Тарих 125 сұрақ Эф-22-5к1
Есім ханның Сырдария бойындағы қалалар үшін күресі және Бұқар хандығымен
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 41. Жоңғар хандығының құрылуы және алғашқы қазақ-жоңғар қатынастары.
| 40. Есім ханның Сырдария бойындағы қалалар үшін күресі және Бұқар хандығымен
қарым-қатынасы. Бұхар ханы Тәуекел ханмен сәтсіз соғыста қолдан шыққан Ташкент, Сайрам, Әндіжан жерлерін қайтарып алуды көздеді. Сонымен қатар қазақтарды Сырдарияның арғы бетіне ығыстырып тастауды мақсат етті. Қазақ хандығының ішкі жағдайын аңдып отырған Бұхар ханы бұрынғы бітім шартын бұзып, Қазақ хандығының жеріне жаңа жорықтар ұйымдастырады. 1603 жылы Айғыржар деген жерде үлкен шайқас болды. Бұл шайқаста Бұхар хандығының әскері ойсырай жеңіліс тауып, тым-тырақай қашты. Бұхар әскерлері Самарқан бекінісіне тығылады. Қазақ хандығының әскерлері жауды талқандап мол олжамен Ташкентке қайтып оралды. 1611 жылы бұхар әскерін Имамқұли хан өзі басқарып, Ташкентке шабуыл жасап, сол қаланың түбінде қазақтың қалын қолын басқарған Есім хан әскерімен соғысады. Бұл шайқаста Бұхар ханы жеңіліс тауып, кері шегінеді. Кейін қайта қол жинап Қаратау, Аспара өңіріне шабуыл жасап, бейғам ауылдар мен қалаларды үлкен шығынға ұшыратты. 1612 жылы Имамқұлидың ұлы Ескендір Ұлы жүз ханы Шах Сәидті өлтіреді, және өзін хан деп жариялайды. Бұған жауап ретінде 1613 жылы Есім хан қалың қолмен Самарқанға басып кірді. Бұхар хандығының әскерін тас-талқан етіп жеңді. 1620-1621 жылдары болған төртінші, бесінші, алтыншы қазақ – бұхар соғысында Қазақ хандығының әскерін Тұрсын хан бастап шығып, қазақтар толық жеңіске жетті. 1627 жылғы ең соңғы, жетінші қанды шайқасқа Есім хан Қазақ хандығының әскерін өзі бастап келіп, кескілескен шайқаста жеңіске жетті. Сөйтіп оңтүстік шекарасын берік бекітеді. Бұхара ханы Имамқұли жеңілісті мойындайды. 41. Жоңғар хандығының құрылуы және алғашқы қазақ-жоңғар қатынастары. Жоңғар хандығын XVII ғасырда қазіргі Қазақстан, Қытай, Моңғолия және Ресей территориясын жайлаған жоңғар ойраттары құрды. XVIII ғасырдың басында жоңғарлардың қазіргі Қазақстан мен Моңғолия территориясындағы үстемдігін мойындау үшін белсенді әскери жорықтар басталды, бұл Жоңғар хандығының құрылуына әкелді. Алғашқы қазақ-жоңғар қарым-қатынасы 17 ғасырдың ортасында қазақ хандары жоңғар ойраттарын өз соғыстарына қатысуға шақырған кезде қалыптаса бастады. Алайда, 18 ғасырдың басталуымен қазақтар мен жоңғарлардың қарым-қатынасы шиеленісе түсті, өйткені жоңғарлар қазақ хандарына тиесілі аумақтарды басып ала бастады. Қазақ хандары өз жерін қорғауға тырысты, бірақ қару-жарағы мен ұйымшылдығы жоғары жоңғарларға төтеп бере алмады. Соның нәтижесінде қазақ хандары Жоңғар хандығына қарсы күресте өзіне одақтас іздеп, орыс, қытай сияқты басқа халықтармен одақ құрады. Қазақтар мен жоңғарлар арасындағы алғашқы ірі қақтығыс 1723 жылы Талас өзенінде болды. Осы шайқастың нәтижесінде қазақ ханы Абылай мен оның әскері жоңғарлардан жеңілді. Бұл Жоңғар хандығының Қазақстан территориясының көп бөлігін бақылауға алып, қазақтарды солтүстікке қарай ығыстыруына әкелді. Жоңғар хандығының құрылуы және алғашқы қазақ-жоңғар қарым-қатынастарының нәтижесінде Қазақстанның саяси-әлеуметтік құрылымында елеулі өзгерістер болды және бұл қатынастар Қазақстанның бүгінгі күнге дейінгі тарихына орасан зор әсерін тигізді. жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|