тақырып "Бухгалтерлік есептің қалыптасу тарихы" Екі жақты жазу жүйесінің пайда болуы
-тақырып "Бухгалтерлік есеп ақпараттық жүйе ретінде"
жүктеу/скачать 94,91 Kb.
|
Бух есеп негіздері дәрістер
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.4 Бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар және қаржылық есептіліктің сапалық сипаттамалары 2.5 Бухгалтерлік есептің негізгі кіші жүйелері (қаржылық есеп, басқарушылық есеп)
| 2-тақырып "Бухгалтерлік есеп ақпараттық жүйе ретінде"
2.1 Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есепті Нормативтік-құқықтық реттеу 2.2 Бухгалтерлік есепті анықтау және оның міндеттері 2.3 Есепке алу түрлері (жедел, статистикалық, салықтық) 2.4 Бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар және қаржылық есептіліктің сапалық сипаттамалары 2.5 Бухгалтерлік есептің негізгі кіші жүйелері (қаржылық есеп, басқарушылық есеп) 2.1 Қазақстан Республикасында 28.02.2007 жылы № 234-III болып қабылданған "бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" ҚР заңы қолданылады. Бұл ұйымдағы бухгалтерлік есеп тәртібін реттейтін негізгі құжат. ҚР Бухгалтерлік есеп туралы заңнамасын бұзу осы Заңның 25-бабына сәйкес ҚР заңдарында көзделген жауапкершілікті көздейді. ҚР "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Заңының 8 бабына сәйкес ұйымда бухгалтерлік есепті ұйымдастыруға бірінші басшы жауапты болады. "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" ҚР Заңы Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жүйесін реттейді, бухгалтерлік есепті жүргізу мен қаржылық есептілікті жасаудың қағидаттарын, негізгі сапалық сипаттамалары мен қағидаларын белгілейді. Шаруашылық операцияларын тіркеу жөніндегі бухгалтерлік жазбаларды көрсету 2007 жылғы 23 мамырдағы № 185 бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспарын қолдана отырып жүргізіледі. Әрине, ұйымдағы есепке алу-шаруашылық жұмысын дұрыс және сауатты ұйымдастыру үшін өз қызметінде (жоғарыда аталғандарды қоспағанда) мынадай заңнамалық актілерді басшылыққа алу қажет: - ҚР Конституциясымен; - ҚР Еңбек кодексі; - ҚР Азаматтық кодексімен (ҚР АК); - "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" ҚР Кодексімен (ҚР СК); - "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" ҚР Кодексімен (ҚР ӘҚБтК); - ҚР Қаржы министрлігінің 21.06.2007 ж. № 116 "бастапқы есеп құжаттарының нысандарын бекіту туралы" бұйрығымен; - ҚР Қаржы министрлігінің 21.06.2007 ж. № 115 "бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің нысандарын бекіту туралы" бұйрығымен; - кәсіпорынның қандай да бір қызметін реттейтін басқа да заңнамалық актілер мен нормативтік құжаттар (мысалы, ҚР Кеден кодексі және т.б.). Кәсіпорынның бас бухгалтері білуі керек ең алғашқы құжат, егер тіркеу кезінде бұл құжаттар қажет болса, жарғы (ереже) болып табылады. Жарғыда ұйым өз қызметінде қатаң ұстануы керек осы кәсіпорынның құрылымы мен менеджменті сипатталған. 