамен - дебеттің бір шотында және кредиттің басқа шотында жазылады. Яғни бір операцияның екі шотта жазылуын екі жақты жазу дейді. Шаруашылық операциясымен бейнеленген екі шоттың байланысы шоттар корреспонденциясы, ал шоттардың өзін корреспонденттелетін деп атайды. Шаруашылық операцияларының сомасын бухгалтерлік шоттар арқылы көрсету бухгалтерлік проводка делінеді.
Алдында көрсетілген баланс өзгерісіне әкелетін шаруашылық операциясын қарастырайық.
1 -Операция
Қолма қол ақшаға құны 30 мың теңге тұратын материал сатып алынды.
Мынандай бастапқы құжаттар рәсімделеді:

материалды сату-сатып алуды және оның келісім құнын растайтын счет-фактура
стаушыдан сатып алушыға материалды беруді растайтын накладной
материал құнын төлегені туралы шығыс касса ордері.

Осы операцияны бухгалтерлік шоттарда көрсету үшін балансты қарайық, яғни жинамалы 1310 шотта 200 мың теңге, ал 1010 шотта -150 мың теңге қалдық бар екен.

№	Операция мазмұны	1.01.06ж қалдық		Қаңтар айының айналымы			5.01.06ж қалдық
№	Операция мазмұны	Д-т	К-т	Д-т	К-т	Д-т		К-т
І	1010	150000			30000	120000
2	1310	200000		30000		230000

2-Операция
Құрылтайшылардың құжаттарына сәйкес компанияның 50 мың теңге мөлшеріндегі бөлінбеген пайдасы резерв капиталын құруға жіберілді.
Бұл шаруашылық операциясы пассивті шоттың екі корреспонденттелетін шотын қозғайды:

Бөлінбейтін пайда 50000 теңгеге кемиді, яғни, «Табыс» шоты дебеттеледі, себебі кему пассивті шоттарда дебет жақта көрсетіледі.
Резерв капиталы 50000 теңгеге ұлғайды, яғни, «Резервтік капитал» шоты кредиттеледі, себебі пассивті шоттарда ұлғаю кредит жақта көрсетіледі.

Енді шаруашылық операцияларын тіркейтін журналды толтыру қажет және бухгалтерлік проводка салу керек. Алдымен «Табыс» шотын ашып онда бастапқы қалдық 200000 теңге екенін білеміз, ал «Резервтік капиталдың» бастапқы қалдығы жоқ.
Енді осы шоттарда жоғарыдағы операцияларды көрсетейік.

№		1.01.06ж. қалдық		Қаңтар айының айналымы			1.02.06ж. қалдық
№		Д-т	К-т	Д-т	К-т	Д-т		К-т
1	5410		200000	50000				150000
2	5310				50000			50000

3-Операция
Компания 90 мың теңгеге артынан төлеуге келісіп материал сатып алды.
Бұның корреспонденция шоты келесідей болады:
Д-т 1310 К-т 3310 – 90000 теңге

	5.01.06ж. қалдық		Қаңтар айының айналымы		7.01.06ж. қалдық
	Д-т	К-т	Д-т	К-т	Д-т	К-т
1310	230000		90000		320000
3310		200000		90000		290000

4 операция
Кәсіпорын кассасынан жеткізушілерге алдында алынған материалға 40 мың теңге төледі.
Бұл шоттың корреспонденциясы келесідей болады:
Д-т 3310 К-т 1010 – 40000 теңге

	7.01.06ж. қалдық			Қаңтар айының айналымы			1.02.06ж. қалдық
	Д-т	К-т	Д-т		К-т	Д-т		К-т
3310		290000	40000					250000
1010	120000				40000	80000

5- операция
Өнімді сатып алушылардан есеп айырысу шотына артылған өнім үшін 130000 теңге ақша түсті.
Шот корреспонденциясы келесідей болады:
Д-т 1040 К-т 1210 – 130000 теңге

	1.01.06ж қалдық		Қаңтар айының айналымы		1.02.06 қалдық
	Д-т	К-т	Д-т	К-т	Д-т	К-т
1040	150000		130000		280000
1210	200000			130000	70000

