| Сөз соңындағы дауыссыз дыбыстар сәйкестіктері. Ескерткіш тіліндегі сөздерді қазақ тіліндегі сөздермен салыстырғанда көп сөздердің сөз соңында фонетикалық өзгеріске ұшырағандығы аңғарылады. Олар: ч ~ ш, ш ~ с сәйкестіктері. Енді осы сәйкестіктерге жеке-жеке тоқталалық. Қаш. Қас. Йүзүң навруз-о қашың байрам айы 188 (Жүзің – наурыз, қасың – мейрам айы). Сач. Шаш. Бойы бирла сачыны тең йаратты 12 (Бойы мен шашын өлшеп тең жаратты).
Диалектолог С. Омарбеков ч дыбысы V-VII ғасырлардағы құлпытасқа жазылған жазуларда да, сондай-ақ орта ғасырлардағы көне ескерткіштердің тілінде де қолданылған, қазіргі түркі тілдерінде (қырғыз, түркімен, ұйғыр, өзбек, азірбайжан, түрік т.б.) сөздің алуан түрлі позицияларында өте жиі жұмсалады және бұл құбылыс қазақ тілі говорларында да бар, қазіргі Қазақстан жерінің Тарбағатайдан бастап Семей облысының оңтүстігі, бүкіл Жетісу, Алатау өңіріне дейінгі аймағы, Каспий жағасындағы Маңғыстау түбегі мен Түркістан, ішінара Қарақалпақстан жерін мекендеуші қазақтардың тілінде аффрикат ч дыбысының спирант ш-ның орнына қолданылатындығын анықтаған [38, 144 б.].
Достарыңызбен бөлісу: |
