Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| Оқыту адістерін таңдау.
Педагогика ғылымында мұғалім тэ- жірибесін зерттеу негізінде оқу-тэрбиелеу барысының нақгы жағдай- лары мен шарттарының түрлі ұштасуына байланысты оқытудың түрлі эдістерін таңдаудың накты жақтары қалыптасты. Оқыту эдістерін таңдау бірнеше жагдайпарга байланысты: - оқу, білім беру, тәрбиелеудің жэне оқушылардың дамуының жалпы мақсатына жэне қазіргі дидактиканың апдыңғы катарлы нұс- қауларынын жалпы бағыттарына; - осы гылымның және окытылатын пәннің, тақырыптарынын мазмүнының жэне әдістерінің ерекшеліктеріне; - нақты оқу пәнін окыту эдістемесінің ерекшеліктерін жэне жалпы дидактикалық әдістерді тандауға керек ерекше талаптарына; - нақты сабак материалының мақсаты, мазмұны мен мін- деттеріне; - материалды оқып-үйренуге берілген уақытына; - оқушылардың жас ерекшеліктеріне жэне олардың нақгы, тану мүмкіншіліктеріне; - оқушылардың дайындық деңгейіне (білімділік, тәрбиелілік жэне даму); - оқу мекемесінің материалдық қамтамасыз етілуіне, кұрал-жаб- дыктардың, қөрнекі құралдардың, техникалық қүралдардын болуына; - мұғалімнің ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне, практикалық жэне теориялық дайындығы мен эдістемелік шеберлігіне байланысты. Аталған жағдайлардың орындалу кезінде мұғалім бірнеше ше- шімді, яғни: ауызша, көрнекті немесе практикапық нақгы эдістер таң- дау, өзіндік жүмысты басқаруынын репродуктивтік немесе іздену эдіс- терін ұстану жэне өзін-өзі ұстау эдістерін қолдану туралы шешім қабылдайды. 269 11.2. Оңыту әдістерінің жіктемесі. Қазіргі кездегі дидакти- канын өткір мэселесінің бірі - оқыту әдістерін жіктеу. Бұл мәселе туралы накты бір жакты көзкарас жоқ, Дэл қазір жіктеудің негізгі тәсілдері бұрынгы кездегі жіктеу бойынша оқыту әдістерін мұгалімнін жұмыс әдісіне (әцгімелеу, түсіндіру, эңгіме) және окушылардың жұ- мыс әдісіне (жаттыгулар, оздік жұмыс) т.б. бөлген. Оқушының білім алу көздеріне қарай оқыту әдістері былайша жіктеледі: а) сөздік әдіс (білім негізінде ауызша сойлесу немесе басылым сөзі жатады); в) практикалық әдіс (окушылар практикалык жұмыстарды орындай отырып білім алады, біліктілігі артады). Оқытудың сөздік әдісі - оқыту әдістері жүйесінде жетекші дәлелдеген. Қазіргі кезде оларды ескірген, "белсенді емес" деп жиі ай- тып жүр. Сөздік эдіс аз уақытта көлемі жагынан үлкен, көп ақпарат бе- руге мүмкіндік жасайды. Мұгалім сөз арқылы адамзаттыц өткені мен келешегі туралы айкын бейнелер арқылы балалардыц санасына жет- кізеді. Сөз оқушынын ойын, есте сақтау кабілетін, сезімін жандан- дырады. Сөздік эдістің мынандай түрлері бар: әңгімелеу, түсіндіру, энгіме. пікірталас, дәріе, оқулықпен жүмыс. Әңгіме. Әңгіме әдісі оқу материалының мазмұнын ауызша жет- кізеді. Бүл эдіс мектептегі оқыту үдерісінін барлық кезендерінде қол- данылады, тек эңгіме көлемі, сипаты, ұзактыгы жағынан гана өзгереді. Тусіндіру. Түсіндіруді оқылатын объектінің, жеке түсініктер мен құбылыстардың маңызды қасиетгерін, заңдылықгарын ұғыну деп түсіну керек. Түсіндіру - бұл баяндаудын монологтік формасы. Түсіндіру кө- бінесе түрлі гылымдардын теориялык материалдарын игеруде, химия- лық, физикалық, математикапык есептерді, теоремаларды шешуде, табиғат пен қогам өміріндегі күбылыстардың себептері мен салдарын ашуда колданылады. Түсіндіру оқытудың әдісі ретінде эр түрлі жастагы балалармен жүмыс істегенде кеңінен колданылады. Бірақ орта жэне жогары мек- теп жасындагыларга оқу материалының күрделілігіне және оқушы- лардың интеллекгуалды мүмкіндіктерінін өсуіне байланысты төменгі сынып окушыларына қараганда бұл эдісті қолдану анағұрлым тиім- 270 |