Тұлғаның әлеуметтанудағы құрылымы және типологиясы

Тұлғаның әлеуметтанудағы құрылымы және типологиясы

Тұлға құрылымын К.К.Платонов төрт құрылымшадан тұратынын белгіледі:

• 
  ментальдық, құнды-мәнділік өрісі, себептілік өрісі (бағыттылық, өмірлік мақсат, жоспар, өмірлік жол);
  
• 
  когнитивтік сипат (әлем суреті); 
  
• 
  «Мен сипаты» («Мен» тұжырымы», «Мен – образы», өзіне қатынасы, өзін бағалауы);
  
• 
  тексеру локусы; 
  
• 
  тұлғаның статусты-рольдік сипаты; 
  
• 
  тұлғаның эмоциональді психикалық күйі мен әлеуметтік сезімі.
  

• 
  Диктатор (мінезінде ашық күшті мәнерге тән);
  
• 
  Шүберек (таусылмайтын ойында беріліп ойнау сипаты тән);
  
• 
  калькулятор(салқын, үнемшілдік тән);
  
• 
  жабысқақ (қорғансыздықты имитациялау мен үнемі қорғанды қажет ету тән);
  
• 
  бұзақы (айналасындағыларды өз қызығушылығына қарай террорлау тән);
  
• 
  жақсы жігіт (өзін тақтада деп ойнақтау тән);
  
• 
  сот (жазалау позициясымен объектіге қатынасын манипуляциясын демонстрациялау тән);
  
• 
  қорғаушы (өз мақсатына байланысты оларды қорғаушы рольін екі жүзділікте ойнау тән).
  

Тұлғаны әлеуметтік-психологиялық талдауда Юнганың типологиясы:экстровертті және интровертті түрлері ерекше маңызға ие. Бұл типтерді толықтыру мақстында психикалық төрт процесті: ойлау, эмоция, түйсік, интуиция қатысымен төрт түрі ішінара бөлді. Оларды: ойлағыштық, эмоциональдық, түйсінушілік, интуитивтік тип деп төртке бөлді.

Американ психологы Хорни адамның басқа адамдармен қарым-қатынасына қарай тұлғаның үш типін қарастырды:

1. 
   Үйірсек тип;
   
2. 
   Агрессивті тип;
   
3. 
   Жатырқаушы тип.
   

1. 
   Гормониялық тұлға;
   
2. 
   Конфликтілі,қайшылықты тұлға;
   
3. 
   Импульсивті тұлға.