Шаруашылық операцияларын тіркейтін журнал көрсетілген проводкалар бойынша келесідей тұрпатта болады:

№	Күні	Құжат	Д-т	К-т	Сома	Шаруашылық операциясы	Талдамалы шот
№	Күні	Құжат	Д-т	К-т	Сома	Шаруашылық операциясы	Д-т	К-т
1	4.01	Шот ф №3 нак 3, ШКО № 2	1310	1010	30000	Қолма-қол ақшаға алынған материал	Ткань, штор	ЖШС«Аян»
2	5.01	Құрылтай құжаттарының көшірмесі;Бухгалтерлік справка	5410	5310	50000	Бөлінбейтін пайда РК құруға жіберілді
3	6.01	Шот –ф №6, нак №6	1310	3310	90000	Төленбеген материал түсті	Матрац	ЖШС «Сая»
4	8.01	ШКО №8	3310	1010	40000	Материалға қолма-қол төленді	ЖШС «Сауран»
5	9.01	Банктің үзінді көшірмесі № 12	1040	1210	130000	Товар үшін төлем түсті		ЖШС «Сан»

Екі жақты жазуды кеңірек қарастыру үшін, шаруашылық операциялары шоттарының корреспонденциясын құрайық:

Кесте № 5

№	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сома, теңге	Корреспонденция
№	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сома, теңге	Дебет	Кредит
1	Жабдықтаушылардан түскен шикізат пен материалдар 15% ҚҚС	32000 4800	1310 1420	3310
2	Негізгі өндіріске босатылған материалдар	19000	8011	1310
3	Есеп беретін тұлға аванстық есеп ұсынды Артық ақша кассаға қайтарылды	100 18	1315 1010	1250 1250
4	Жалақыдан жеке табыс салығы ұсталды	1600	3350	3120
5	Ағымдағы шоттан кассаға ақша алынды	19400	1010	1040
6	Бюджетке ағымдағы шоттан өзге салықтар аударылды	4600	3190	1040
7	Кассадан еңбекақы төленді	13400	3350	1010
8	Жеткізушілердің берешегі үшін ағымдағы шоттан аударылды	10600	3310	1040
9	Негізгі өндіріс мақсатына босатылған отын	1470	8011	1312
10	Қысқа мерзімді алынған қарызды өтеу үшін ағымдағы шоттан аударылды	35000	3020	1040
11	Кассадан есеп беретін тұлғаға берілді	30	1250	1010
12	Ағымдағы шотқа қысқа мерзімді қарыз алынды	120000	1040	3020
13	Өзге қысқа мерзімді кредиторлық берешекке ағымдағы шоттан аударылды	3500	3390	1040
14	Өзге дебиторлардан ағымдағы шотқа түсті	3852	1040	1280
15	Аяқталмаған өндірістің қалдығы негізгі өндіріс шығындарына есептен шығарылды	60000	8010	1340
16	Өнімнің өзіндік құнын есептеу үшін материалдық шығындар негізгі өндіріс шығындарына аударылды	20470	8010	8011
17	Негізгі өндірістен шыққан дайын өнім	60470	1320	8010
18	Аяқталмаған өндіріс қалдығы негізгі өндіріс есебінен шығарылды	20000	1340	8010

Шоттар бойынша есептелген соңғы қалдықты баланстың баптарының сәйкес шоттарына көшіреді.

6 Дәріс.
Бухгалтерлік есепті құжатпен рәсімдеу. Бухгалтерлік есеп жұмысының принциптері.Түгендеу мен оны жүргізу тәртібі.

1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру негізінің әдістемесі және құқығы
Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру негізінің әдістемесі, құқығы және оның принциптері:

ҚР Азаматтық кодексімен
Халықаралық қаржылық есеп стандартымен
Бухгалтерлік есеп стандарттарына арналған әдістемелік нұсқауларымен
Бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарымен
Жұмыс жоспарына арналған нұсқаулық әдістемелерімен
Есеп саясатымен анықталады.

Осы құжаттарда тәжірибеде қолданылатын бухгалтерлік есептің жүргізу талабы және ережесі, негізгі нормалары қарастырылған.

жүктеу/скачать 94,91 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12