Тақырып: Ғылыми зерттеудің әдіснамасы мен әдістемелері Жоспар
Сұрақтар: Ғылыми әдіс түсінігіне не кіреді? № 5 дәріс
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
| Сұрақтар:
Ғылыми әдіс түсінігіне не кіреді? № 5 дәріс Тақырып: Ғылыми зерттеудің категориялық аппараты ҒЗ-дің категориялық аппараты ғылыми ізденістің маңызды негізін құрайды. Зерттеу тұжырымдамасы өзара байланысты ғылыми ережелердің жүйесі деп түсіндіріледі, оны зерттеуші нәтижеге жету үшін қолданады. Ғылыми зерттеудің объектісі – зерттелетін құбылыстың қатынасы мен қасиеттерінің немесе іздеудің жалпы шеңберінің байанысының жиынтығы, ол зерттеушінің көз алдында болады. Ғылыми зерттеудің объектісі мен заты арасында бүтін мен оның құрамы арасындағы тәріездес өзара тәуелділік болады, бұнда бүтін ретінде объект танылады, ал оның бөлігі – зат. Зерттеудің мақсаты зерттеудің тапсырмаларында нақтыланып, қысқа және дәл қалыптасады. Ғылыми зерттеудің мақсаты мен міндеттері бір біріне өзара тәуелділікте болады және олар жұмыс істейтін құбылыстар мен заңдылықтардың табылуынан тұрады. Ғылыми мәселе тәжірибені және ғылыми әдебиетті терең оқу нәтижесі болып табылаады, ол ғылымның белгілі бір даму кезеңінде танымдық процестің нақты қозғалысы мен оның келіспеушіліктерін белгілеумен сипатталады.Ғылыми зерттеуде мәселені зерттеу «аймағы», базалық білім мен тәжірибелік қолдану құралы ретінде мәселені бөлу қажет. Мәселенің актуалдылығына сүйене отырып, мынандай сұраққа жауап қарастырылады – заманауи кезеңде мәселе маңызды ма? Ол үшін бірнеше позицияларды жандандыру қажет, негізінен білім жүйесінде және оның тәжірибелік қажеттілігіне әлеуметтік тапсырыстармен анықталатын, құжаттарға сілтемелер. Гипотеза – белгілі бір мәселенің шешудің мүмкін құралдары туралы негізделген болжам. Тек зерттелетін құбылыстардың тән ерекшеліктерін зерттеген жағдайда ғана гипотезалық ережелер айтуға болады, ол келесілік тексерулерді қажет етеді. Гипотеза зерттеу процессін ұйымдастырады, оның логикасын және нәтижесін ұйымдастырады. Гипотезаның даму процессі бірнеше сатыдан тұрады: Зерттеу объектісін эмпирикалық және теориялық білімдер жиынтығымен оқу, олардың негізінде ол туралы гипотезалық жаңа білімдер шығады; Қалыптастырылған гипотезаны дәлелдеу үшін зерттеу әдістерін іріктеу; Гипотезаны дәлелдеу немесе жоққа шығару, оны нақтылау және оның шындығына көз жеткізу. Гипотеза мынадай талаптарға жауап беруі тиіс: дәлелдік; ғылыми білімдерге сәйкестік; нақтылық пен айқындылық. Гипотезаның екі түрі бар: Негізіне ғылыми заңдылықтар, әдіснамалық мазмұндар, аргументтелген болжамдар, фундаменталды білім жататын теориялық гипотеза; Алдыңғы тәжірибелік сынақ нәтижелеріне негізделген эмпирикалық гипотезалар. Теориялық және эмпирикалық гипотезалар басқаша түсіндірілетін жіне сипаталатын деп аталады. Түсіндірілетін гипотезалар зерттелетін құбылыстың һзара байланысын ашады және оның болатын себептерін анықтайды. Сипаттайтын гипотеза қызметтің себебебін және мүмкін нәтижелерді айқындайды, бірақ олар туындаған заңдылықта ашпайды. Дипломдық (магимтрлік) жұмыстарда гипотезаның негізгі функциялары: Міндет шеңберін сызу; Зерттеудің ғылыми аппаратының құрамдастарын және оны жүргізу сатыларын жүйелеу ; Ғылыми ізденістің нәтижелерін болжау; Белгілі және жаңа фактілер арасындағы байланысты орнату. Әрбір гипотеза дәлелмен расталады, ол білімнің шынайылығына деген болжамдарға айналдырады. Ол үшін зерттеу әдісі жасалады. Ол таңдалған пәнге, мақсатына және ғылыми ізденіс мақсатына адекватты болуы керек. Гипотеза идеядан туады – теориялық жүйе негізінде, оның логикалық құрылысы және жоспарлау функционирлеудің негізгі ойы жатады. Идея мақсаттарды қалыптастыру және оған жету әдістерін қосады. Құрылымы бойынша идея кезеңдерді қосады: қалыптастыру; оған жетудің әдістері. Ғылыми жаңалық – зерттеушінің нәтижеге қатынасын көрсететін субъективті және объективті жағдайларды байланыстыратын түсінік. Ғылыми жаңалықты қалыптастыру ғылыми фактілердің салмақтылғын, деңгейін анықтауды және ғылым мен тәжірибеде бұрын ешқандай сәйкестігі болмаған жаңа білім, тұжырым, әдіснама, ұсынымдардың мәнін қарастырады. Ғылыми зерттеуде жаңалық әртүрлі қызмет атқарады: Талдап тексеру деңгейінде нақтылау; Анықтау деңгейінде толықтырушы; Түрлендіру деңгейінде ашу, ол зерттеушінің креативтік ойлау типіне, мәселені шешу әдісінің эвристикалы әдістеріне сүйенеді. Ғылыми зерттеу жұмыстарында таңдалған мәселенің жеткіліксіз зерттелуі ретінде оның оқу тәжірибесінде жинақталмауы жаңалықтың ғылыми және тәжірибелік негізіне жатқызылады. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|