2.2 бухгалтерлік есеп үздіксіз және өзара байланысты жүйе ретінде шаруашылық жүргізуші субъект туралы ақпаратты бақылау, өлшеу, тіркеу, өңдеу және беру оның қызметін бақылау және басқару мақсатында шаруашылық қызмет пен шешім қабылдайтын адамдар арасындағы байланыстырушы буын болып табылады. Осы мақсатта бухгалтерлік есеп: 1) шаруашылық қызметті бақылайды; 2) байқау жолымен алынған мәліметтерді заттай, Еңбек және ақшалай өлшеуіштердің көмегімен өлшейді; 3) құжаттау арқылы одан әрі пайдалану үшін осы деректерді тіркейді; 4) оларды пайдалы ақпаратқа айналдыратындай етіп өңдейді; 5) есептер арқылы ақпаратты басқарушылық шешімдер қабылдау үшін оны пайдаланатындарға береді. Өзінің мақсатына қарай бухгалтерлік есеп 3 негізгі жұмысты орындайды функциялары: бақылау; ақпараттық; талдамалық. Бухгалтерлік есептің бақылау функциясы стандарттарды, өлшемдерді белгілеуден, кемшіліктерді жою және ең жақсы көрсеткіштерге қол жеткізу үшін түзету мақсатында оларды нақты нәтижелермен салыстырудан тұрады. Бақылаудың негізгі бағыттары: - субъект активтерінің сақталуы; - шаруашылық жүргізуші субъектінің материалдық, еңбек және адам ресурстарын тиімді пайдалану; - шаруашылық жүргізудің тиімді әдістерін енгізу; - кірістердің өсуінің және өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің)өзіндік құнының төмендеуінің ішкі резервтерін анықтау; - субъектінің өндірістік бағдарламалары мен тапсырмаларын орындаудың уақтылығы мен сапасы; - субъектінің есеп саясатының қаржылық есептілік стандарттарына сәйкестігін қамтамасыз ету және оны жетілдіруге жәрдемдесу. Ақпараттық функция әр түрлі деңгейдегі пайдаланушыларға бухгалтерлік ақпаратты қалыптастыру және беру болып табылады. Бухгалтерлік есеп болжау, жоспарлау, экономикалық қызметті стратегиялық және тактикалық басқару үшін негізгі ақпарат жеткізушісі болып табылады. Бұл ретте бухгалтерлік есептің басталуы бастапқы деректер, түпкілікті нәтижесі-қаржылық есептілік болып табылады. Бухгалтерлік есептің ақпараттық функциясының мәнін негізге ала отырып, субъектінің шаруашылық қызметті жүзеге асыруы кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының сақталуын бақылау үшін субъектіні, сондай-ақ оның шаруашылық қызметі туралы басқа да мүдделі тұлғаларды, мемлекеттік органдарды ақпаратпен қамтамасыз етуден тұратын оның міндеттері айқындалды. Бухгалтерлік есептің аналитикалық функциясы экономикалық қызметті жедел реттеуге және субъектінің және оның бәсекелестерінің динамикасын, даму тенденциясын бақылауға, салалық көрсеткіштер аясында субъектінің тиімділігін бағалауға бағытталған. 2.3 шаруашылық есепке алу жалпы ел бойынша да, әрбір кәсіпорын, ұйым және мекеме бойынша да ұлттық шаруашылық жоспарының орындалуын көрсетеді. Қазіргі уақытта экономикалық есеп үш түрден тұрады: жедел-техникалық, бухгалтерлік және статистикалық. Жедел немесе жедел-техникалық есепке алу оларды жасау барысында тікелей басшылық ету мақсатында жекелеген шаруашылық операциялары мен процестерін қадағалау және бақылау жүйесі болып табылады. Осы есептің деректерін алу және пайдалану жеделдігі оның айрықша белгісі болып табылады. Сонымен қатар, жедел есепке алу белгілі бір уақыт аралығында әртүрлі экономикалық құбылыстарды қамтуы мүмкін, ауызша, байланыс арқылы берілуі мүмкін, сондықтан ол әрдайым деректердің дәлдігін және оларды қатаң құжаттауды қамтамасыз ете бермейді. Алайда, бұл ақпарат жеткілікті түрде дұрыс болуы керек, сонда сіз өзгерістердің мөлшері мен сипатын сенімді түрде бағалай аласыз және қажетті басқарушылық шешімдерді дәл қабылдай аласыз. Жедел есептің ерекше түрі-Салық есебі. Салық есебі-бұл шаруашылық жүргізуші субъектілер кірістерінің белгілі бір үлесін мемлекет кірісіне алу мақсатында салық салу объектілерін ағымдағы бақылау