СӨЖ-ге арналған бақылау сұрақтары: 1. Адам көзінің ерекшеліктері;
2. Түсті гармонияны ұйымдастыру принциптері
4.3-сурет -Дизайндағы түстер
8 – Дәріс Түсті дизайнның кез келген облысында қолдану Түстердің және пигменттердің атаулары. Хроматикалық және ахроматикалық пигменттерді араластыру. Материалдар, фактура, фактура түрлері. 4 топты гармонияларды 4 түстерді құру Лекция жоспары: 8.1. Түстің мағынасы және оның қолданылуы;
8.2. Материалдар
Түстің әртүрлі сезімдерін тудыратын қабілеті
Анықталған түрдегі әр түс адамға әсерін тигізеді. Түстердің қызметі байланыстырылған, бір жағынан олардың ағзасына физиологиялық әсері, ал екінші жағынан өткен тәжірибенің негізінде түстері бар ассоциациялар. Кейбір түстер қоздырады, басқалар, керісінше жүйке жүйесін тынықтырады. И.-В. Гёте түстердің қызметін көңіл-күйге белгілеп, осы көру нүктесінде түстерді үшке бөледі: а) қоздыратын, ширататын (қызыл-сары); б) уайымды көңіл-күйді женетін (көк-күлгін); жасыл түс аралық қызметте орын алады және тыныштық орнату жағдайына сәйкес келеді.
Түстер адам ағзасына анықталған физиологиялық әсерін тудырады. Француз неврапотологі Ч. Фере бұлшық етті күші бар қолдың қысуымен анықталған динамометрдің көрсеткіші жарық түсірудің әр түрлі шарттарында өзгереді. Қысқартылған жұмыс кезінде еңбек өндірісі қызыл түс кезінде көбейеді де, көк түс кезінде азаяды; ұзақ жұмыс кезінде еңбек өндірісі жасыл түс кезінде көбейіп, көк және күлгін түстер кезінде азаяды. В.М. Бехтерев, И.Н. Спиртов және басқалардың экспериментті зерттеулері әртүрлі түстердің қоздыру және жабырқаңқылық әрекетін орнатты. Барлық спектралді түстер адамның функционалды жүйесіне әсерін тигізеді.
Адам сезімі мен пластикалық, үнді және түсті кейіптердің арасындағы сәйкестерді баяндау әрекеттерінің бірі «Ландшафт және сәулет» кітабында Дж. Ормсби Саймондқа тән болды. Бағдарлама сипатының көркем композициясында (кескіндеме, кино, сценография) түсті сезіне қабылдау шығармашылық мазмұнымен күрделенеді. Бұндай жағдайда түстің амбиваленттік қасиеті және орнатылуы рөл атқарады.
Түсті үнатулар
Адамға арналған кез келген затты бояуды жобалау кезінде түсті ұнатуларды еске алу қажет. Мәселе Ф. Экснермен зерттелді, ол ұнатулар қызыл, жасыл, көкті сезінуге сәйкес түстерге берілетіні туралы қорытындыға келген болатын. У. Уинч жас өспірім және орта мектеп балаларында түсті ұнатуды зерттеген. Р. Франсэ, М.Сент-Джордж, В.Уолтон және т.б. түстерді ұнатуда биологиялық тумысы бар деген пікірге келген. Жастар мен үлкендер арасында түстің әйгілілері: көгілдір, жасыл, қызыл, сары, қызғылт сары, күлгін, ақ.