және бақылау жүйесі. Салықтардың үш санаты алынады: 1) кірістер, 2) тұтыну, 3) меншік. Бухгалтерлік есеп-бұл бақылау және басқару мақсатында шаруашылық жүргізуші субъект туралы ақпаратты үздіксіз және өзара байланысты бақылау, өлшеу, тіркеу, өңдеу және беру жүйесі. Бұл ақпарат пайдаланушыларға "компанияның экономикалық қызметін басқаруда шектеулі ресурстарды пайдаланудың балама нұсқаларын таңдауда негізделген шешімдер қабылдауға" мүмкіндік береді. Бухгалтерлік есеп (неміс тілінен Buch – кітап, halten – ұстау) – кітаптарды сақтау (жүргізу). Бұл Термин бухгалтерлік есепті қолданудың бастапқы кезеңінде, оның негізгі тіркеушілері кітаптар болған кезде пайда болды. Бухгалтерлік есеп ерекшеліктері тән: - зерттеу және есепке алу пәнінің, объектілерінің болуы; - ерекше әдіс пен оның элементтерінің сипаты; - субъектілер қызметінің толық және сапалы сипаттамасын қамтамасыз ету мақсатында шаруашылық операцияның үздіксіз, тұтас көрінісі; - бухгалтерлік ақпараттың заңды күшін беретін операцияның қатаң құжатталған көрінісі. Бухгалтерлік есеп арнайы зерттеу объектісі және зерттеудің нақты әдістері (әдістері) бар жүйе ретінде тәуелсіз теориялық және прагматикалық ғылым болып табылады. Бухгалтерлік есеп деректері жеке кәсіпорындардың да, бір саланың құрамына кіретін кәсіпорындар тобының да жұмысын бақылау және бақылау үшін қолданылады. Бухгалтерлік ақпарат жалпыланған түрде бүкіл халық шаруашылығы ауқымында басқарушылық шешімдер қабылдау үшін қолданылады. Бұл жалпылауға статистика арқылы қол жеткізіледі. Статистикалық есеп жаппай шаруашылық (қоғамдық) құбылыстар туралы деректерді жинау және өңдеу жүйесін білдіреді. Статистика (латынша "status" - күй) – мемлекеттегі істің жағдайын зерттейтін ғылым. Тәуелсіз ғылым ретінде статистика тек экономикалық құбылыстарды ғана емес, сонымен бірге қоғамның басқа да аспектілерін қамтиды. Оның көмегімен халық санының, құрамының және қозғалысының көрсеткіштері алынады, ел санағының деректері айқын мысал бола алады. 2.4 бухгалтерлік есеп жүйесі жеке (таза нарықтық) және мемлекеттік ұйымдарды біріктіретін нарықтық экономика инфрақұрылымының маңызды элементі болып табылады. Ол экономикалық қаражаттың жай-күйін және қоғамда жасалған миллиардтаған мәмілелерді көрсетеді. Оның негізінде мәмілеге тартылған тараптардың мүдделерінің балансы, бағалар, пайыздық мөлшерлемелер белгіленеді, инвестициялық шешімдер қабылданады. Оның ақпараттық құрамдас бөлігі де маңызды: бухгалтерлік есеп жүйесі нарықтық экономика инфрақұрылымының элементі болып табылады, өйткені ол жеке секторда және мемлекеттік секторда саяси шешімдер қабылдауға қажетті ақпаратты ұсынады. Бухгалтерлік есеп ұйымдар пайдаланушыларға қарауға ұсынатын қаржылық ақпараттың сипаты мен көлеміне байланысты. Олар әртүрлі санаттағы адамдар болуы мүмкін. Мысалы, инвестиция немесе несие беруші немесе бірлескен қызметті жүзеге асырушылар. Әр түрлі экономикалық шешімдер қабылдау кезінде олар әр түрлі дәрежеде ұйымның қаржылық және басқа есептеріне сүйенеді. Қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың екі негізгі тобы бар: - ішкі; - сыртқы. Өз кезегінде бұл топтар пайдаланушылардың екі санатына бөлінеді. Бұл кім: - субъектіні басқарады; - субъектіден тыс, бірақ онда тікелей қаржылық мүдделері бар; жүктеу/скачать 94,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|